2. ISH BAJARISH TARTIBI.
Ekran, yig’uvchi linza va buyum taglikka o’rnatiladi. Ular-ning markazlari bir to’g’ri chiziqda yotishi kerak. Linzani taglikda u yoq, bu yoqqa ciljitish bilan buyumning aniq tasviri ekranda hosil qilinadi va shu hol uchun buyum, ekran, linza vaziyatlari chizg’ich bilan aniqlanadi.
Tasvirning aniqlagini ko’z bilan baholashda yuqori aniqlikka erishib bo’lmasligini nazarga olib o’lchashni kamida besh marta takrorlash kerak. Har bir o’lchash natijalarini (3) formulaga qo’yib, linzaning bosh fokus oralig’i hisoblanadi va natijalarning o’rtacha arifmetik qiymati topiladi.
II usul: Fokus masofasini BECSEL usuli bilan aniqlash. 4-rasm Bu usulda fokus oralig’ini linzaning qanchalik siljiganligiga qarab aniqlanadi. Agar buyum va tasvir orasidagi masofa 4F dan ortiqroq bo’lsa, unda hamma vaqt linzaning shunday ikki vaziyatini topish mumkinki, linza birinchi vaziyatda turganda buyumning ekrandagi tasviri yaqqol, ammo aslidan kichik, ikkinchi vaziyatda turganda ham tasvir yaqqol, ammo aslidan katta bo’ladi
(4-rasm). (3) formuladanfoydalanib, linzaning:
I vaziyati uchun
(4)
II vaziyati uchun
(5)
tenglamalarni yozish mumkin.
Bu tenglamalarni o’ng tomonlarini tenglashtirib, ni qiymatini (5) ga qo’ysak, quyidagini topamiz. (6) Bu formuladan foydalanib linzaning bosh fokus masofasi hisoblanadi.
2b. ISH BAJARISH TARTIBI Buyum bilan ekran bir-biridan D > 4F masofada o’rnatilib, ularning orasiga linza joylashtiriladi va uni o’ng yoki chapga siljitib buyumning kattalishgan va kichiklashgan yaqqol tasvirlari hosil qilinadi. Linzaning mana shu vaziyatlariga tegishli x1 va x2 lar o’lchanadi. Mazkur o’lchashlar bir necha marta takrorlanadi.
Tajriba turliD1,D2,D3… lar uchun o’tkazilib ularga mos keluvchi d1,d2,d3... lar aniqlanadi va (6) yordamida linzaning fokus masofasi hisoblanadi.
