37. Geodeziyada qabul qilingan mutloq, shartli va nisbiy balandliklar. Nisbiy balandlik - Yer yuzasidagi ikki nukta orasidagi tik balandlik, u mutlaq balandliklar orasidagi farqqa teng. Mas, tog choʻkqisi bilan yaqin joylashgan vodiy tubi orasidagi tik balandlik yoki dare ikki qirgʻogʻining birbiridan balandligi
Mutlaq balandlik (altituda) -Yer yuzasida muayyan nuqtaning dengiz yoki okean suvlarining oʻrtacha satxidan boshlab ulchangan tik balandligi (metrlarda ulchanadi). Bu balandlikni ifodalovchi songa belgi deyiladi. Okean satxidan balanddagi nuqtalar belgisi musbat ishora (+), pastdagi manfiy ishora (—) bilan belgilanadi.
38. Orientirlash deb nimaga aytiladi va qaysi orientirlash burchaklarini bilasiz. Agar biz turgan nuktamizdan atrofdagi prerdmertlarga tomon chiziklar utkazsak bu chiziklar gorizont tomonlariga nisbatan turli yunalishda buladi. yer yuzasidagi xar kandai chizikning iunalishi, asosii iunalish bilan shu chizik iunalishi orasida xosil bulgan burchak yordamida aniklaniladi. Bu burchakka Orierntirlash burchagi deryiladi. Biron -bir chizik yunalishini aniklashda asosii yunalish kilib gerografik merridian kabul kilinsa, ular orasida xosil bulgan orierntirlash burchagi xakikiy azimut, asosii yunalishi kilib magnit merridiani kabul kilinsa – magnit azimuti, tugri burchakli koordinataning abstsissa uki kabul kilinsa – derriktsion burchak deryiladi.
39. Direksion burchak nima? U haqiqiy azimut bilan qanday bog‘langan. Azimut va direksion burchak orasidagi bog‘lanish. Yer sirtini qaysi bir proyeksiyada tekislikda tasvirlash, masalan, Gauss-Kryuger proyeksiyasida, tekislikdagi burchakdan, ya’ni direksion burchakdan foydalanadi. Direksion burchak aynan azimutga o‘xshash 0° dan 360° gacha o‘lchanadi va alfa bilan belgilanadi (1.8-rasm). ... hodisa bilan uzviy bog‘langan belgilar bo‘yicha о tkaziladiva har. bir qism uchun u yoki bu raqamli m a ’iu m o tla r bo yicha aks ettirilayotgan hodisani miqdor tavsifi ko‘rsatiladi (9.7-rasm).^ ■. ... Chiziqli obyektlarni generalizatsiya qilish har doim ularni kengligini haqiqiy o‘lchamlari bilan taqqoslaganda bo'rttirib (oshirib, ko‘paytirib) berish bilan bog‘liq, qaysiki ilojsiz (muqarrar ravishda) geometrik aniqlikni buzishga olib boradi. Direksion burchak deb to‘g‘ri burchakli koordinata sistemasidagi absissa yoki X lar o‘qining shimol tomondan yo‘nalish orasidagi burchakka aytiladi. Direksion burchak ham 0 dan 3600 gacha o‘lchanib soat strelkasi bo‘yicha hisoblanadi.Haqiqiy azimut-geografik meridianning shimol tomoni bilan chiziq yonalishi orasidagi soat strelkasi yonalishi boyicha 0° dan 360°gacha olchanadigan burchakdir.
