1 ma’ruza axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining iqtisodiyotdagi o‘rni va vazifalari reja

1.3.Kompyuter tizimining ishlash blok-sxemasi

Kompyutеr




Kompyuter, ehtimol, inson tomonidan yaratilgan eng qudratli va ko‘p qirrali vositadir. Bugungi kunda dunyoda kompyuterlardan foydalanish shu qadar tez sur’atlarda kengayib boryapdiki, endi ularni e’tiborsiz qoldirolmaymiz. Hozirgi kunda biz hayotimizni osonlashtiradigan ko‘plab funksiyalarni bajarish uchun kompyuterlardan foydalanilayotganini ko‘ramiz. Kompyuterlardan foydalaniladigan sohalar ro‘yxati juda keng. Kompyuter asosan apparat va dasturiy ta’minotdan iborat. Ushbu ikkala komponent ma’lumotlar bilan ishlash jarayonida birgalikda ishlaydi. 1.4-rasm ushbu tarkibiy qismlarni taqdim etadi.

1.4-rasm. Kompyuter komponentlari (apparat va dasturiyta’minot)
Ma’lumotlarni qayta ishlash tsiklining turli bosqichlarida ishlatiladigan turli xil apparat qurilmalari mavjud. Kirish ma’lumotlarini kiritish qurilmalari deb nomlanadigan texnik vositalar. Ma’lumotlarni qayta ishlash jarayonida ishlatiladigan texnik vositalar qayta ishlash qurilmalari va axborot chiqarishga mo‘ljallangan qurilmalar chiqish qurilmalari deyiladi.
Ushbu toifalarning har biri turli xil markalar va sifatlarga ega
bo‘lgan keng assortimentga ega. Kirish / chiqish portlari / ulanishlari
turli xil qurilmalarni ona plataga ulash uchun ishlatiladi.
Kompyuter - bu ko‘rsatmalar to‘plami nazorati ostida ma’lumotlarni qabul qiladigan, saqlaydigan va qayta ishlaydigan elektron qurilma. Dastur deb nomlangan ko‘rsatmalar kompyuter xotirasida saqlanadi va kerak bo‘lganda avtomatik ravishda ishlaydi. Kompyuter odamlarga qaraganda ancha aqlli va ma’lumotliroq bo‘lib
tuyuladi, ammo gap shundaki, u biron bir vazifani o‘zi bajara olmaydi.
Buning uchun biz unga ushbu harakatlarni amalga oshirish bo‘yicha
ko‘rsatmalar berishimiz kerak. Agar kutilmagan vaziyat yuzaga kelsa, kompyuterlar noto‘g‘ri natijalar beradi yoki muammoni hal qilishdan bosh tortadi. Ular
muqobil echimlardan tashqarida ishlash imkoniyatiga ega emaslar. 1.5-
rasmda kompyuterning ba’zi tarkibiy qismlari keltirilgan.
Turi va o‘lchamidan qat’iy nazar, barcha kompyuterlar bir xil to‘rtta asosiy operatsiyani bajaradilar:
1. Kiritish
2. Qayta ishlash
3. Saqlash
4. Chiqarish
Ushbu operatsiyalardan tashqari yana bir muhim operatsiya ham amalga oshiriladi:

1.5-rasm. Kompyuterning ba’zi tarkibiy qismlari.

Ushbu operatsiyalarning barchasi har bir kompyuter tizimi bloklarining asosiy tuzilishini tashkil etadigan ba’zi funksional birliklar tomonidan amalga oshiriladi.

1.6-rasm. Kompyuter tizimining blok-sxemasi .

1.6-rasmda kompyuter tizimining blok-sxemasi keltirilgan. Qora qalin chiziqlar ko‘rsatmalar va ma’lumotlar oqimini ko‘rsatish uchun ishlatiladi va chiziqli chiziqlar boshqaruv bloki tomonidan amalga oshiriladigan boshqaruvdir.