1. Fəlsəfənin predmeti və funksiyaları

15. Qlobal problemlər, onların yaranma səbəbləri 

"Qlobal problem" anlayışı əsrimizin 50-ci illərindən başlayaraq elmi ədəbiyyatda geniş miqyasda işlənməyə başlanmışdır.Qlobal xarakterli problemlər o problemlərə 

deyilir  ki,  onlar  ayrı-ayrı  ölkələri  və  xalqları  deyil,  bütün  dövlətləri,  bəşəriyyəti  narahat  edir.Hər  bir  ölkə  öz  iqtisadi-ictimai,  mədəni  və  siyasi  inkişafında  bir  sıra 

ç

ətinliklərlə,problemlərlə üzləşməli olur. 

Müasir dövrün qlobal probleml

əri sırasına ekoloji problem,energetika, demoqrafiyavə digər problemləri aid etmək olar.Müasir dövrdə qlobal problemlər çoxdur. 

Onlar 

əhəmiyyətinə, miqyasına, əhatə dairəsinə və təhlükəlilik dərəcəsinə görə o biri problemlərdən kəskin şəkildə fərqlənirlər. 

Qlobal  probleml

əri,  əsasən,  aşağıdakı  cəhətlərinə  görə  fərqləndirməkolar:  onlar  bütün  ölkələri,  yaxud  da  bu  ölkələrin  əksəriyyətini  əhatə  edir;  dünya 

sivilizasiyasının mövcud olması üçün ciddi təhlükə törədir; sosial tərəqqi yolunda böyük əngələ çevrilir.Müasir qlobal problemlərin bir qismi elmin və texnikanın sürətli 

t

ərəqqisi ilə bağlı olaraq meydana gəlmişdir. 

Şübhəsizdir  ki,  müharibələrin,  narkomaniyanın,  beynəlxalq  terrorizmin,  təbiifəlakətlərin  qarşısının  alınması,  yoxsulluğun,  aclığın  aradan  qaldırılması,təhsilə, 

s

əhiyyəyə, nəqliyyata, rabitəyə,  enerjiyə olan tələbatın ödənilməsi, insan hüquqlarının qorunması, torpaqlardan, bütün təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə edilməsi, 

əhali artımının tənzimlənməsi, dünya okeanının, kosmosun birgə mənimsənilməsi və dünya miqyasında həll edilməsi vacib olan bu kimi məsələlər qlobal problemlər 

sırasında durur. 

H

əlli ən vacib qlobal problemlər isə aşağıdakılardır. 

---

1. Nüv

ə müharibəsi təhlükəsinin aradan qaldırılması, planetdə sülhün və əmin-amanlığın bərqərar olması; 

2.Ekoloji f

əlakətin qarşısının alınması; 

3.Energetika böhranının aradan qaldırılması. 

4.Demoqrafiya probleml

ərinin həlli. 

Əlbəttə, zəif inkişaf etmiş ölkələr problemi də əslində ciddi qlobal problemdir. Yoxsulluq, müflislik, aclıq, savadsızlıq və epidemiyalar bir sıra Asiya, Afrika və 

Latın Amerikası ölkələrinin böyük bəlasıdır.. 

Bel

əliklə, planetimizdə çox ciddi ziddiyyətlər mövcuddur. 

XX 

əsrin  ortalarından  başlayaraq  bəşəriyyətin  üzləşdiyi  qlobal  problemlər  içərisində  mühüm  yerlərdən  birini  də  insan  ekologiyası  tutmağa  başlamışdır. 

Planetimizd

əki  şirin  suehtiyatıərazi  üzrə  bərabər  "paylanmamışdır".  Bə"zi  ölkələrdə  su  boldur,  bə"zilərində  isə  çatışmır.  Ölkələrin  daxilində  də  o,  bərabər 

"bölüşdürülməmişdir" 

.Enerji  daşıyıcıları  iki  qrupa:  bərpa  oluna  bilən  və  bərpa  oluna  bilməyən.  Bərpa  oluna  bilən  enerji  daşıyıcıları  əslində  tükənməz  enerji  mənbələrinə  aiddir-atom 

enerjisini,  Gün

əş  enerjisini,  külək  enerjisini,  yeraltı  termal  suların  enerjisini  və  s.  aid  etmək  olar.  Neft,  daş  kömür  və  təbii  qaz  isə  bərpa  oluna  bilməyən  enerji 

daşıyıcılarına aiddir, onların ehtiyatı məhdud olduğuna görə onlar müəyyən müddətdən sonra tükənməlidirlər.İndiki şəraitdə energetika böhranından çıxmaq üçün 

tük

ənməz enerji mənbələrindən daha geniş istifadə edilməlidir. Bu, birinci növbədə, atom enerjisinə aiddir.  

Demoqrafiya  iki  yunan  sözünd

ən  (demos  - xalq,  qrafıka-tə"lim) ibarət  olub,  əhali  artımı  haqqında  elm  deməkdir.  Bu  elm  ayrı-ayrı  ölkələrdə  əhalinin  ümumi 

sayını, cins və yaş tərkibini, artım sürətini öyrənməklə məşğuldur. XIX əsrin əvvəllərindən etibarən planetimizin əhalisi sürətlə artmağa başlamışdır.