1. Kompüter şəbəkələrinin təsnifatı və inkişaf mərhələləri

8. Şəbəkə kartı və onun təsnifatı 
Şəbəkə kartı (network interface card, NIC) kompüterin şəbəkəyə 
qoşulması üçün lazım olan bir cihazdır. Şəbəkə kartları əsasən iki 
hissədən ibarətdir: fiziki qat və məntiqi qat. 
Fiziki qat, şəbəkə kartının yığcam olaraq təsvir olunan hissəsidir. Bu 
hissədə, şəbəkə kartında əlavə portlar və ya antenlər yerləşdirilə bilər. 
Bu portlar Ethernet, Wi-Fi, Bluetooth və s. kimi şəbəkə protokollarını 
dəstəkləyə bilər. 
Məntiqi qat, şəbəkə kartının kompüterin işləmə sistemi ilə əlaqə 
qurmasına imkan verən hissəsidir. Bu hissədə, şəbəkə kartı sürücü 
proqramlarını əlavə etməklə, şəbəkə kartının məntiqi aspektləri 
proqram tərəfindən idarə edilir. 
Şəbəkə kartları üçün fərqli təsnifatlar mövcuddur, məsələn: 

---

1. Fiziki qat üzrə təsnifat: Əksər şəbəkə kartları, PCI, PCI Express və 
ya USB portlarına bağlanır. Həmçinin, bir neçə şəbəkə kartı növləri, 
məsələn PCMCIA və ya ExpressCard, xüsusi portlara bağlanır. 
2. Məntiqi qat üzrə təsnifat: Bu təsnifat, əsasən, şəbəkə protokolları və 
ya standartlarına əsaslanır. Məsələn, Ethernet, Wi-Fi, Bluetooth, 3G və 
s. kimi şəbəkə protokolları üçün fərqli şəbəkə kartı növləri mövcuddur. 
3. Kompüter tipinə görə təsnifat: Bu təsnifat, şəbəkə kartlarının 
kompüterin hansı növü ilə əlaqələndiriləcəyinə görə aparılır. Məsələn, 
laptop üçün PCI Express xüsusiyyətli bir şəbəkə kartı, masaüstü 
kompüter üçün PCI yoluyla əlaqələndirilmiş bir şəbəkə kartı kimi 
növlər mövcuddur. 
9. Şəbəkə konsentratorları, onların iş prinsipi və təsnifatı 
Şəbəkə konsentratoru (hub) burulmuş cüt naqilli (qoşa naqilli) kabellər 
və ya koaksial kabeldən istifadə etməklə kompüter şəbəkəsi qurmaq 
üçün istifadə olunan qurğulardan biridir. Hal-hazırda, üstünlüklərdən 
daha çox mənfi cəhətləri səbəbindən olduqca nadir hallarda istehsal və 
istifadə olunur. Şəbəkədə konsentratoruna yalnız bir IP ünvan təyin 
edilə bilər, bu səbəbdən də ona qoşulmuş bütün kompüterlər eyni 
ünvana malik olur ki, bu da şəbəkədə informasiyanın qorunması 
səviyyəsini əhəmiyyətli dərəcədə aşağı salır, şəbəkənin yükünü artırır 
və verilənlərin mübadiləsinin sürətini ləngidir. 
Funksionallığına görə şəbəkə konsentratoru OSI şəbəkə modelinin 
yalnız birinci fiziki səviyyəsində istifadə edilir. Onun mahiyyəti daxil 
olan siqnalı qəbul etmək və bütün qoşulmuş portlara ötürməkdir 
(topologiya - ümumi şin). Şəbəkədəki hər bir kompüter daxil olan 
siqnalı qəbul edir, verilənlərin onun üçün nəzərdə tutulduğunu yoxlayır 
və paketi qəbul və ya rədd edir. Hub eyni vaxtda bir neçə siqnalı emal 
etmək iqtidarında deyil. Siqnal iki və ya daha çox porta daxil olarsa, 
verilənlər qarışır və informasiyanı bərpa etmək mümkün olmur. Kiçik 
şəbəkələrdə paketlərin toqquşması nadir hallarda baş verir və əgər hub 
bir çox qurğuları bir şəbəkədə birləşdirirsə, o zaman toqquşmalar 
olduqca tez-tez baş verır. Şəbəkənin buraxıcılıq qabiliyyəti bütün 
qoşulmuş qurğular arasında paylanır və onların sayına proporsional 
olaraq əksinə azalır. 
Habın müsbət cəhətləri arasında onun qiymətinin ucuz olması, bir və 
ya bir neçə portun şəbəkədən ayrılması və ya kabelin zədələnməsi 
zamanı şəbəkənin işinin pozulmaması kimi halları qeyd etmək olar. 

---