Heyvanlar Aləmi Fənni Üzrə mtahan Sualllarının Cavabları
Yüklə 206,33 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Biosfer v ə onun s ərh ədl əri.
- 3. Heyvanların ya şayı ş mühitl əri.
- 4. Evribiont v ə stenobiont heyvanlar.
- 5. Abiotik amill ər.
- 7. Temperatur amili.
- 8. Heyvanlarda anabioz v əziyy əti.
- 9. Rütub ət amili.
- 10. Relyef v ə torpaq amill əri.
- 11. Biotik amill ər.
- 12. Evrifaq v ə stenofaq heyvanlar.
- 13. Kommensalizm v ə mutalizm.
- 14. Amensalizm, parazitizm v ə yırtıcılıq.
- 15. Antropogen amill ər.
- 17. Fiziki v ə bioloji mane əl ər.
- 18. Miqrasiya v ə onun s əb əbl əri.
- 19. F əsillik, dövri v ə sutkalıq miqrasiyalar. Aktiv v ə passiv miqrasiyalar.
- 20. H ər ək ətli v ə h ər ək ətsiz areallar.
- 21. Heyvanların yayılmasında insanın rolu.
|
Heyvanlar Aləmi Fənni Üzrə mtahan Sualllarının Cavabları 1.Fənnin predmeti, məqsəd və vəzifələri. Heyvanlar aləminin Yer üzündə coğrafi yayılmasını öyrənən elm zoocoğrafiya adlanır. Zoocoğrafiya heyvanların yayılmasını, bu yayılmanı müəyyən edən müasir və keçmiş tarixi amilləri, qanunauyğunluqları, həmçinin heyvanların ekoloji qruplarının coğrafi yayılmasını öyrənir. Bu elmin əsas məqsədi heyvan komplekslərinin formalaşması və dəyişməsi yollarını analiz etmək, ayrı-ayrı heyvan növlərinin, eləcə də bütöv bir faunanın yayılma səbəblərini, heyvanların yayılmasının səbəblərinin, heyvanların yayılmasının əsas qanunauyğunluqlarını müəyyən etməkdir. Zoocoğrafiyanın əsas obyekti arealdır. Bu və digər ölkədə yayılan heyvanların növ tərkibləri və yayılmaları haqqındakı materialların məcmuyu həmin ölkənin heyvanat aləmi haqqında yekun məlumatı verir. Zoocoğrafiyanın digər obyekti faunadır. Burada müəyyən coğrafi şəraitdə müəyyən ərazidə tarixən yaranmış və formalaşmış heyvan növlərinin məcmuyu nəzərdə tutulur.
Yer kürəsinin canlılar yaşayan nazik qatını biosfer təşkil edir. Biosfer terminin ilk dəfə XVIII əsrin ikinci yarısında fransız J.B.Lamark işlətmişdir. Lakin onu elmə ilk dəfə avstriyalı E.Zyuss 1875-ci ildə daxil etmişdir. Biosfer haqqında təlimi isə XX əsrdə rus alimi V. .Vernadski işləyib hazırlamışdır. Bu təlim Yerin tarixi inkişafının dərindən və hərtərəfli təhlilinə, astronomiya, biologiya, coğrafiya, geologiya, fizika və kimya elmlərində toplanmışbütün məlumatlara əsaslanaraq yaranmışdır. Vernadskiyə görə biosfer – vahid əlaqəli mexanizmdir. Biosferin sərhədləri bunlardır: bütün hidrosfer, atmosferin alt qatı, litosferin üst qatı. Həmçinin, bir sıra parazit orqanizmlər digər canlıların bədənində yaşayaraq qidalanırlar. Beləliklə, biosferdə dörd yaşayış mühiti mövcuddur: hava, torpaq, su,və orqanizm (parazitlər və simbiontlar üçün).
Canlı orqanizmlər bir-birindən təcrid edilmiş şəkildə yaşamırlar. Onların həyatı digər canlı və cansız aləmin amilləri ilə vəhdət təşkil edir. Heyvanlar cansız mühitin əhatəsində yaşayır, həmin mühitin müxtəlif elementləri orqanizmə bu və ya digər şəkildə təsir göstərir. Heyvanların yaşaması üçün lazım olan amillər onların zəruri həyat şəraitini təmin edir. Heyvanları xarici mühitdən ayırmaq onların məhvi deməkdir. Xarici mühit anlayışına heyvanları əhatə edən, onların quruluşuna, inkişafına,
yaşamasına, çoxalmasına təsir edən canlı və cansız təbiətin bütün çəraiti daxildir. Heyvanların həyatına təsir göstərən amillər minimum, maksimum və optimum ola bilər. Optimum şərait – heyvanlar üçün ən əlverişli şərait hesab olunur.
Müəyyən amilin kəskin dəyişməsinə tab gətirən və asan uyğunlaşan heyvanları – həmin amilin adına “evri” (yunanca – “geniş” deməkdir) ön şəkilçisi əlavə edib adlandırırlar. Məsələn, evriterm heyvanlar olduqca müxtəlif temperatur şəraitində yaşaya bilən heyvanlar deməkdir. Əksinə, müəyyən amilin azca dəyişməsinə cavab verən heyvanlarış – həmin amilin adına “steno” (yunanca – “məhdud” deməkdir) ön şəkilçisi əlavə edib adlandırırlar. Məsələn, stenoterm heyvanlar – yalnız məhdud temperatur şəraitində yaşamağa uyğunlaşmış heyvanlardır. Müxtəlif duzluluq şəraitində yaşaya bilən heyvanlar – evriqalin (əksinə,stenoqalin), müxtəlif rütubətlilik şəraitində yaşayan heyvanlar – evrihiqrobiont (əksinə, stenohiqrobiont) heyvanlar adlanır. Müəyyən amili çox sevən və ondan uzaqlaşan heyvanları həmin amilin sonuna – “fil” (yunanca – “sevmək” deməkdir), “fob” (yunanca – “uzaqlaşmaq” deməkdir) şə kilçilərinin əlavə edib adlandırırlar. Məsələn, termofil – istiliksevən, qalofob – duzluluğu sevməyən heyvanlar deməkdir. Geniş və ya yüksək ekoloji valentliyə malik olan növlər – evribiont, məhdud ekoloji valentliyə malik olan növlər isə stenobiont heyvanlar adlanır.
Abiotik amillər cansız təbiətin heyvanlara təsir edən bütün elementlərinə deyilir. Bu amillərə işıq, rütubət, temperatur, atmosfer təzyiqi, su, qar örtüyü, ə razinin relyefi, torpaq və iqlimin difər ünsürləri, o cümlədən, külək, ildırım, göy guruldaması, nisbi və mütləq rütubətlilik, havanın quraqlıq dərəcəsi, iqlim qurşaqları və iqlim tipləri, yüksəklik amili aiddir.
rol oynayan əsas enerji mənbəyidir.. Günəş şüalarının spektral tərkibinin və ş üalanmanın intensivliyinin heyvan orqanizmləri üçün olduqca böyük əhəmiyyəti vardır. Günəş enerjisi və işığı olmasa, Yer kürəsində həyat olmazdı. Heyvanların davranışında, səmtləşməsində işığın mühüm rolu vardır. şıq qüvvətli qıcıqlandırıcıdır. Hətta ibtidai heyvanlar da işıqlanmanın dəyişilməsinə reaksiya verirlər. Daha yüksək quruluşa malik olan heyvanlarda görmə orqanları – gözlər vardır. şıq heyvanların böyüməsində, inkişafında, yem axtarmasında qidalanmasında, özünü düşməndən qorumasında mühüm rol oynayır. ş ıq heyvanların aktivliyinə təsir edərək, onların həyat tərzinə təsir edir: gündüz və gecə həyat tərzi. Bundan başqa, işıqsız şəraitdə heyvanlarda piqmentləşmə prosesi pozulur. Ona görə də az işıqlı yerlərdə heyvanların rəngi boz və ya ağ olur.
lif bitki və heyvanların inkişafına təsir göstərərək, onların Yer kürəsində yayılmasını müəyyən edir. Təbiətdə temperatur şə raiti ilin fəsillərindən asılı olaraq dəyişir. Bununla əlaqədar olaraq, tarixi inkişaf prosesi nəticəsində bitki və heyvanlarda temperaturun dəyişməsinə qarşı müxtəlif uyğunlaşmalar yaranmışdır. Bəzi heyvanlar sabit bədən temperaturu yaratmaq qabiliyyətinə malikdir. Bəzilərində isə belə xassıyı görə heyvanları 2 qrupa bölürlər: poykiloterm və homoyoterm heyvanlar.
Həşəratlarda havanın soyuması, qış fəslininyaxınlaşması ilə əlaqədar olaraq, onların qış diapauzasına getməsi və yaz fəslində temperaturun artması ilə əlaqədar olaraq onların yer səthinə çıxmaları buna misal ola bilər. Hətta ayrı-ayrı fəsilənin nümayəndələri mart ayından may ayına kimi müxtəlif vaxtlarda görünməyə başlayırlar. Yayda yüksək istilərlə əlaqədar olaraq belə növlər yay diapauzasına gedirlər. Bu hadisə anabioz (yunanca – “canlanma”, “dirilmə” deməkdir) adlanır. Anabioz – həyat proseslərinin çox zəifləməsi və yenidən bərpa oluna bilən müvəqqəti dayanması hadisəsidir. Anabioz bağırsaqboşluqlularda, qurdlarda, mollyusklarda, həşəratlarda, müxtəlif qrup heyvanlarda (amfibilər, sürünənlər və s.) müşahidə edilir.
edən amildir. Bunların bəziləri evrihiqrobiontlar adlanır ki, onlar müxtəlif rütubətlilik şəraitində yaşamağa uyğunlaşmış heyvanlardır. Bunlara məməlilərin çox böyük əksəriyyəti, quşlar və həşəratlar aiddir. Əksinə olaraq, bəzi heyvanlar stenohiqrobiontlardır ki, bunlar da rütubətsevən (hiqrofil) və quraqlıqsevən (kserofil) qruplara bölünür. Heyvanlar öz bədənlərində müxtəlif miqdarda su saxlamaq qabiliyyətinə uyğunlaşmışlar. Buna ən yaxşı misal Avstraliya səhralarında yaşayan Xiroleptes və Heleioporus cinsindən olan qurbağaları göstərmək olar. Bu qurbağalar ilin quraqlıq vaxtlarında bədən boşluğunda, əsasən sidik kisəsində o qədər su saxlayırlar ki, şar kimi şişirlər. Yerli əhali bu qurbağaları gizləndikləri yerdən tapır, onların suyundan istifadə edirlər. Bəzi heyvanlar isə havanın az rütubətliliyindən və eyni zamanda yüksək temperaturdan yaxa qurtarmaq üçün gündüzlər yuvalarda, torpaq çatlarında və müxtəlif sığınacaqlarda gizlənirlər. Gecələr isə ova çıxırlar, yəni gecə həyat tərzi keçirirlər. Quraqlığa ən davamlı heyvanlara dəvəni misal göstərmək olar.
müəyyən dərəcədə rol oynayır. Torpağın strukturundan asılı olaraq heyvanlar orada məskən salırlar. Çınqıllı, qumlu, gilli və s. tipli torpaqlarda yaşayan heyvanlar xüsusi uyğunlaşmalar qazanmışdır. Məsələn, qumlu torpaqlarda yaşayan heyvanlarda ətrafın dayaq sahəsi genişlənir və s. Relyef isə heyvanların təcrid olunmasında maneə kimim rol oynayır və beləliklə, heyvanların qeyri-bərabər yayılmasına səbəb olur. Eyni zamanda yüksəklikdən asılı olaraq heyvanlarda müxtəlif uyğunlaşmalar əmələ gəlmişdir. Məsələn, dağ heyvanlarında dəri örtüyünün sıx və güclü piqmentləşməyə malik olması, bədən ölçülərinin kiçik olması, yüksək dağ həşəratlarında qanadların kiçik olması və ya heç olmaması müşahidə edilir. Dağ heyvanları gündüz həyat tərzi keçirirlər. Bu da sutka ərzində havanın temperaturunun kəskin dəyişməsinə qarşı uyğunlaşmadır.
Biotik amillər orqanizmi əhatə edən mühitdəki bütün canlıların ona olan təsiridir. Biotik amillərə bitkilərin, mikroorqanizmlərin, bütün heyvanların həyatı boyu bir-birilərinə etdikləri qarşılıqlı təsirlər daxildir. Həyatın ən mühüm amillərindən biri qidadır. Qida biotik amillərə daxildir. Qida uğrunda, həyat uğrunda mübarizə ilə əlaqədar olaraq bitkilər, heyvanlar və mikroorqanizmlər arasında qarşılıqlı münasibət, yaşayış formaları və qida əlaqələri yaranmışdır. Qida – canlıların həyat tərzini müəyyən edir. Digər tərəfdən, qidanın miqdarı, onun xarakteri fəsillər üzrə dəyişir. Qidanın dövri olaraq dəyişməsi heyvanlarda mühüm dövri hadisələrin: miqrasiya, qış yuxusu, qida tədarükü və s. ə mələ gəlməsinə səbəb olmuşdur. 12. Evrifaq və stenofaq heyvanlar. Qidanı qəbuletmə dərəcəsindən asılı olaraq, heyvanları 2 qrupa bölürlər: evrifaq və stenofaq heyvanlar. Evrifaqlar hər cür qida ilə qidalanan heyvanlardır. Məsələn, qonur ayı həm bitki kökləri və giləmeyvələrlə, həm qarışqalarla, həm balla, həm də balıqla qidalanır. Bəzən o insana da hücum edərək onu parçalaya bilər. Buna aid çoxlu kədərli faktlar vardır. Stenofaqlar isə yalnız eyni bir qida ilə qidalanan heyvanladır. Bunlara ən çox otyeyən dırnaqlı heyvanlar aiddir. Qidanın xarakterinə görə heyvanları ətyeyən (miofaq), otyeyən (fitofaq) və qarışıq qidalı (polifaq) qruplara bölürlər.
13. Kommensalizm və mutalizm. Kommensalizm – müxtəlif növdən olan iki orqanizmin elə yaşayış formasıdır ki, bu zaman tərəflərdən biri digərinin qidasının istifadə edir, enunhesabına qorunur və ya hər hansı bir fayda əldə edir, lakin ona heç bir zərər yetirmir. Məsələn, adi qarğa öz yuvasını ağquyruq qartalın yuvası yanında quraraq, düşməndən qorunur. Qartal isə qarğadan nə bir fayda, nə də bir zərər görmür. Mutalizm – iki müxtəlif növdən olan orqanizmlərin elə birgə yaşayış formasıdır ki, bu zaman tərəflər qarşılıqlı, faydalı və zəruri münasibətdə olur. Mutalizmdə heyvanların biri o birisiz yaşaya bilmir. Məsələn, abdal xərçəng ilə bağırsaqboşluqlu heyvan olan aktiniyanın birgə yaşayışını göstərmək olar. Hər iki növ bir-birinə xeyir verir. Abdal xərçəng aktiniyadan ona görə istifadə edir ki, aktiniya dalayıcı hüceyrələri ilə onu düşməndən qoruyur. Aktiniya isə oturaq həyat tərzi keçirdiyi üçün xərçəngdən “nəqliyyat” kimi istifadə edir, eyni zamanda onun qida qalıqları ilə qidalanır.
Amensalizm – özü xeyir görməyən və başqasına birtərəfli ziyan vuran yaşayış formasıdır. Hövzələrin dibində yaşayan qalxanxərçənglər torpağı daim qarışdırır və oradakı və oradakı yosunların inkişafına mənfi təsir göstərir. Parazitizm -parazitlə sahibin birgə yaşayış formasıdır. Bəzən parazit sahib üzərində yalnız qida qəbulu zamanı olur və bir müddətdən sonra sahibi asanlıqla tərk edə bilir. Məsələn, zəlilər, gənələr, qansoran həşəratlar və s. Bəzən isə parazitlər uzun müddət sahibin üzərində və ya daxilində yaşayır və sahiblə sıx bağlı olur. Parazit sahibin xaricində yaşadıqda ektoparazit, daxilində yaşadıqda isə endoparazit adlanır. Yırtıcılıq – bir heyvanın digəri ilə qidalanmasıdır. Məsələn, bütün ətyeyən heyvanlar otyeyən heyvanlarla qidalanırlar.
Antropogen amillə r – insanın təsərrüfat fəaliyyəti nəticəsində onu əhatə edən ə traf mühitə göstərdiyi təsirdir. Bu amillər vasitəli və bilavasitə ola bilər. Bilavasitə təsirə misal olaraq, geniş ərazilərdə meşələrin qırılmasını, ov heyvanlarının hədsiz sayda məhv edilməsini göstərmək olar. Bu isə bir sıra növlərin kəskin azalmasına, bir çox hallarda isə tamamilə sıradan çıxmasına səbəb ola bilər. Vasitəli antropogen amillər landşaft, iqlim, atmosferin fiziki vəziyyəti və kimyəvi tərkibi, hidrosfer, torpaq və s.-nin dəyişməsi yolu ilə baş verir. Mühitin sənaye və məişət tullantıları ilə çirkləndirilməsi ekoloji tarazlığın pozulmasına səbəb olur.
16. Areal haqqında təlim. Hər bir heyvan növünün özünəməxsus yayılma sahəsi, yəni arealı vardır. Areal növün ekologiyası ilə sıx əlaqədardır. Ona görə də növün uyğunlaşmaları ilə yanaşı, onun arealı da mühüm əlamət hesab olunur. Baxmayaraq ki, areal bütöv bir sahə kimi göstərilir, əslində areal daxilində növ bütövlüdə deyil, müəyyən biotoplarda yayılır. Heyvanların yayılması tək-tək və qrup şəklində baş verir. Yayılma – növün ayrı-ayrı fərdlərininyerdəyişməsi, xüsusilə onların arealdan kənarda yeni sahədə məskunlaşmasıdır. Bu yayılmada iki cəhəti - ərazi boyu başdan-başa və maneəni dəf edəndən sonra yayılmanı nəzərə almaq lazımdır. Əgər yayılmaya təsir göstərən ə lverişsiz mühit və maneə olmasa, heyvanlar müəyyən müddətdən sonra bütün Yer kürəsində yayıla bilərlər.
Heyvanların yayılmasına təsir edən maneələri 2 yerə bölürlər: fiziki və bioloji maneələr. Fiziki maneələr bunlardır: düzənlikdə yaşayanlar üçün dağ silsilələri, rütubət sevənlər üçün quru iqlim, quruda yaşayanlar üçün su hövzələri, şirin suda yaşayanlar üçün duzlu sular və s. Böyük ərazi də fiziki maneə kimi rol oynaya bilər. Məsələn, bəzi quşlar arealını genişləndirə bilmirlər. Çünki, məsafə artdıqda onlar bala çıxarmağa vaxt tapa bilmirlər. Əsil fiziki maneələr quruda yaşayanlar üçün dəniz və okeanlar, dənizdə və okeanlarda yaşayanlar üçün isə materiklərdir. Bioloji maneə dedikdə müəyyən növ canlıların yayılmasının qarşısını alan mühitə yaxşı uyğunlaşmış bioloji qüvvələr – bitki və heyvanlar başa düşülür. Məsələn, Avstraliyada göyərçinlər geniş yayılmışdır. Lakin onlar Zond adalarında çox azdır. Çünki, Zond adalarında aöac həyat tərzi sürən meymunlar, sincablar və kiçik yırtıcılar göyərçin yuvalarını dağıdırlar. Avstraliyada isə belə yırtıcılar yoxdur.
Miqrasiya – heyvanların müə yyən istiqamətdə və ilin müəyyən vaxtlarında qanunauyğun halda yerdəyişməsidir. Miqrasiya latınca “köçmə” deməkdir. Bütün canlılar ilin fəsillərindən asılı olaraq istər üfüqi, istərsə də şaquli istiqamətdə yerlərini dəyişə bilirlər. Xüsusilə, dağlıq zonada, dərin su hövzələrində heyvanların şaquli yerdəyişməsi baş verir. Məsələn, payızda dağlara qar yağdıqda temperatur aşağı düşür, bu vaxt dağ keçiləri, dağ qoyunları, kəkliklər tədricən qida ilə zəngin olan dağ yamaclarına enməyə məcbur olurlar. Onların ardınca yırtıcılar – canavar, tülkü, qaplan da dağ ətəklərinə enir. Həmçinin, bəzi balıqlar və onurğasız heyvanlar ilin müəyyən bir dövrünü suyun üst qatlarında, digər dövrünü isə suyun dərinində keçirirlər.
Heyvanların miqrasiyası onların çoxalması, qida axtarması və digər bioloji tələbatdan irəli gəlir. Bəzən miqrasiya başqa səbəbdən də baş verə bilər. Məsələn, ş imal maralları yayda mığmığa və ağcaaqanadlardan müdafiə olunmaq üçün tayqadan meşəsiz dağlara, tundraya, külək olan yerlərə çəkilir, qışda isə meşəliklərdə güclü tufanlardan qorunurlar.
quşları göstərmək olar. Yayda bu quşlar yenidən tundraya qayıdırlar. Həmçinin, yayda Afrikadan bir çox quşlar şimala uçub gəlir. Məsələn, flaminqo (qızıl qaz) Azərbaycana, xəzərin Böyük Qızılağac görfəzinə uçub gəlir. Qışda isə yenidən Afrikaya qayıdır. Sutkalıq miqrasiyada suda yaşayan plankton orqanizmləri sutka ərzində axşamlar qidalanmaq üçün suyun üzünə qalxır, gündüzlər isə dərin qatlara geddirlər. Xüsusilə, Xəzər dənizindəki mizidlər bir sutka ərzində bir neçə yüz metr dərinliyə miqrasiya edirlər. Dövrü miqrasiyalar zamanı heyvanlar çoxalma ərazisindən kütləvi olaraq geri qayıtmadan köçürlər. Bu, daha çox həyat şəraitinin kəskin dəyişməsi, Heyvan fərdlərinin həddən artıq artması, qida çatışmamazlığı, yanğın, quraqlıq və s. kimi səbəblərlə izah edilir. Bütün bunlar aktiv miqrasiyalardır. Lakin passiv miqrasiyalarda heyvanlar bir yerdən başqa yerə külək, dalğa, çay axını və sel vasitəsilə aparılır.
Arealların sərhədləri 2 yerə bölünür: hərəkətli (tranzit) və hərəkətsiz (statis) areallar. Bəzi arealların sərhədləri qısa vaxt ərzində, insanın gözü qarşısında dəyişir Bu hərəkətli arealdır. Lakin bəzən arealların sərhəddi yüz min illər ərzində az məsafədə dəyişir. Buna hərəkətsiz areal deyilir. Hərəkətli areallar proqressiv sərhədli, yəni arealın genişlənməsinə tərəf dəyişən areal və reqressiv areal, yəni arealın sərhəddinin kiçilməsinə tərəf dəyişən areallar ola bilər.
Heyvanların yayılmasında insanın rolu son dərəcə böyükdür və ildən-ilə artır. Bu, həm maneələrin aradan qaldırılması ilə, həm də heyvanların bir ölkədən başqa ölkəyə daşınması ilə izah olunur. Çayların kanallarla birləşdirilməsi balıqların bir çaydan digərinə keçməsinə mane olan səddi aradan qaldırır. Məsələn, Süveyş kanalı vasitəsilə Aralıq dənizinin bir çox heyvanları, əsasən də balıqlar Qırmızı dənizə, Qırmızı dənizin heyvanları isə Aralıq dənizinə keçə bilmişlər. Əkin sahələrini qoruyan meşə zolaqlarının salınması meşə quşlarının çöl zonasında yayılmasına kömək edir. Təbii landşaftları dəyişmək yolu ilə insan heyvanların yayılmasına daha çox təsir etmiş, areal sərhəddinin dəyişməsinə səbəb olmuşdur. Bunun nəticəsində bir sıra növlərin arealı genişlənmiş, digərlərininki isə kiçilmişdir.
Heyvanların insan tərəfindən bir ölkədən başqa ölkəyə daşınması şüurlu və kortəbii şəkildə baş verir. nsan siçanları, siçovulları, tarakanları, gənələri və bir çox həşəratları gəmilərlə Yer kürəsinin hər yerinə düşünmədən köçürmüşdür. ngiltərəyə təsadüfən Cənubi Amerika opossumu aparılmış, ABŞ-a isə opossumlar, iquanalar və kərtənkələlər avtomobillərdə aparılmışdır. Əksər hallarda belə köçürülmüş növlər yeni əraziyə yaxşı alışırlar. Müharibə illərində Amerikadan Avropaya kartofla birlikdə kolorado böcəyi – leptinotazra gətirilmiş və burada geniş yayılmışdır. Volqa-Don kanalının açılışından sonra Qara dənizdən Xəzər dənizinə onurğasız heyvanlar – balyanus və mitilyaster keçmişlər və burada geniş artaraq, yayılmışlar. Heyvanların şüurlu köçürülməsi onların iqlimə uyğunlaşdırılması məqsədi güdür. Bu məqsədlə dam sərçəsi Amerikaya, Avstraliyaya və Yeni Zelandiyaya köçürülmüş və orada geniş yayılmışlar. Zərərvericilərə qarşı mübarizə məqsədilə onların təbii düşmənləri köçürülür. Məsələn, Antil adalarına Hindindistan manqustu siçovullara və zəhərli ilanlara qarşı mübarizə məqsədilə gətirilmişdir. Qafqazda və Orta Asiyada malyariya ağcaqanadlarınin sürfələrinə qarşı mübarizə üçün Cənubi Amerikadan qambuziya balığı gətirilərək iqlimə uyğunlaşdırılmışdır.
Yüklə 206,33 Kb. Dostları ilə paylaş:
|