Basit difüzyonda, hücre dışında bulunan ve difüzyonla hücre içine girecek olan maddenin dıştaki yoğunluğu ne kadar artarsa, hücreye giren madde miktarı da o kadar artar. Taşıyıcılarla olan taşınmadaysa maddenin hücreye girişi, dıştaki yoğunluğun artmasıyla bir yere kadar artar, bir noktadan sonra durur. Buna göre, taşıma sisteminin bir kapasitesi olduğu söylenebilir. Dıştaki yoğunluk, bu taşıma kapasitesinin üzerindeyse fazlası taşınmaz. Başka bir deyişle taşıma sistemi doymuştur. Sistemin doyması, hücre yüzeyindeki Özgül bağlanma yerlerinin tümüyle işgal edilmesi ve sistemin maksimum kapasiteyle çalışması anlamına gelmektedir.
Basit difüzyonda, hücre dışında bulunan ve difüzyonla hücre içine girecek olan maddenin dıştaki yoğunluğu ne kadar artarsa, hücreye giren madde miktarı da o kadar artar. Taşıyıcılarla olan taşınmadaysa maddenin hücreye girişi, dıştaki yoğunluğun artmasıyla bir yere kadar artar, bir noktadan sonra durur. Buna göre, taşıma sisteminin bir kapasitesi olduğu söylenebilir. Dıştaki yoğunluk, bu taşıma kapasitesinin üzerindeyse fazlası taşınmaz. Başka bir deyişle taşıma sistemi doymuştur. Sistemin doyması, hücre yüzeyindeki Özgül bağlanma yerlerinin tümüyle işgal edilmesi ve sistemin maksimum kapasiteyle çalışması anlamına gelmektedir.
Birbirine benzer iki madde, aynı taşıyıcı sistemle taşınıyorsa birbiriyle rekabet eder. Örneğin amino asitlerden alanin ve glisin aynı taşıyıcıyı kullanırlar, yani aralarında rekabet vardır.
Birbirine benzer iki madde, aynı taşıyıcı sistemle taşınıyorsa birbiriyle rekabet eder. Örneğin amino asitlerden alanin ve glisin aynı taşıyıcıyı kullanırlar, yani aralarında rekabet vardır.
Bu taşınma sisteminde, bir taşıyıcı molekül (hücre zarındaki protein molekülleri) vardır. Buna en güzel örnek, glikozun hücre içine ya da dışına taşınmasıdır. Taşıyıcı moleküller, taşınacak molekülleri her iki yönde de taşıyabilirler.
Bu taşınma sisteminde, bir taşıyıcı molekül (hücre zarındaki protein molekülleri) vardır. Buna en güzel örnek, glikozun hücre içine ya da dışına taşınmasıdır. Taşıyıcı moleküller, taşınacak molekülleri her iki yönde de taşıyabilirler.
Bu sistem, "konsantrasyon farkı" etkisiyle çalışır. Böyle olduğundan, madde kendi kinetik enerjisiyle taşınır. Ayrıca dışarıdan artı bir enerjiye ihtiyaç yoktur. Madde yoğunluğunun yüksek olduğu yerden, düşük olduğu yere doğru bir taşınma söz konusudur. Hücre içi ve dışının yoğunluğu eşitlenince, içe ve dışa madde taşınması aynı hızda olur ve hücre içinde maddenin yoğunluğu değişmez (5. Şekil).
Bu sistemin çalışma mekanizması pasif taşınmanın tersinedir. Taşınacak molekülün düşük konsantrasyondan yüksek konsantrasyona doğru, bir taşıyıcı molekül aracılığıyla taşınmasıdır. Yokuş yukarı taşınma diye tabir edilen bu sistemde, enerjiye ihtiyaç duyulur. Enerji ihtiyacı, ATP molekülünden sağlanır. Bu sistemde moleküller genellikle tek yönde taşınır (6. Şekil).
Bu sistemin çalışma mekanizması pasif taşınmanın tersinedir. Taşınacak molekülün düşük konsantrasyondan yüksek konsantrasyona doğru, bir taşıyıcı molekül aracılığıyla taşınmasıdır. Yokuş yukarı taşınma diye tabir edilen bu sistemde, enerjiye ihtiyaç duyulur. Enerji ihtiyacı, ATP molekülünden sağlanır. Bu sistemde moleküller genellikle tek yönde taşınır (6. Şekil).
Bazı sistemlerde, taşıyıcı molekül taşınacak maddeyi, her iki yönde de taşıyabilir. Ancak, taşıyıcının taşınacak moleküle karşı affinitesi (birleşme isteği, meyli) bir tarafta yüksek, öteki taraftaysa düşüktür. Taşınmanın bir yöne doğru olması ve yoğunluğun bir tarafta yüksek tutulabilmesi için bu şarttır.
Aktif taşınmaya en önemli örnek, sodyum ve potasyum iyonlarının hücre zan aracılığıyla taşınmasıdır. Sodyum, hücre dışında içerideki miktarından 10 kat fazladır. Potasyumsa, hücre içinde dışa göre 30-35 kat daha fazladır. Bu iyonların hücre içinde ve dışındaki yoğunluk farkı, aktif taşınmayla muhafaza edilir.
Aktif taşınmaya en önemli örnek, sodyum ve potasyum iyonlarının hücre zan aracılığıyla taşınmasıdır. Sodyum, hücre dışında içerideki miktarından 10 kat fazladır. Potasyumsa, hücre içinde dışa göre 30-35 kat daha fazladır. Bu iyonların hücre içinde ve dışındaki yoğunluk farkı, aktif taşınmayla muhafaza edilir.
Na K pompası,bu sistemle çalışır. Taşıyıcı molekül, hücre içinden 3 mol sodyumu hücre dışına taşır. Arkasından da hücre dışından 2 mol potasyumu hücre içine taşır. Tüm bu olaylar için 1 mol ATP kullanılır.
Kolaylaştırılmış difüzyon gibi, madde yoğunluğunun yüksek olduğu bölgeden düşük olduğu bölgeye doğru taşınmadır. Ancak, aralarında bir fark vardır. Kolaylaştırılmış difüzyon olayı, bir taşıyıcı molekül aracılığıyla gerçekleşirken; basit difüzyonda, böyle bir aracı maddeye gerek duyulmaz. Bir pasif taşınma olan basit difüzyon olayı, maddenin daha çok yoğun olduğu taraftan, daha az yoğun olduğu tarafa, enerjiye ihtiyaç duymaksızın difüze olmasıdır. Örneğin, zan kolayca geçebilen bir maddenin hücre içi yoğunluğu, hücre dışına göre daha düşük olsun. Bu madde hücre içine doğru difüze olur. Bu geçiş, hücre içiyle dışının yoğunluğu eşitleninceye kadar devam eder, sonra durur(Bkz.:5. Şekil).
Kolaylaştırılmış difüzyon gibi, madde yoğunluğunun yüksek olduğu bölgeden düşük olduğu bölgeye doğru taşınmadır. Ancak, aralarında bir fark vardır. Kolaylaştırılmış difüzyon olayı, bir taşıyıcı molekül aracılığıyla gerçekleşirken; basit difüzyonda, böyle bir aracı maddeye gerek duyulmaz. Bir pasif taşınma olan basit difüzyon olayı, maddenin daha çok yoğun olduğu taraftan, daha az yoğun olduğu tarafa, enerjiye ihtiyaç duymaksızın difüze olmasıdır. Örneğin, zan kolayca geçebilen bir maddenin hücre içi yoğunluğu, hücre dışına göre daha düşük olsun. Bu madde hücre içine doğru difüze olur. Bu geçiş, hücre içiyle dışının yoğunluğu eşitleninceye kadar devam eder, sonra durur(Bkz.:5. Şekil).
