1. Boshqaruv hisobi. Moliyaviy hisob

84 Sintetik schyotlar qanday maʼlumotlar beradi? Sintetik schyotlar – bu ma‘lumotlarni faqat pul ifodasida qayd etib va jamlab beruvchi schyotlar. Ular asosida yuritiladigan hisob sintetik hisob deb ataladi. 21- son BHMSda ko‗rsatilgan barcha schyotlar sintetik schyotlar hisoblanadi. Demak, davlat tomonidan faqat sintetik schyotlar reglamentlash-tiriladi. mablag'lar va mablag'lar muomalasi bosqichlariga ko'ra axborotni tasniflash va tizimlashtirish usulidir. Ular bog'langan qo'sh yozuvni hosil qiladi axborot tizimi, umumlashtirilgan xarajat ko'rsatkichlarida (gorizontal aloqalar) barcha buxgalteriya hisobi ob'ektlari harakatining dinamikasini aks ettiruvchi.Sintetik schyotlar 1-tartibdagi schyotlardir. Ular oddiy (buxgalteriya hisobi ob'ekti qo'shimcha tafsilotga to'g'ri kelmasa) va murakkab (ushbu sintetik hisobda aks ettirilgan buxgalteriya hisobi ob'ekti analitik deb ataladigan alohida schyotlarda qo'shimcha tafsilotlarga tobe bo'lganda) bo'lishi mumkin. Murakkab hisob ko'rsatkichlari, kerak bo'lganda, analitik hisobda ularning tafsilotlarini topadi. Sintetik hisoblar ro'yxati buxgalteriya hisobi rejasida mavjud. Har bir sintetik hisob o'z raqamiga ega.
85 Analitik schyotlarda nimalar aks ettiriladi?
Analitik schyotlar – bu ma‘lumotlarni turli batafsilliklarda va turli o‗lchov birliklarida qayd etib va jamlab beruvchi schyotlar. Ushbu schyotlar asosida yuritiladigan hisob analitik hisob deb ataladi. Analitik schyotlar korxonalar tomonidan mustaqil ravishda ochiladi va yuritiladi. Analitik schyotlar summalarining yig‗indisi sintetik schet summasiga teng bo‗lishi lozim. Masalan, korxonaning № 6010«Ta‘minotchilar va pudratchilarga to‗lanadigan schyotlar» sintetik schyotida aks ettirilgan jami qarzlarining summasi ushbu schyotga ochilgan analitik schyotlar (ushbu holda alohida ta‘minotchilar) ning qarzlari summasining yig‗indisidan iborat bo‗lishi kerak. Analitik buxgalteriya ma'lumotlari sintetik hisobda aks ettirilgan ma'lumotni oshkor etishi va batafsil bayon qilishi sababli, umumlashtirilgan analitik ma'lumotlar sintetik hisobning yakuniy ko'rsatkichiga teng bo'lishi kerak. Ya'ni, analitik buxgalteriya ma'lumotlari tegishli sintetik hisob ma'lumotlariga mos kelishi kerak: sintetik hisoblarning aylanmasi va qoldiqlari. Bu ularning munosabatlari.sintetik va analitik schyotlar o'z tuzilishi bo'yicha ikki qismdan iborat - schyot debeti va krediti. Va bu schyotlar schyotlar qoldiqlarini (qoldiqlarini) va schyotlarning aylanishini aks ettiradi;aylanmalar va analitik schyotlar bo'yicha qoldiqlar jami har doim ushbu analitik schyotlarni birlashtirgan sintetik schyot bo'yicha aylanmalar va qoldiqlarga teng;barcha xo’jalik operatsiyalari ushbu analitik schyotlarda bir xil dastlabki hujjatlar asosida va sintetik schyotda yozuvni aks ettiruvchi schyotning bir tomonida aks ettiriladi;analitik schyotlar sintetik schyotlarda bo'lgani kabi sifat jihatidan bir hil bo'lgan buxgalteriya ob'ektlarini aks ettiradi, lekin batafsil iqtisodiy xususiyatlariga ko'ra;agar aktivlar (mol-mulk va boshqalar) sintetik schyotda ko'rsatilgan bo'lsa, unda xuddi shu aktivlar ushbu sintetik schyotga tegishli analitik schyotlarda aks ettiriladi; va aksincha: agar kapital va majburiyatlar sintetik schyotda ko'rsatilgan bo'lsa, unda shunga o'xshash buxgalteriya ob'ektlari uni batafsil bayon qiladigan analitik schyotlarda aks etadi;analitik schyotlar boshqa schyotlar bilan yozishmalarda qatnashmaydi. Hisob-kitoblar yozishmalari faqat analitik schyotlarni birlashtirgan sintetik schyot orqali namoyon bo'ladi.Shunday qilib, analitik buxgalteriya ma'lumotlari, natijada, sintetik buxgalteriya ma'lumotlarini shakllantirganligi sababli, ularning o'zaro bog'liqligi aniq: analitik ma'lumotlarga ko'ra ko'rsatkichlar yig'indisi har doim sintetik buxgalteriya hisobining umumiy ko'rsatkichlariga mos keladi. Ushbu qoidada istisnolar bo'lishi mumkin emas.Va aksincha, agar analitik va sintetik schyotlarning qoldiqlari biron sababga ko'ra teng bo'lmagan bo'lsa, unda bu fakt buxgalteriya hisobidagi xatolikni ko'rsatadi Shunday qilib, sintetik va analitik buxgalteriya ma'lumotlarining so'zsiz muvofiqligi to'g'risidagi talab, umuman olganda, umuman tashkilotda buxgalteriya hisobining to'g'riligi masalasida tekshirish vositasi rolini o'ynashi mumkin.