1. Ekologiya nəyi öyrənir?
Biosferdə canlı maddənin illik məhsuldarlığı neçə milyard ton quru üzvi maddəyə bərabərdir?
Yüklə 436,89 Kb.
|
|
212. Biosferdə canlı maddənin illik məhsuldarlığı neçə milyard ton quru üzvi maddəyə bərabərdir? A) 232,5 milyard ton B) 220,4 milyard ton C) 212,3 milyard ton D) 200,5 milyard ton E) 260,4 milyard ton 213. Karbon qazı bütünlüklə biotik dövranda neçə ilə parçalanıb yenidən yaranır? A) 300 ilə B) 350 ilə C) 200 ilə D) 250 ilə E) 400 ilə 214. Biosferdə baş verən biotik dövranının əsasını hansı proses təşkil edir? A) fotosintez B) tənəffüs C) sintez reaksiyaları D) parçalanma reaksiyalar E) çürümə 215. Atmosferdə olan oksigen qazının (O2) dövranı neçə ilə baş verir? A) 2000 ilə B) 1000 ilə C) 3000 ilə D) 500 ilə E) 300 ilə 216. Hündürlükdən asılı olaraq, hansı qazın vahid həcmə düşən miqdarının azalması hipoksiyaya səbəb olur? A) O2 B) H2S C) N2 D) CO2 E) O3 217. Fosfordan (P) fərqli olaraq kükürdün (S) ehtiyyat fondu. A) atmosferdə olur B) torpaqda olur C) suda olur D) çöküntülərdə olur E) yalnız torpaqda olur 218. Areal və yaşayış tərzinı görə Dünya okeanın canlıları hansı əsas qruplara bölünürlər? A) plankton, nekton, bentos B) fitoplankton, zooplankton, nekton C) fitopkankton, nekton, bentos D) zooplankton, plankton, bentos E) fitoplankton, plankton, nekton 219. Torpaq şaquli istiqamətdə hansı horizontlardan ibarətdir? A) çöküntülü-akkumulyativ, illüvial, ana süxur B) çöküntülü-akkumulyativ, humus, ellüvial C) ana süxur, humus, illüvial D) çöküntülü-akkumilyativ, humus, ana süxur E) elluvial, üllüvial, ana süxur 220. Torpağın hansı horizontunda mineral maddələrin yuyulması baş verir? A) ellüvial qatında B) humus qatında C) illüvial qatında D) ana süxurda E) bütün qatlarda 221. Aşınmaya səbəb olan əsas faktorlar hansılardır? A) temperatur və su B) hava və su C) radiasiya və eroziya D) temperatur və işıqlanma E) torpaqda yaşayan canlılar 222. Aşınmaları törədən amillərdən asılı olaraq hansı aşınma növləri ayırd edilir? A) fiziki, kimyəvi, bioloji B) mexaniki, fiziki, topoqrafik C) kimyəvi, edafik, bioloji D) fiziki, edafik, topoqrafik E) bioloji, kimyəvi, mexaniki 223. Su və külək vasitəsi ilə torpaq örtüyünün dağılmasına deyilir… A) eroziya B) aşınma C) şoranlaşma D) sürüşmə E) çirklənmə 224. Torpaq eroziyasının neçə növü vardır? A) 2
B) 3 C) 1
D) 10 E) 4
225. Azərbaycanda kənd təsərrüfatı üçün yararlı olan torpaqların nə qədər sahəsi eroziyaya məruz qalmışdır? A) 3,6 min ha B) 4,1 min ha C) 4,7 min ha D) 3,3 min ha E) 2.1 min ha 226. Azərbaycanda suvarılan torpaq sahələrinin neçə %-i şoranlaşmışdır? A) 25%
B) 35% C) 45%
D) 50% E) 55%
227. Kənd təsərrüfatında istifadə olunan mineral gübrələr, pestisidlər, boy stimulyatorları torpaqlara necə təsir edir? A) çirkləndirir B) şoralaşmaya səbəb olur C) aşınmaya səbəb olur D) humus qatını dağıdır E) torpaq eroziyasına səbəb olur 228. Torpaqların mühafizəsində ən prioritet istiqaməti hansıdır? A) meşə zolaqlarının salınması B) məişət tullantılarının utilizasiyası C) bakterioloji göstəricilərin yoxlanması D) helmitoloji göstəricilərin yoxlanması E) suvarmanın artırılması 229. Mənşəyinə görə təbii sərvətlər hansı qruplara bölünür? A) bioloji, mineral və enerji ehtiyatlarına B) bioloji, bitki və heyvan ehtiyatlarına C) mineral, yanacaq və enerji ehtiyatlarına D) torpaq, meşə və su ehtiyatlarına E) su, qida və hava ehtiyatlarına 230. Tükənən bərpa olunmayan təbii ehtiyatlara aiddir. A) daş kömür, neft, qaz, əlvan metallar B) daş kömür, torpaq, su, hava C) günəş, külək, su, qaz D) neft, qaz, torpaq, bitkilər E) bitkilər, heyvanlar, torpaq, su 231. Litosferin tərkibində olan mineral ehtiyatlarına aiddir. A) dəmir, mis B) qaz, daş kömür C) torf və neft D) su və hava E) mikroorqanizmlər 232. Tükənməyən təbii sərvətlərə aiddir. A) günəş, kosmik radiasiya B) bitki və heyvan növləri C) neft və qaz D) meşə və torpaq ehtiyatları E) torpaq və faydalı qazıntılar 233. Tükənən nisbətən bərpa olunan təbii sərvətlərə aiddir. A) torpaq, bəzi faydalı qazıntılar B) külək, su C) bitki və heyvanlar D) daş kömür, əlvan metallar E) torpaq, günəş 234. İstifadə dərəcəsindən asılı olaraq təbii sərvətlər neçə qrupa bölünürlər? A) 2
B) 3 C) 4
D) 5 E) 6
235. Tükənən bərpa olunan təbii sərvətlər hansılardır? A) bitki və heyvan növləri B) torpaq və bəzi faydalı qazıntılar C) günəş, kosmik radiasiya D) daş kömür, əlvan metallar E) neft və qaz 236. Qeyri-ənənəvi (alternativ) bərpa olunan enerji mənbələrinin əsas nəvləri hansılardır? A) günəş, külək, su və biokütlə B) neft, qaz, torf, odun C) neft, qaz, kömür, odun, biokütlə D) qaz, neft, su, geotermal E) geotermal, qabarma-çəkilmə, odun, su 237. Ekoloji təmizliyi və tükənməzliyi baxımından hansı qeyri-ənənəvi (alternativ) enerji daha üstün hesab olunur? A) külək enerji B) biokütlə enerji C) hidro enerji D) qabarma-çəkilmə enerji E) dalğa enerjisi 238. Bioloji kütlənin anaerob qıcqırması nəticəsiində yaranan bioqaz hansıdır? A) metan (CH4) B) karbon qazı (CO2) C) ammonyak (NH3) D) hidrogen sulfid (H2S) E) ozon (O3) 239. Azəbaycan coğrafi mövqeyi, iqlim şəraiti baxımdan, hansı alternativ enerji mənbələrinin inkişafı üçün böyük potensiala malikdir? A) günəş, külək, kiçik hidroenerji və biokütlə B) günəş, külək, dalğa, geotermal C) qabarma-çəkilmə, geotermal, biokütlə, dalğa D) qabarma-çəkilmə, dalğa, külək, su E) hidroenerji, geotermal, dalğa, günəş 240. Karbon qazının (CO2) havadakı yol verilə bilən həddi nə qədər hesab olunur? A) 0,05 % B) 0,01% C) 0,03% D) 0,07% E) 0,09% 241. Böyük sənaye şəhərlərdə müxtəlif çirkləndiricilərin (azot və kükürd oksidləri, CO2, CO, O3) həddən çox toplanması nəticəsində nə əmələ gəlir? A) smoq B) turş, yağışlar C) ozon dəliyi D) şualanma E) parnik effekti 242. Smogun neçə növü vardır? A) 2
B) 1 C) 3
D) 5 E) 7
243. Yanacaqların yandırılmasından və nəqliyyatdan atmosferə ayrılan azot və kükürd oksidləri hansı ekoloji böhrana səbəb olurlar? A) turş yağışlara B) smoqun yaranmasına C) parnik effektinə D) ozon dəliyinin yaranmasına E) şualanmaya 244. Böyük sənaye şəhərlərində atmosferdə hansı çirkləndiricilərin həddən çox toplanması nəticəsində turş yağışlar əmələ gəlir? A) azot və kükürd oksidləri B) CO2 və O3 C) H2S və CO2 D) kükürd oksidləri və CO E) azot oksidləri və CO2 245. Turş yağışlar nəyə səbəb olur? A) hamısına B) torpaqda olan mineralların yuyulmasına C) torpaqda Al miqdarının artmasına D) meşələrin deqradasiyasına E) torpaqların çirklənməsinə 246. Atmosfer çirklənməsinə ən həssas olan bitki hansıdır? A) şibyə B) göy-yaşıl yosun C) mamır D) şam ağacı E) birillik ot 247. Böyük sənaye şəhərlərində atmosferdə çirkləndiricilərin toplanması nəticəsində yaranan smoqun əsas səbəbi nədir? A) temperatur inversiyası B) küləyin olması C) küləyin olmaması D) O3 azalması E) havanın şəffav olması 248. Ozon ekranının zədələnməsinə əsasən təsir edən hansı maddədir? A) freonlar B) oksigen qazı C) kükürd və azot oksidləri D) ozon qazı E) karbon qazı 249. İstixana (parnik) effektini yaradan qazlar hansılardır? A) CO2, CH4, O3, H2O buxarları B) CO2, SO2, SO3, H2S C) NH3, CO2, H2S, CO D) CH4, O3, O2, NH3 E) CO2, O3, O2, H2O buxarları 250. Əsas istixana qazı sayılır? A) CO2 B) O3 C) CH4 D) H2O buxarları E) azot oksidləri 251. Suyun fiziki göstəricilərinə aid deyil. B) suyun temperaturu C) suyun dadı D) suyun şəffaflığı E) çöküntülərin olması 252. Suyun codluğu hansı duzların olması ilə səciyyələnir? A) CaCO3, MgCO3, CaSO4, MgCO3 B) Ca(NO3)2, CaCl2, Mg(NO3)2, MgCl2 C) Ca3(PO4)2, CaCO3, Mg3(PO4)2, MgCO3 D) Ca3(NO3)2, CaCO3, Mg3(NO3)2, MgCO3 E) Ca3(PO4)2, CaSO4, Mg3(PO4)2, MgSO4 253. Hansı sırada suyun yalnız kimyəvi göstiriciləri verilib? A) hidrogen ionlarının qatılığı, ümumi codluq, daimi codluq B) suyun oksidləşməsi, temperaturu, dadı C) suyun codluğu, şəffaflığı, iyi D) suyun oksidləşməsi, hidrogen ionlarının qatılığı, suyyun sıxlığı E) suyun dadı, rəngi, iyi 254. Yerüstü təmiz içməli suların əsas ion tərkibi necədir? A) Ca2+, Mg2+, Na2+, K+, Cl- B) Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Fe+ C) Ca2+, Mg2+, Na+, K+, Br D) Ca2+, Mg2+, Na+, K+, İ+ E) Ca2+, Mg2+, Na+, K+, HP 255. Suda mikroelementlərin çatışmamazlığı hansı xəstəliklərin yaranmasına səbəb olur? A) zob, anemiya B) raxit, melanoma C) şəkərli diabet, raxit D) şəkərli diabet, toyuq körluğu E) melanoma, zob 256. Kiçik su dövranında suyun neçə %-i hava axınları ilə Yer səthinin quru hissəsinə qaytarılır. A) 10%
B) 90% C) 25%
D) 50% E) 5%
257. Biosferdə baş verən biotik dövranında hansı orqanizmlər öz roluna görə birinci yerdə durur? A) mikroorqanizmlər B) bitkilər C) heyvanlar D) insan E) göy-yaşıl yosunlar 258. Atmosferdə olan oksigen qazı (O2) biotik dövranda neçə ilə canlı maddədən keçib yenidən yaranır? A) 2000 ilə B) 300 ilə C) 500 ilə D) 100 ilə E) 600 ilə 259. Şəhərlərdə tüstülü və tozlu havada ultrabənövşəyi şualanmanın intensivliyi qışda nə qədər azalır? A) 30%
B) 20% C) 50%
D) 45% E) 90%
260. Şəhərlərdə tüstülü və tozlu havada ultrabənövşəyi çualanmanın intensivliyi yayda nə qədər azalır? A) 5%
B) 15% C) 25%
D) 45% E) 50%
261. Dövlət standartlarına görə içməli suyun 1 litrində nitratların miqdarı neçə mq-dan artıq olmamalıdır? A) 15-20 mq-dan B) 25-30 mq-dan C) 1-5 mq-dan D) 5-10 mq-dan E) 10-15 mq-dan 262. Dövlət standartlarına görə içməli suyun 1 litrində sulfatların miqdarı neçə mq-dan artıq olmamalıdır? A) 300 mq-dan B) 100 mq-dan C) 200 mq-dan D) 150 mq-dan E) 50 mq-dan 263. Suyun oksidləşməsini təyin etmək məqsədilə ən çox hansı kimyəvi maaddədən istifadə olunar? A) KMnO4 B) CaCO3 C) MgCO3 D) CaSO4 E) MgSO4 264. Azərbaycan ərazisində ən uzun və böyük təsərrüfat əhəmiyyətinə malik olan çay hansıdır? A) Kür çayı B) Araz çayı C) Tərtər çayı D) Samur çayı E) Volqa çayı 265. Kür çayı hansı ölkələrin ərazisindən keçir? A) Türkiyə, Azərbaycan, Gürcüstan B) Türkiyə, İran, Azərbaycan C) Türkiyə, İran, Gürcüstan D) Türkiyə, Ermənistan, Azərbaycan E) İran, Azərbaycan, Gürcüstan 266. Dağlıq ərazilərdə yaşayan insanların dağ adaptiv tipinin formalaşmasına hansı ekoloji faktorlar təsir edir? A) aşağı temperatur, aşağı atmosfer təzyiqi və hipoksiya B) yuxarı temperatur, yuxarı təzyiq, radiasiya C) yuxarı temperatur, yüksək nəmlik, zəngin flora və fauna D) orta temperatur, toz tufanları, bir tipli qida E) mülayim iqlim, orta temperatur və nəmlik 267. DNT molekulunun quruluşuna görə insan şimpanzedən cəmisi neçə faiz fərqlənir? A) 2,5 % B) 1,5 % C) 3,5 % D) 4,5 % E) 5,5 % 268. Aşağıdakılardan hansı antropogen sistemə aid deyil? B) Kəndlər C) Şəhərlər D) Nəqliyyat kommunikasiyaları E) Qəsəbələr 269. Şəhərlərin neçə kateqoriyası vardır? A) 5
B) 2 C) 3
D) 4 E) 6
270. İnsan populyasiyalarının demoqrafik göstəricilərinə başlıca olaraq nə təsir edir? A) Kəbinin (evlənmələrin) strukturu B) Yaş strukturu C) İqtisadi vəziyyət D) Sosial münasibətlər E) Müharibələr 271. Biosferin evolyusiyasının nəticəsi hansı təbəqənin əmələ gəlməsinə səbəb olmuşdur? A) Noosferin B) Atmosferin C) Litosferin D) Hidrosferin E) Mezosferin 272. İnsanların adaptiv tipləri hansı faktorların təsiri altında meydana gəlir? A) Təbii mühit faktorlarının B) Antropogen faktorların C) Texnogen faktorların D) Edafik faktorların E) Sosial faktorların 273. Qlobal abiotik dövranda iştirak edən əsas maddə hansıdır? A) Su
B) Azot qazı C) Fosfor D) Karbon qazı E) Kükürd 274. Müasir insanın ən axırıncı əcdadı hansıdır? A) Kromanyonlar B) Avstralopitek C) Pitekantroplar D) İnsana bənzər meymunlar E) Neandertallar 275. İnsan populyasiyalarına aid olan demlərin (demamlar) say tərkibi neçə nəfərdir? A) 1500-4000 B) 200-500 C) 500-1000 D) 1000-1500 E) 4000-6000 276. İndiki dövrdə və gələcəkdə insanın evolyusiyasına təsir edən faktorlar neçədir? A) 5
B) 4 C) 3
D) 6 E) 7
277. Mutasiya neçə halda əmələ gəlir? A) 4
B) 3 C) 2
D) 5 E) 6
278. Antropogen sistemin ölçüsünü nə müəyyən edir? A) Təbii ekoloji şərait B) Sosial münasibətlər C) Tədric olunma sədləri D) Qohumluq əlaqələri E) Adət və ənənələr 279. Biosferdə hansı təbəqə bilavasitə insan fəaliyyəti nəticəsində formalaşmışdır? A) Noosfer B) Biosfer C) Geosfer D) Litosfer E) Hidrosfer 280. Antropogen sistemlərdə insanlarla mühit arasında qarşılıqlı təsir əsasən neçə istiqamətdə baş verir? A) 2
B) 3 C) 4
D) 5 E) 6
281. Antropogen ekoloji sistemlərin böyüyərək şəhər tipli sistemlərə inkişaf etməsi prosesi necə adlanır? A) Urbanizasiya B) Diferensiasiya C) Reqressiya D) Deurbanizasiya E) Akselerasiya 282. Qəsəbə və kəndlərin neçə kateqoriyası vardır? A) 4
B) 3 C) 2
D) 5 E) 6
283. Sanitar-mühafizə zonasının ən azı neçə faizi yaşıllaşmalıdır? A) 40%
B) 10% C) 20%
D) 25% E) 30%
284. Qurunun 44 %-ni əhatə edən tropik meşə və savannalarda, kolluq və qarışıq meşələr zonasında olan mülayim qurşaqlarda dünya əhalisinin neçə faizi yaşayır? A) 80 %-i B) 70 %- C) 60 %-i D) 50 %-i E) 40 %-i 285. Əhalisinin sayı 250-500 min olan şəhər hansı kateqoriyaya aiddir? A) İri
B) Çox iri C) Böyük D) Orta E) Kiçik 286. “İstilik adaları” hansı antropogen sistemdə yaranır? A) Şəhər mərkəzlərində B) Nəqliyyat kommunikasiyalarında C) Böyük şəhərlərdə D) Orta şəhərlərdə E) Qəsəbələrdə 287. İnsan populyasiyalarının genefondunun formalaşmasına başlıca olaraq ən ciddi təsir edən faktor hansıdır? A) Kəbinin (evlənmələrin) strukturu B) İqlim faktorları C) Biotik faktorlar D) Mutasiyalar E) Say tərkibi 288. Ən çox mutagen effektə malik olan hansı maddə qida vasitəsi ilə orqanizmə daxil olan birləşmələrdən əmələ gəlir? A) Nitrit turşusu B) Sulfat turşusu C) Xlorid turşusu D) Fosfat turşusu E) Karbonat turşusu 289. Avropada mənfi rezus faktorlu əhalinin miqdarı təqribən neçə faizdir? A) 15
B) 10 C) 20
D) 25 E) 30
290. Suyun ozonlaşması hansı məqsədlə həyata keçirilir? A) Bakteriyaları məhv etmək üçün B) Zərərli maddələri təmizləmək üçün C) Suyu neytrallaşdırmaq üçün D) Suyun codluğunu aradan qaldırmaq üçün E) Suyu turşlaşdırmaq üçün 291. Müasir insan birlikləri əsas hansı əlamətinə görə fərqlənir? A) Təsərrüfat mədəniyyətinə görə B) Genetik quruluşuna görə C) Adət və ənənələrinə görə D) Siyasi quruluşuna görə E) Mədəni irsinə görə 292. Suda olan bakteriyaları zərərsizləşdirmək üçün hansı üsul daha sərfəlidir? A) Oksidləşdirmə B) Süzmə C) Çökdürmə D) Ekstraksiya E) Adsorbsiya 293. Hansı proses urbanizasiyanı daha düzgün xarakterizə edir? A) Antropogen sistemin böyüyərək inkişaf etməsi B) Əhalinin şəhər sisteminə miqrasiyası C) Əhalinin immiqrasiyası D) Texnikanın inkişafı E) Şəhər əhalisinin artması 294. Atmosferdə qarışıqların yayılması üçün müəyyən qədər əlverişli şərait Respublikamızın hansı hissəsindədir? A) Şimal-şərq rayonlarında B) Şimal-qərb rayonlarında C) Şimal rayonlarında D) Cənub rayonlarında E) Mərkəzi rayonlarında 295. Respublikamızda ən çox külək eroziyasına məruz qalan ərazi hansıdır? A) Abşeron yarımadası B) Qərb rayonları C) Şimal rayonlarında D) Cənub rayonlarında E) Mərkəzi rayonlar 296. Respublikamızda ən çox çirklənən su hövzəsi hansıdır? A) Xəzər dənizi B) Araz çayı C) Kür çayı D) Mingəçevir su anbarı E) Ceyranbatan su anbarı 297. Yerli şəraitin təsiri altında, adaptasiyalar nəticəsində təqribən neçə insan irqi və onun çalarları əmələ gəlmişdir? A) 30
B) 25 C) 35
D) 40 E) 45
298. XX əsrin axırlarında insan cəmiyyətinin enerjiyə tələbatı son 10 ildə neçə dəfə artmışdır? A) 3
B) 2 C) 4
D) 5 E) 6
299. Xəzər dənizini çirkləndirən əsas mənbələr: A) neft və qaz emalı B) maşınqayırma sənayesi C) yüngül sənaye müəssisələri D) kənd təsərrüfatı müəssisələri E) daş, kömür emalı 300. Xəzər dənizini hansı ölkə daha çox çirkləndirir? A) Rusiya B) Qazaxıstan C) İran
D) Türkmənistan E) Azərbaycan Yüklə 436,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|