1-Maruza. Axborot texnologiyalarining ta’limdagi o‘rni. Oficce dasturlaridan foydalanishda gipertexnologiyalarni qo‘llash. Matnli va jadval axborotlarni qayta ishlash texnologiyasi va uning dasturiy vositalari

Ergоnоmik tаlаblаrgа quyidаgilаr kirаdi: do’stоnаlik, fоydаlаnuvchigа 
mоslаshish, ekrаn shаkllаrini tаshkil etish. 
Mеtоdik tаlаblаr pеdаgоgik dаsturiy vоsitаlаr аsоsidа o’qitishgа mo’ljаllаngаn 
o’quv fаnining o’zigа хоs хususiyаtlаrini, uning qоnuniyаtlаrini, izlаnish mеtоdlаri, 
ахbоrоtgа ishlоv bеrishning zаmоnаviy usullаrini jоriy qilish imkоniyаtlаrini 
hisоbgа оlishni ko’zdа tutаdi. 
Fаnlаrdаn yаrаtilаdigаn pеdаgоgik dаsturiy vоsitаlаr quyidаgi mеtоdik 
tаlаblаrgа jаvоb bеrishi kеrаk: 
1. 
Pеdаgоgik dаsturiy vоsitаlаr – o’quv mаtеriаlini tаqdim etishning 
tushunchаli, оbrаzli vа hаrаkаtli kоmpоnеntlаrining o’zаrо bоg’liqligigа tаyаngаn 
hоldа qurilishi. 

---

2. 
Pеdаgоgik dаsturiy vоsitаlаr o’quv mаtеriаlini yuqоri tаrtibli tuzilmа 
ko’rinishidа tа’minlаshi. Fаnlаrаrо mаntiqiy o’zаrо bоg’liqlikning hisоbgа оlinishi. 
3. 
Pеdаgоgik dаsturiy vоsitаlаrdа tа’lim оluvchigа o’quv mаtеriаlini 
bоsqichmа-bоsqich o’zlаshtirgаnligini turli хildаgi nаzоrаtlаrni аmаlgа оshirish 
аsоsidа аniqlаsh imkоniyаtlаrining yаrаtilishi. 
Taqdimotlarga qo‘yiladigan texnik va estetik talablar 
Multimedia texnologiyasi o'quv materialini samarali idrok etish uchun vizual 
diapazondan foydalanish imkonini beradi. Tegishli hollarda ob'ektlarning matnli 
tavsiflari ularning tasvirlari, modellari va tasvirlari bilan almashtirilishi kerak. Shu 
bilan birga, tasvirlar va modellar shakli professional madaniyat va ergonomikaning 
estetik talablariga javob berishi kerak. To'g'ri tanlangan rasmlar ilmiy bilimlarni 
estetik shaklda his qilish imkonini beruvchi hissiy kayfiyatni, tasvirni yaratadi. 
Hozirgi bosqichda ular o'quv jarayonida vizualizatsiya vositasi sifatida plakatlarga 
ilgari yuklangan rolni bajaradilar. Yuqorida aytilganlardan multimedia konspektini 
(o'quv materialini yaxshiroq tushunish va eslab qolish uchun) hujjatli fotosuratlar, 
chizmalar, kompyuter grafikalari, videokliplar bilan to'ldirish talabi kelib chiqadi. 
Hujjatli fotosuratlar va videolar alohida ahamiyatga ega, chunki ular ma'ruzada 
o'rganish ob'ektini haqiqiy hayotda yoki ishlab chiqarish amaliyotida aks ettiradi. 
Taqdimotda grafikadan foydalanishda shaxs tomonidan vizual axborotni idrok 
etish qonuniyatlari bilan belgilanadigan quyidagi qoidalarga (grafik axborotdan 
foydalanish qoidalari) amal qilish kerak;
- grafika (chizmalar, fotosuratlar, diagrammalar, diagrammalar) matnli 
ma'lumotlarni organik ravishda to'ldirishi yoki uni yanada vizual shaklda etkazishi 
kerak;
- har bir tasvir ma'noga ega bo'lishi kerak: taqdimotda semantik yukni 
ko'tarmaydigan chizmalardan qochish tavsiya etiladi, agar ular uslubning bir qismi 
bo'lmasa;
- grafik tasvirlarning rangi slaydning umumiy uslubidan keskin farq qilmasligi 
kerak;
- Faqat sifatli tasvirlardan foydalanish kerak. Buning uchun taqdimotga 
joylashtirilgan barcha tasvirlar oldindan grafik muharrirda tayyorlanishi kerak;
- materiallar slaydlarga shunday joylashtirilganki, slayd chetining chap, o'ng, 
yuqori, pastki qismida bo'sh chekkalar mavjud;
- rasmlarga tushuntirish matni qo'shilishi tavsiya etiladi, tushuntirish yozuvi 
asosan rasm ostida joylashgan;
- tasvirlar matnning chap tomoniga yaxshiroq joylashtirilgan: biz chapdan 
o'ngga o'qiganimiz sababli, tomoshabinning ko'zi avval slaydning chap tomoniga 
tortiladi;
- murakkab chizma yoki diagramma asta-sekin ko'rsatilishi kerak;
- sxema va chizmalarda barcha bog‘lanishlarni aniq ko‘rsatish zarur;
- diagrammalar sarlavhaga ega bo'lishi kerak yoki slaydning sarlavhasi shunday 
sarlavha sifatida xizmat qilishi mumkin;
- diagramma butun slayd maydonining taxminan 50-75% ni egallashi kerak; 
- chiziqlar va imzolar aniq ko'rinadigan bo'lishi kerak;
- diagramma sektorlarining ranglari qarama-qarshi ranglarda bo'lishi kerak. 

---

Slayd yaratishda proportsiyalarni buzishga yo'l qo'yilmaydi. Kichik grafik fayllarni 
cho'zmaslik, ularni loyqa qilish yoki ularning nisbatlarini buzmaslik kerak, bu mos 
o'lchamdagi va sifatli rasmni izlash yaxshiroqdir. Bunga qo'shimcha ravishda, siz 
joylashtirilgan fotosuratlarning ohangini va rang balansini buzishdan qochishingiz 
kerak, aniqligi pasaygan skanerlangan tasvirlardan va tasvirda ko'rish mumkin 
bo'lgan piksellar bilan yomon ishlangan tasvirlardan foydalaning (1-rasm).
3-rasm - Slayddagi tasvirning noaniq va mutanosib emasligi