1. Əməliyyat sistemi haqqında anlayış

Qurğular  dispetçeri  –kompüterin  bütün  qurğuları  haqqında  informasiyanın  toplandığı  əsas 

verilənlər  bazasıdır.  Bu  dispetçerin  köməyilə  praktik  olaraq  istənilən  qurğunu  idarə  etmək 

olur.Kompüterdə  qurğuların  dispetçerini  açmaq  üçün  İdarəetmə  panelinin    (Панель  управления  ) 

(Control  panel),  Система  и  безопасность  (Sistem  və  təhlükəsizlik)  bölməsinin  Система  (Sistem) 

bölməsindən  Диспетцер  устройств  (Device  Manager)  (Qurğu  meneceri)  bölməsini  seçmək 

lazımdır.Bu  zaman  ekrana  Диспетцер  устройств  (Device  Manager)  adlanan  pəncərə  çıхacaqdır.  Bu 

meneceri  açdıqda  budaqlanmış  bir  struktur  açılır.  Burada  hər  bir  qurğu  üçün  хüsusi  bir  sətr 

ayrılmışdır.Əgər  hansısa  bir  qurğu  qeyri  korrekt  işləyirsə  (bu  əsas  hallarda  drayverlər  də 

çatışmamazlıq,  qüsur  olduqda  olur),onda  onun  adının  sol  hissəsində  təhlükə  bildirən  nida  işarəsi 

görünəcəkdir.Əgər  belə  işarə  yoхdursa,onda  həmin  qurğu  tam  qaydasında  işləyir.Əgər  nida  işarəsi 

varsa onda müəyyən tədbirlər görmək lazımdır. Məsələn drayveri yenidən quraşdırmağa çalışmaq və 

ya  onu  tamamilə  əvəzləmək  lazımdır.  Nida  işarəsindən  başqa,  siz  Windows-da  qurğunun  təyinat 

meхanizminin  qeyri  korrektliyini  göstərən  digər  məlumatı  da  görə  bilərsiniz.Məsələn,  müəyyən 

formalı  (bəzədilmiş)  sual  işarəsi  ilə  birlikdə  Неизвестное  устройство  yazısı  görə  bilərsiniz.  Bu 

məlumat isə uyğun drayveri olmayan qurğunu göstərir.  

---

 

14 

 

 Qurgu  drayveri  sistem  səviyyəsində  qurğunu  idarəedən  proqramdır.  O  əməliyyat  sisteminə 

sadəcə  olaraq  quraşdırılmır,  onun  özəyini  təşkil  edir.  Faktiki  olaraq  hər  bir  yeni  qurğu  qoşulduqda 

özəkdə  yeni  dəyişikliklər  baş  verir  və  biz  yenisistem  almış  oluruq.  Bu  dəyişiklik  komputerin  yenidən 

yüklənməsi zamanı baş verir.                                                                                                                                                            

Drayverlər  -    utilitlərə  daxil  olan  xüsusi  proqramlardır.  Onların  vəzifəsi  komputerin  periferiya 

qurğularının işini idarə etməkdir. Drayver proqramları xarici qurğuları komputerə tanıdır, yəni ƏS ilə 

qurğular arasınada əlaqə yaradır. Buna görədə printer, skaner kimi qurğuları komputerə qoşmaq üçün 

onun drayverini komputerə quraşdırmaq lazımdır. Windows  ƏS-də bir sıra xarici qurğuların qoşulması 

üçün drayverin  istifadəçi tərəfindən yazılmasına  ehtiyyac yoxdur.  Bir çox qurğuların drayveri  ƏS-nin 

tərkibində  mövcuddur  və  qurğu  komputerə  qoşulduğu  andaişə  düşür.  Komputerə  qoşulmuş  xarici 

qurğunun  drayverini  avtomatik  olaraq  yükləyən  bu  texnologiya    Plug  and  Play  (Qoş  və  istifadə  et) 

adlanır.