Mühazirə, nümayiş, sual-cavab, müzakirə, beyin hücumu
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mövzu: Windows əməliyyat sistemi. İnternetdə işləmə qaydaları Mövzunun tədrisinin məqsədi: Əməliyyat sistemlərinin təsnifatının, Windows əməliyyat sistemi ilə işləmə qaydalarının öyrənilməsi, kompüterin işinin sazlanması, internetdə işləmə qaydaları ilə tanışlıq
Təlim saatlarının miqdarı: 2 saat Təlim metodu: Mühazirə, nümayiş, sual-cavab, müzakirə, beyin hücumu Dinləyici auditoriyası: İlkin hazırlıq proqramı üzrə kursların iştirakçıları Mövzunun planı: 1. Əməliyyat sistemlərinin təsnifatı 2. Windows əməliyyat sistemi ilə iş 3. Xidməti proqramlar 4. Viruslar və antivirus proqramları 5. İnternetdə işləmə qaydaları
edən, tətbiqi proqramların işə salınmasını , onların xarici qurğular və digər proqramlarla qarşılıqlı əlaqəsini, həmçinin istifadəçi ilə kompüter arasındakı dialoqu təmin edən proqram vasitələrinin məcmusudur. Resurs dedikdə kompüterin istənilən komponenti- mərkəzi prosessor, əməli və ya xarici yaddaş , xarici qurğu, proqram və s. başa düşülür. Əməliyyat sistemləri – informasiya emalının idarə olunmasını və aparat vasitələri ilə istifadəçinin qarşılıqlı əlaqəsini təmin edir. Əsas funksiyalarından biri informasiyanın daxiletmə-xaricetmə prosesinin avtomatlaşdırılması, istifadəçi tərəfindən yerinə yetirilən tətbiqi proqramın idarə edilməsidir. Əməliyyat sistemi lazım olan proqramı kompüterin yaddaşına yükləyir və onun yerinə yetirilməsinə edir.
Əməliyyat sistemləri yerinə yetirdiyi funksiyalara görə 3 qrupa bölünür: - birməsələli (biristifadəçili) - çoxməsələli (çoxistifadəçili)
- şəbəkə Birməsələli əməliyyat sistemi – müəyyən anda konkret bir məsələ ilə bir istifadəçinin işi üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu tip əməliyyat sisteminin nümayəndəsi MS-DOS-dur.
bölgüsü ilə kollektiv istifadəni təmin edir. Bu tip əməliyyat sisteminə UNİX, OS/2, Windows və s. misal göstərmək olar.
əlaqədardır və şəbəkənin bütün resurslarına istifadəçinin müraciətini təmin edir. Bu əməliyyat sisteminə Novell Net Ware, Windows NT, Unix, Solaris və s. misal göstərmək olar. Əməliyyat sistemi kompüterin qoşulması ilə yüklənir və istifadəçi ilə hesablama sistemi arasında rahat və əlverişli ünsiyyət üsulu (interfeys) təqdim edir. Funksiyalarına görə interfeysin aşağıdakı növləri var: proqram interfeysi – hesablama sistemi çərçivəsində qurğu və proqramların qarşılıqlı əlaqəsini təmin edən vasitələr məcmusudur. istifadəçi interfeysi – istifadəçinin kompüterlə qarşılıqlı əlaqəsi üçün proqram və aparat vasitəsidir. Öz növbəsində istifadəçi interfeysi əmrli və obyektyönlü ola bilər.
Əmrli interfeys – istifadəçiyə kompüter resurslarının idarə olunması üçün əmrləri klaviaturadan daxil etməyə imkan verir Obyektyönlü interfeys – obyektlər, yəni fayl , kataloq (qovluq), disk aparıcısı, proqram , sənəd və s. üzərində əməliyyatları bilavasitə həyata keçirən hesablama sisteminin resurslarını idarə edir. Əməliyyat sisteminin yeni modifikasiyasının adı dəyişilmir, amma versiya (variant) adını alır. Əməliyyat sisteminin versiyası “onluq kəsr” şəklində işarə olunur. Versiya nömrəsinin böyük olması sistemin daha çox imkanlara malik olmasını göstərir. Əməliyyat sistemlərinin təsnifatı :
Əməliyyat sistemlərinin aşağıdakı növləri mövcuddur: sistemlə eyni vaxtda işləyən istifadəçilərin sayına görə : biristifadəçili, çoxistifadəçili sistemin idarə olunması ilə eyni vaxtda yerinə yetirilən məsələlərin sayına görə : birməsələli, çoxməsələli
prosessorların sayına görə - birprosessorlu, çoxprosessorlu prosessorun mərtəbələrinin sayına görə : 8-mərtəbəli, 16-mərtəbəli, 32- mərtəbəli, 64-mərtəbəli interfeysin tipinə görə: əmrli və obyektyönlü
informasiya emalı rejiminə görə: paket emallı, vaxt bölgülü, real vaxt miqyaslı resurslardan istifadənin tipinə görə : şəbəkə, lokal Windows əməliyyat sisteminin yaranma tarixi və inkişaf mərhələləri: Windows əməliyyat sistemi istifadəçilər üçün rahat işləmə mühiti yaratmaq məqsədilə meydana gəmişdir. Bu əməliyyat sistemi meydana gəlməmişdən əvvəl istifadə edilən istənilən əməliyyat sistemi istifadəçidən kompüteri idarə edən əmrləri bilməsini tələb edirdi. Windows əməliyyat sisteminin yaranması sistem mühiti və burada işləmə qaydasını dəyişməyə imkan verdi. İstifadəçi üçün çox sadə işləmə qaydalarına malik olan qrafik interfeysin meydana gəlməsi istifadəçini əmrlər strukturunu öyrənməkdən azad etdi. Maraqlıdır ki, bu əməliyyat sisteminin ilk versiyalarının yaranması istifadəçilər tərəfindən çox soyuq qarşılandı. 1985- 1990- ci illər ərzində bu əməliyyat sistemi çox da istifadə olunmadı. Yalnız 1995- ci ildən sonrakı beşillikdə Windows əməliyyat sistemi kompüter dünyasının ona qarşı olan münasibətini tamam dəyişdi. İlk versiyalarında MS-DOS sisteminin örtüyü kimi meydana çıxan bu yeni əməliyyat sistemi Windows-95, Windows-98 və Windows-2000 kimi versiyalarında tam hüquqlu əməliyyat sistemi kimi öz təsdiqini tapdı. İBM PC kompüterlərində 1981-ci ildən 1995-ci ilə qədər əsas əməliyyat sistemi kimi MS-DOS istifadə edilmişdir. Bütün bu illər ərzində MS-DOS əməliyyat sistemi MS-DOS 1.0-dan MS-DOS 6.22-ə qədər inkişaf yolu keçmiş və hər dəfə yeni versiyanın buraxılması ilə daha çox qurğularla işləmək mümkün olmuş və sistem yeni proqramlarla gücləndirilişdir. Bu əməliyyat sisteminin ən zəif yeri əməli yaddaşla iş prosesinə aid idi. Belə ki, o dövrdəki əksər kompüterlərdə əməliyyat sisteminin həcmi 250 Kb-ı aşmırdı,MS-DOS isə 640 Kb əməli yaddaşla işləyə bilirdi. MS-DOS-un ikinci çatışmamazlığı isə ondan ibarət idi ki, bu sistem qrafik əməliyyat sistemi olmadığından , qrafik rejimdə işləmək mümkün deyildi. Nəhayət, MS-DOSun təkməsələli əməliyyat sistemi olması onun növbəti çatışmamazlığı idi. Microsoft şirkətində İBM PC tipli fərdi kompüterlər üçün qrafik əməliyyat sistemlərinin yaradılması istiqamətində aparılan işlərə başlanılmış və belə bir sistemin ilk versiyası 1985-ci ildə Windows 1.0 adı ilə buraxılmışdır. Bu sistem diskdə 2 Mb-dan bir az artıq yaddaş sahəsi tuturdu. Windows 1.0 ilə eyni vaxtda bu sistemdə işləyən kalkulyator, saat, təqvim kimi bəzi utilitlər, Microsoft Paint qrafik redaktoru, Notepad-sadə mətn redaktoru və buna nisbətən daha mükəmməl
olan Microsoft Write mətn redaktoru da yaradılmışdı. Bu sistem müstəqil əməliyyat sistemi deyildi, sadəcə MS-DOS üzərində qurulmuş örtük idi. Microsoft firması 1987-ci ilin oktyabrında sistemin Windows 2.0 versiyasını buraxdı. Bu sistem əslində Windows 1.0- ın təkmilləşdirilmiş versiyası idi. Bu verisyada qurğularla bağlı (məsələn, yeni yaradılmış VGA standartlarına uyğun videokart, böyük həcmli
sərt disklər, modemlər) proqram
təminatı gücləndirilmişdi. Sistem İBM PC AT 386 kompüterləri üçün nəzərdə tutulmuşdu, bununla yanaşı əvvəlki maşınlarda da normal işləyirdi. Windows 2.0 əməliyyat sistemi üçün Microsoft Excel cədvəl prosessoru və Word 1.0 mətn prosessoru işlənib hazırlanır. 80286 mikroprosessorlu kompüterlər üçün hazırlanan Windows versiyası istifadəçilərə genişləndirilmiş yaddaşdan istifadı etməyə , 80386 mikroprosessorlu kompüterlər üçün hazırlanmış Windows versiyası isə çoxməsələliyə imkan vermişdi. 1990-ci ilin may ayında MS-DOS əməliyyat sisteminin qrafik örtüyü olan Windows 3.0 versiyası meydana gəlir. Bu versiya istifadəçilər arasında ilk mükəmməl 16 mərtəbəli sistem kimi öz təsdiqini tapır. Windows 3.0 nəinki qrafik interfeysə, həmçinin çoxməsələlik rejiminə də malik olmuşdur. Bu sistem İBM 386 kompüterləri üçün nəzərdə tutulmuş və əvvəlki sistemlərdən Windows 3.1-ə keçid variantı kimi qəbul edilmişdi. Windows 3.0 sistemində işləyə biləcək proqramların sayı xeyli çoxaldı. Belə ki, Notepad və Wordpad mətn redaktorları, Paintbrush qrafiki redaktoru, şəbəkədə məsafədən (uzaqdan) idarəetmə vasitələri və başqa bir çox utilitlərlə yanaşı bir sıra müəyyən oyun proqramları da Windows 3.0 sisteminə daxil edildi. Bu müsbət keyfiyyətlərinə baxmayaraq Windows 3.0 əməliyyat sisteminin işləmə etibarlılığı çox da böyük deyildi. Bu mənfi cəhət 1992-ci ilin aprel ayında buraxılan Windows 3.1 versiyasında aradan qaldırılmışdır. Bu versiyadan başlayaraq Microsoft şirkəti virtual yaddaşın təşkil edilməsi imkanına malik əməliyyat sisteminin istehsalı ilə məşğul olur. O cümlədən, bu sistemdə klaviaturanı müxtəlif dillərə yükləməklə çoxdilli rejimdə işləmək, həmçinin xarici mikrofondan və universal səsgücləndiricilərdən , eləcə də geniş spektrli səs kartlarından istifadə etmək mümkün idi. Windows əməliyyat sisteminin növbəti versiyası 1993-cü ildə Windows 3.11 Workgroups adı altında buraxıldı. Sistemin bu versiyası əvvəlkilərdən fərqli olaraq lokal şəbəkə və geniş multimedia imkanlarına malik idi. Belə ki, sistem lokal şəbəkə yaratmağa , internetlə əlaqə yaratmağa, şəbəkə printerlərindən , lokal şəbəkədə mətni informasiya mübadiləsi üçün alətlərdən və eləcə də faksların göndərilməsi və qəbulu üçün proqramlardan istifadə etməyə imkan verirdi. Windows 3.11 sistemi lokal şəbəkədə , eləcə də internetdə işləmək üçün istifadəçilərə geniş imkanlar verdiyindən, kompüterin aparat təminatı ilə bağlı çox yüksək tələblər qoyurdu. O cümlədən, İBM PC 386 kompüterləri və ən azı bir Mb əməli yaddaş tələb olunurdu. Sistemin tətbiqi proqramlar paketinə bir sıra yeni proqramlar əlavə edilmişdi: Microsoft Mail poçt proqamı, Microsoft İnternet Explorer brauzeri, şəbəkə ilə işləmək üçün xüsusi Microsoft Chat utiliti və s. Korporativ istifadəçilərin tələbatını ödəmək üçün 1993-cü ildə Windows NT (New Technology) adlı tamamilə yeni bir əməliyyat sistemi buraxdı. Bu sistem tamamilə yeni nüvə əsasında qurulmuş və əsasən korporativ istifadəçilərin lokal kompüter şəbəkələrində işləməsi üçün nəzərdə tutulurdu. Windows NT sisteminin ilk variantı iki versiyada yaradılmışdı: Windows NT Server və Windows NT Workstation . Əslinə qalsa bunlar eyni əməliyyat sistemləri idi, fərq isə ondan ibarət idi ki, Windows NT Serverin tərkibinə ele proqramlar daxil edilişdi ki, həmin proqramlar bu sistemlə işləyən kompüterləri həm lokal şəbəkələrin serveri, həm də İnternet şəbəkəsində HTTP serveri kimi istifadə etməyə imkan verirdi. Windows NT Workstation sistemində isə istifadəçilərin tətbiqi proqramlarına daha çox üstünlük verilirdi. Windows NT sisteminin interfeysi zahirən Windows 3.11 sistemindən heç nə ilə fərqlənməsə də, Windows NT sistemi 32 mərtəbəli çoxistifadəçili əməliyyat sistemi idi. Windows NT sistemi buna qədərki Windows sistemləri ilə müqayisədə istifadəçilər tərəfindən ən stabil və ən etibarlı əməliyyat sistemi kimi qəbul edilmişdir. 1995-ci ilin sentyabrında buraxılmış Windows 95 əməliyyat sistemi İBM PC kompüterləri üçün ilk qrafiki əməliyyat sistemi olmuşdur. Bu əməliyyat sistemi böyük üstün cəhətlərə malik olduğu üçün o, bütün kompüter dünyasında geniş tətbiq olunmağa başlayır. Beləliklə, Windows əməliyyat sistemi ilk dəfə olaraq MS-DOS üzərində qurulmuş örtükdən 32 mərtəbəli mükəmməl qrafik əməliyyat sisteminə çevrildi. Əvvəlki versiyalardan fərqli olaraq Windows 95 sisteminin iş stoluna My Computer və Recycle Bin – sistem qovluqlarının işarələri və üzərində saat, səs tənzimləyicisi, müxtəlif dillərə keçidləri tənzimləmək üçün göstərici əks olunan tapşırıqlar paneli daxil edilmişdir. Lakin bu əməliyyat sisteminin praktiki istifadə olunması zamanı aydın olur ki, onun bir sıra mənfi cəhətləri, o cümlədən çox da böyük olmayan işləmə etibarlılığı vardır. 1998-ci ildə istehsal edilən Windows 98 əməliyyat sistemi əsasən gələcəkdə istifadə olunmaq üçün buraxılır. Burada əvvəllər ayrıca satılan bir sıra proqram məhsullarının daxil olduğu standart proqramlar komplekti, həmçinin kommunikasiya imkanı da genişləndirilmişdir. Eyni konsepsiyaya malik olduqları üçün Windows 95 və Windows 98 əməliyyat sistemləri yerinə yetirdikləri funksiyalara görə bir-birinə daha yaxın olub , istifadəçiyə eyni interfeyslər xidməti göstərirlər. Beləliklə, Microsoft şirkətində bir-birinin ardınca MS-DOS üzərində qurulmuş bir neçə qrafik örtük- Windows 1.0, Windows 2.0, Windows 3.0, Windows 3.1, Windows 3.1.1 sistemləri buraxılmışdı. Bu qrafik örtüklər MS-DOS
üzərində qurulduğundan və deməli, MS-DOS-un idarəsi altında işlədiyindən, müstəqil əməliyyat sistemləri deyildilər. Buna baxmayaraq Windows-un meydana gəlməsi ilə kompüter istifadəçiləri üçün bir sıra yeni imkanlar yaradıldığından, onun örtük yox, mühit (Windows mühiti) adlandırılması qəbul edildi. Microsoft şirkəti 2000-ci ilin əvvəllərində Windows NT sisteminin arxitekturası əsasında Windows sisteminin yeni versiyasını - Windows 2000 sistemini yaratdı. Windows 2000 sisteminin yaradılmasında Windows NT – nin təkmilləşdirilmiş texnologiyasından istifadə edilməklə yanaşı Windows 98 sisteminin mühüm xüsusiyyətləri də nəzərdə alınmışdır. Odur ki , bu əməliyyat sistemi rahat istifadə olunan, stabil və təhlükəsizlik baxımından etibarlı olmaqla çox asan tənzimlənən sistemdir. Windows 95-98 sinfindən olan əməliyyat sistemlərinin sonuncu inkişaf etdirilmiş variantı 2000-ci ildə geniş istehsala buraxılmış Microsoft Windows Me (Millennium Edition) sistemi idi. Bu sistem özündən əvvəlki Windows sistemləri ailəsindən hər şeydən əvvəl onunla fərqlənir ki, bu sistem MS-DOS-dan tamamilə imtina edir. NT texnologiyasının bazası əsasında Microsoft şirkətinin yaratdığı Windows ailəsindən olan daha bir yeni əməliyyat sisteminin yeni versiyası artıq 2000-ci ilin sonlarında geniş ictimaiyyətə məlum idi. Bu yeni əməliyyat sistemi əvvəlcə Codename Whistler adı altında buraxılsa da, 2001-ci ilin yayında Windows XP (ing. Experience-təcrübə,sınaq) adı altında istifadəçilərə təqdim edildi. Windows XP sistemində gözlənilən ən mühüm və səbirsizliklə gözlənilən yeniliklərdən biri ondan ibarətdir ki, artıq bu sistem təmiz kompakt diskləri adi disketlər kimi işlətməyə imkan verir. Yəni sistemdə CD-R və CD-RW diskləri ilə işləmək mümkündür.
texnologiyası əsasında yeni periferiya qurğularının qoşulması aiddir. MS-DOS əməliyyat sistemləri mühitində yeni periferiya qurğularının kompüterə qoşulması üçün istifadəçi professional biliklərə malik olmalıdır: məsələn, konfiqurasiya faylını yazmağı bacarmalı, lazımi drayverin qoşulması əmrinin strukturunu bilməlidir. Windows mühitində isə bu məsələ çox asanlıqla həll olunur. Sistem özü konfiqurasiya fayllarını dəyişdirir, konkret texniki qurğunu aydınlaşdırır və onun avtomatik sazlanmasını təmin edir. Başqa sözlə, bu prinsiplə işləyən əməliyyat sistemi kompüterə birləşdirilmiş yeni qurğunun işləməsi üçün lazım olan drayveri avtomatik olaraq özü seçərək yükləyir. Bu cür texnologiya Plug and Play (Qoş və istifadə et) adlanır.
əməli yaddaş tutumunun çatışmazlığıdır ki, Windows 95 mühitində virtual (həqiqətdə olmayan) yaddaş vasitəsilə bu problem həll edilmişdir. Əgər cari (aktiv) proqramın işləməsi üçün əməli yaddaş kifayət etmirsə, bu zaman həmin proqramlar diskdə yüklənmə faylı (файл подкачки) adlanan fayl şəklində saxlanılır. Faylların
bu cür yüklənmə həcmi əməli yaddaşın tutumundan bir neçə dəfə çox ola bilər. Virtual yaddaşın sazlanması avtomatik və əl ilə yerinə yetirilir. Windows əməliyyat sistemi sərbəst olaraq, cari məsələnin real tərkibindən asııl olaraq, virtual yaddaşın ölçüsünü seçir. Fayl və qovluqlar: Bir qayda olaraq kompüterin yaddaşında saxlanılan istənilən informasiya tipindən asılı olmadan konkret bir ad altında qeydiyyata alınır. Yaddaşın müəyyən hissəsində bir ad altında qeyd olunaraq saxlanılan bu cür verilənlər yığımına fayl deyilir. Kompüterdə saxlanılan bütün informasiyalar – mətnlər, sənədlər, proqramlar, qrafik təsvirlər və s. fayllarda saxlanılır.
Fayllar müxtəlif tipli olurlar: icra olunan fayllar – sadəcə olaraq müəyyən bir əməliyyat yerinə yetirən proqramlar; sənədlər – istifadəçilər tərəfindən kompüterdə müyyən proqramın köməyi ilə yaradılan hər hansl informasiya toplusu, mətn və s. konfiqurasiya faylları – proqramların işi üçün zəruri olan xüsusi parametrləri saxlayır və s. Faylları bir-birindən fərqləndirmək üçün onların adlarından istifadə edilir. Faylın tam adı 2 hissədən ibarət olur və bu hissələr bir-birindən nöqtə işarəsi ilə ayrılır. Birinci hissə faylın adını, ikinci hissə isə onun genişlənməsini göstərir. Windows əməliyyat sistemində faylın adında 255-ə qədər simvol ola bilər. Aşağıdakılar DOS-un qurğularının adları olduğundan , bu adlardan fayl və qovluqları adlandırmaq üçün istifadə etmək olmaz: PRN - printer LPT1 - LPT4 - 1-4 paralel portlar COM1 – COM4 - 1-4 ardıcıl portlar AUX – ardıcıl porta birləşdirilən qurğu CON – giriş üçün - klaviatura, çıxış üçün - ekran NUL – “boş” qurğu Fayllar üzərində yerinə yetirilən əsas əməliyyatlar aşağıdakılardır: Faylların icrası – bu əməliyyat proqramlar üçün istifadə olunur; Faylın açılması – bu əməliyyat əsasən sənədlərə (mətn, şəkil, cədvəl və s.) baxmaq üçündür. Bu əməliyyatı kontekst menyudan Open (Открыть) əmrini seçməklə, faylın üzərində mausun sol düyməsini 1 dəfə vurub, Enter düyməsini vurmaqla və ya mausun düyməsini iki dəfə sıxmaqla yerinə yetirmək olar. Faylın adının dəyişdirilməsi – bu əməliyyat faylın adının dəyişdirilməsi üçündür. Bunun üçün kontekst menyudan Rename (Переименовать) əmrini yerinə yetirib yeni adı klaviaturadan daxil etməliyik. Faylın adını dəyişdirmək üçün onun adının üzərində fasilə ilə iki dəfə mausla vurmaq, ya da həmin faylı seçib, klaviaturadan F2 düyməsini vurmaq lazımdır.
saxlamadan başqa bir yerdə saxlamaq istəyiriksə, onu həmin yerdən “kəsib” götürə bilərik: kontekst menyudan Cut (Вырезать) , (Ctrl+X) əmrini yerinə yetirdikdən sonra lazım olan yeri seçib, Paste (Вставить) , (Ctrl+V) əmrini yerinə yetiririk. Faylın surətinin çıxarılması : bu əməliyyat faylın surətini yaradıb onu başqa yerdə yadda saxlamaq üçündür. Bunun üçün həmin faylı qeyd edib kontekst menyudan Copy (Копировать) , (Ctrl+C) əmrini yerinə yetirmək, sonra surətin yerləşəcəyi qovluğu və ya diski açıb kontekst menyudan Paste (Вставить) , (Ctrl+V) əmrini yerinə yetirmək lazımdır. Faylın ləğv edilməsi : bu əməliyyat lazımsız faylları silmək üçündür. Bunun üçün faylı qeyd edib, kontekst menyudan Delete (Удалить) , (Del) əmrini seçmək , və ya klaviaturanın Delete düyməsini sıxmaq lazımdır. Ləğv edilmiş fayllar səbətə
lazımdırsa, Shift+Del kombinasiyasından istifadə edilməlidir. Faylı digər bir yerə göndərmək : faylı qeyd etdikdən sonra kontekst menyunun Send To (Отправить) bölməsinin əmrlərindən birini yerinə yetirməklə faylı elektron poçtla bir ünvana , “My documents” qovluğuna , Flash diskə və s. göndərmək olar.
Arxivləşdirmə - bir və ya bir neçə faylın sıxılmasıdır. Arxivləşdirmədən faylların ehtiyat nüsxəsinin diskdə saxlanması üçün istifadə edilir. Bunun üçün xüsusi xidməti proqramlardan – arxivatorlardan istifadə edilir , bu proqram bir və ya bir neçə faylın yerinə bir arxiv faylı yaradır. Arxiv proqramının əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
nisbəti)
İşin sürəti
Proqramın funksiyaları Əgər bir neçə faylı elektron poçtla göndərmək lazımdırsa, vaxta qənaət etmək üçün onları arxivləşdirmək olar. CD və ya DVD-də faylların ehtiyat nüsxələrini saxlayan zaman diskdə daha çox fayl yerləşdirmək üçün onları arxivləşdirmək lazımdır. Ən çox istifadə olunan arxivləşdirmə proqramlarına misal
olaraq Winrar, Winzip Winarj göstərmək olar. Bu proqramlarla yaradılan sənədlərin genişlənmələri uyğun olaraq .rar, .zip, .arj – dir. Winrar proqramı aşağıdakı imkanlara malikdir: Rar – arxivləri yaradır və onlardan faylları çıxarmaq mümkündür;
Özüaçılan arxiv faylı yaradır. Bu zaman arxiv faylı .exe genişlənməsinə malik olur və adi proqram kimi yüklənir. Çoxcildli arxivlər yaradır, bu isə bir neçə kiçik həcmli yaddaş vasitəsinə böyük ölçülü arxivin yerləşdirilməsinə imkan verir. Arxivə parol vermək olar Faylı e-mail-lə göndərmək üçün onun ölçüsünü 95% -ə qədər azaltmaq mümkündür. Faylı arxivləşdirmək üçün onu qeyd edib, üzərində sağ düyməni vurub, açılan menyudan Send To – Zipped Folder (Сжатая zip папка) əmrini seçmək lazımdır. Faylın yaradılması və onda edilmiş dəyişikliklərin tarixi, tipi, ölçüsü, atributları haqqında məlumat əldə etmək üçün onu qeyd edib kontekst menyudan Properties (Свойства) əmrini yerinə yetirmək kifayətdir.
Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|