1. Filosofiyanıń sociomádeniy bahalıǵı nede?

2. Qanday problemalardıń qoyılıwınan filosofiya baslanadı?
Filasofiya bunnan 2500 jildan aslam waqit burin Ayyemgi Hindistanda, Qitay, Egipet ellerinde payda bolgan. Filasofiya termini grek tilinen alinip (phileo –suyemen, Sophia-danaliq), ayyemgi grek oyshillarinin pikirinshe, danaliqti suyetugin, danaliqqa, shinliqqa umtiliwshi adamdi anlatadi. Ozin birinshi ret filosof dep atagan oyshil Pifagor bolgan, al filasofiyani ozgeshe ilim sipatinda birinshi ret bolip korsetken Platon. Ilimlerdin rawajlanbaganligi sebepli filasofiyaliq problemalar barliq bilimler jiynagi menen aralasqan, tek keyin gana bolinbegen bilimlerdin quramina matematika, astranomiya, medisina, mexanika, ximiya, biologiya, yrispendensiya ham basqa da arnawli ilimler ajiralip shiqan. Filasofiya dunya haqqinda uliwma bilimler sistemasina aylanip, ozinin basil maselesi retinde tabiyat, jamiyet, adam haqqinda uliwma ham teren sorawlarga juwap beriwdi alip qaradi. Ol eki koriniste, birinshiden, adamnin dunya ham sol dunyaga qatnasi haqqindagi kozqaraslar, magliwmatlar ham, ekinshiden, biliwlik iskerliktin uliwma metodi, biliw prisiplerinin kompleksi sopatinda beriledi. Usi jerde filasofiyanin predmetlik ozin aniqlaw maselesine qisqasha toqtap oteyik. Filasofiyanin predmeti haqqindagi masele tariyxiy aspekte filasofiya ham jeke ilimlerdin ara qatnasip aniqlaw, olardin filosofiyadan bolinip shigiwina belgili bahani beriw menen baylanisli. Filasofiyadan ilimlerdin bolinip shigiwinin tariyxiy sharti retinde uliwmaliq ham jeke bilimnin ara qatnasi maselesin problema ham naturfilasofiyaliq qurilmalardin jetkiliksiz ekenligi aniqlaw sipatinda qaliplesiwin alip qaraydi. Onin tiykarlari XVIII asirde salinadi, ham ozinin dalilleniwin XIX asirdin birinshi yariminda pizitivizmnin tiykarin salgan o.Konttin miynetlerinde tabiladi. Ol naturfilasofiyanin haqiyqiy krizisin ham jeke ilimiy biliminin avtonomliginin osiwin tusinip, adam oylawinin ush-teologiyaliq, metafizikaliq ham pozitivlik basqishlari haqqindagi talimatti rawajlandiradi. Barliq dasturiy (“ozine shekemgi”) filasofiyani ol metafizikaliq basqish penen barabar dep alip qaraydi. Filasofiya metafizika sipatinda, onin pikirinshe, tariyxiy jaqtan paydali rolge iye bolgan, biraq keyin ala anaxronizmge aylangan. Filasofiyanin predmeti ozgergen. Jeke ilimlerdin payda boliwi uzliksiz turde filasofiyanin shegarasin sheklegen. Aqibetinde filosofiyanin boliniwi” zarurligi kelip shiqqan. Usinin natiyjesinde O.Konttin ilimler klasifikatsiyasinda filasofiyaga orin qalmaydi. Onin pikirinshe filasofiyanin ozinin biliw predmetine iye boliwi mumkin emes, sol sebepli oni oz aldina ilim dep alip qaray alamiz. Erge O. Kont qandayda bir “gilasofiyani” moyinlagan bolsa, onda ol pazitivlik bilimge aralasqan bolip, uliwma ilim haqqindagi ham jeke ilimlerdin metodlari haqqindagi ilimdi anlatqan, yagniy jeke ilimnin jiynaginin koleminen shiqpagan. Usi maniste filasofiya prdmetinin “boliniw” konsepsiyasinin tiykari beriledi. Biraq bizler filasofiya termininin manisine aniqliq kirgiziwimiz tiyis.