1. Heydər Əliyevin Azərbaycan dilinin inkişafında rolu. Heydər Əliyevin Azərbaycan dili haqqında verdiyi sərəncam və qərarlar

a) artıq
/ ədatından sonra. 
Məsələn; Artıq / həyat məni tərk edir, nəfəsim boğulur (Ə.Məmmədxanlı); b) 
qüvvətləndirici 
hətta
ədatından sonra. Məsələn; Hətta/ Rüstəm kişi bir balaca pərt 
oldu (İ.Şıxlı); c) 
bəri, qabaq, əvvəl, sonra, ötrü, ilə
qoşmalarından sonra. Məsələn; 
O, rəqsi bitirdikdən sonra / qonaqlar tərəfindən alqışlandı (S.S.Axundov). 
5. Axırıncı həmcins üzvdən sonra Bu, əsasən, həmcins mübtəda və 
tamamlıqlara aiddir). Məsələn; Sevənlərin sevincləri, həyəcanları, göz yaşları / ona 
anlaşılmaz, uzaq və dumanlı görünürdü. 
6. Müxtəsər cümlədə mübtəda ilə xəbər arasında. Əgər sadə geniş cümlədə 
mübtəda ilə xəbərdən biri mürəkkəb olarsa, onların arasında fasilə edilir. 
Məsələn; Əhməd / sinfin əlaçısıdır. Məktəb direktoru / danışdı. 

---

Fasilə 
psixoloji funksiya
da daşıyır. Bu fasilə dinləyicinin diqqətini danışanın 
mətndən əlavə nəzərdə tutduğu və bilavasitə sözlərlə ifadə etmək istəmədiyi 
cəhətə cəlb edir. Tutaq ki, düşmənlərin ağır cəza, işgəncə ilə öldürdüyü 83 bir 
əsgər haqqında söhbət gedir. Danışan bu hadisəni daha təsirli vermək üçün 
psixoloji fasilədən belə istifadə edir. “Düşmənlər onu güllələmədilər... Onlar onu 
diri-diri torpağa basdırdılar”. Burada fasilə (çox nöqtələrin yerində) özündən sonra 
gələn fikri qüvvətləndirir. Dinləyici əvvəlkindən daha dəhşətli olan bir hadisənin 
baş verəcəyini səbirsizliklə gözləyir. Psixoloji fasilə yazıda, adətən, çox nöqtə ilə 
göstərilir. Bütün hallarda çox nöqtədə edilən fasilə psixoloji fasilədir. Fasilə 
mövzunun mənasından, danışanın bəhs etdiyi məsələyə münasibətdən doğmalı, 
bu zaman yaranan sükut nitqdən daha təsirli, daha məzmunlu olmalıdır.

---

 
Mövzu№ 10.Nitqin melodikliyi