3. Uglerodli va legirlangan asbobsozlik po‘latlarining markalari va qo‘llanilish joylarini yozib bering? Legirlangan poʻlat - tarkibiga maʼlum xossa beradigan legirlovchi elementlar (xrom, nikel, molibden, volfram, vanadiy, marganets, kremniy, titan, bor) sunʼiy ravishda qoʻshilgan poʻlat. L, p. tarkibidagi legirlovchi elementlarga qarab nomlanadi. Mikrolegirlangan (elementlar mikrodozada kiritilgan), kam (legirlovchi elementlar 2,5% gacha), oʻrtacha (3,5 —10%), yuqori (10% dan yuqori) legirlangan xillarga boʻlinadi. Bulardan tashqari, Legirlangan poʻlat konstruksion (qarang Konstruksiyey materiallar), asbobsozlik (qarang Asbobsozlik poʻlati) va alohida kimyoviy-fizik xossaga ega boʻlgan poʻlatlarga (mas, issiqbardosh poʻlat, olovbardosh poʻlat, magnitli poʻlat va boshqalar) boʻlinadi. Legirlangan poʻlatdan mashina, mexanizm va qurilmalarning detallari, asboblar va boshqa tayyorlanadi (yana qarang Legirlash)
4. Asbobsozlik materiallarining bering?tasnifini yozib Kesuvchi asboblarni materiallariga bo‘lgan ikkita bir-biriga qarshi bo‘lgan talab mavjud. Bular qattiqlik va zarbiy qovushqoqlik (udarnaya vyazkost). Material qanchalik qattiq bo‘lsa uni zarbiy qovushqoqligi kamroq bo‘ladi va aksincha. Kesuvchi asboblarga ishlatiladigan eng qattiq material - olmosdir. Uni zarbiy qovushqoqligi eng kam, aksincha bronzani qattiqligi eng kam, lekin uni zarbiy qovushqoqligi eng katga. Kesuvchi asboblar materiallariga qo‘yiladigan asosiy talablar quyidagilar:
1. Issiqlikka chidamlik, ya‘ni ish jarayonida qiziganda asbobni kesuvchi qirralari qattiqligini saqlab qolish qobiliyati.
Yuqori issiqka chidamlilik unumli
ishni ta‘minlaydi. Karbonli va legirlangan asbob po‘latlari eng yuqori qattiqlikka 200-250°C haroratlarga ega. Harorat bundan oshib ketsa kesuvchi qirralar yumshab ketadi va tezda yeyilib ketadi.
Tez kesuvchi po‘latlarni kesish jarayonida 550-600°C gacha qirqish mumkin. Xarorat bundan oshib ketsa qattiqlikni yqotishga olib keladi. Qattiq. qotishma va olmoslarni 900-1000°C gacha qizitish mumkin.
2. Yeyilishga chidamlilik, ya‘ni kesuvchi qirralarni chaqa bo‘lishga qarshilik ko‘rsatish qobiliyati.
