1. Мashinalar kompleksini tanlash va ularning texnik tavsiflari

2-rasm. EKG-8I Ekskavatorning konstruktiv sxemasi
1.1.3. EKG-8I Ekskavatorning asosiy kо‘rsatgichlarini aniqlash.
Ekskavatorlar yordamida qazib olinayotgan yoki yuklanayotgan kon jinslari tо‘g‘risidagi ma’lumotlar.1-jadvalda keltirilgan.
Topshirikda berilgan kon jinslari tavsifi
1-jadval

Protodyakonov shkalasi buyicha mustahkamlik koeffitsiyenti	Jinslar		Jinslarning qazishga bо‘lgan nisbiy qarshiligi KF, MPa	Jinslarning kо‘pchish koeffitsiyenti CHо‘michning tо‘lalik koeffitsiyenti	Jinslarning zichligi, t/m^3
2-6	Yumshoq va g’ovak jinslar		0.18	1.2 1.0	1.6
7-10		Juda zich gruntlar va yarim toshli(qoyali jinslar)	0.34	1.3 0.9	2.2
11-14		Mustahkam yarim toshli jinslar,portlatilgan qoyalar	0.4	1.4 0.8	3.0
15-20		Rudalar sifatsiz portlatilgan qoyalar	0.7	1.5 0.7	3.8

Mexanik lopatalar uchun chо‘mich massasi quyidagi formula yordamida aniqlanadi

= С₁· Е , т
bu yerda С₁ – chо‘michning osmasi bilan birgalikdagi tara koeffitsiyenti.
CHо‘mich masasini hisoblashda koeffitsiyentining qiymati ishlash sharoitiga bog‘liq holda quyidagicha belgilanadi.

2 - jadval

Ishlash sharoiti	C1
Yengil	0,9 – 1,2
О‘rtacha	1,5 – 1,7
Og‘ir	1,8 – 2,1
Juda og‘ir	2,1 – 2,4

Aniq ekskavator modeli uchun S1 koeffitsiyentining qiymatini aniqlashda interpolyatsiya usuli (biror miqdorning bir necha ma’lum 6 qiymatlaridan foydalanib, shular о‘rtasidagi noma’lum qiymatlarini aniqlash) ishlatiladi.
( )= 1+ (8-2)= 1.4
bu yerda,
– koeffitsiyentning boshlang‘ich qiymati;
– koeffitsiyentning oxirgi qiymati;
– EKG chо‘michlarining oxirgi xajmi, 20 m³;
– chо‘michlarning boshlang‘ich hajmi, 2 m³;
E_i– ekskavator chо‘michining berilgan hajmi, m³.
CHо‘mich massasiga mexlopata koromislasi massasi (chо‘mich massasining 15% miqdori) ni qо‘shish kerak, u holda
= 1.15* E= 1.15*1,4*8=12,9 t
CHо‘mich о‘lchamlari quyidagi formulalar yordamida aniqlanadi
3-jadval

Izalanayotgan kо‘rsatgichlar, m	Formula
Eni	B = 1,2* =1.2* = 2.4 m
Uzunligi	I = 0.77*B=0.77*2.4 = 1.9 m
Balandligi	h = 0.75*B = 0.75*2.4 = 1.8m

Strela va rukoyat massasi quyidagicha aniqlanadi:

= С₃* = С₄*

bu yerda С₃ va С₄ – proporsionallik koeffitsiyentlari

jadval–koeffitsiyentlar qiymatlari
4-jadval

Rukoyat	С3	С4
Tashqi ikki balkali	1,55 – 1,7	0,8 – 1
Ichki bir balkali	1,2 – 1,4	0,4 – 0,45

Strela massasi = С₃* =1,3 * 12,9 = 16,8 t
Rukoyat massasi = С₄* = 0,45*12,9 = 5,8 t


1.2. SBSH-160 burg’ilash stanogi
Sharoshkali SBSH rusumli stanoklarda jinslarni buzuvchi instrument sifatida qattiq qotishma bilan armirovka qilingan tishli yoki shtirli dolotalardan foydalaniladi. Dolotaning aylanish jarayonida tishlar yoki shtirlar skvajina kavjoyidagi kon jinslariga botib kirib, jins zarrachalarini chetnatib massivdan ajratib oladi va ular skvajinadan siqilgan havo yoki havo-suv aralashmasi yordamida chiqarib tashlanadi. Sharoshkali stanoklar istiqbolli bо‘lib, ular burg‘ulanuvchanlik kо‘rsatkichi P_b=6÷15 bо‘lgan jinslarni burg‘ulashda keng qо‘llanmoqda va yuqori samaradorlikni ta’minlamoqda. Sharoshkali stanoklarning burg‘ulanuvchanlik kо‘rsatkichi P_b=12÷15 bо‘lgan jinslarni burg‘ulashdagi smenalik unumdorligi 50-60 m ni tashkil qiladi. Yumshoqroq jinslarni burg‘ulashda esa sharoshkali stanoklarning smenali unumdorligi 100 m va undan ham katta bо‘lishi mumkin.
Sharoshkali stanoklar massasi va о‘q bо‘yicha ta’sir etadigan kuchi (bosimi)ga kо‘ra yengil (massasi 40 tonnagacha, о‘q bо‘yicha ta’sir kuchi 200 kNgacha, skvajina diametri 160 mm), burg‘ulanuvchanlik kо‘rsatkichi P_b=6÷10 bо‘lgan jinslarni burg‘ulashda qо‘llaniladigan о‘rtacha og‘ir (massasi 65 t. gacha, о‘q bо‘yicha ta’sir kuchi 350 kN gacha, skvajina diametri 220-270 mm), burg‘ilanuvchanlik kо‘rsatkichi P_b=10÷14 bо‘lgan jinslarni burg‘ulashda qо‘llaniladigan va og‘ir (massasi 120 t.gacha, о‘q bо‘yicha ta’sir kuchi 700 kN gacha, skvajina diametri 295-320 mm), burg‘ulanuvchanlik kо‘rsatkichi P_b=14÷17 bо‘lgan jinslarni burg‘ulashda qо‘llaniladigan stanoklarga bо‘linadi.


1.2.1SBSH-160 burg‘ulash stanogining texnik tavsifi
5-jadval

Kо‘rsatkichlar	SBSH-160
Skvajina diametri, mm	160
Skvajina chuqurligi, m	40
Gorizontga nisbatan skvajinaning qiyalik burchagi, gradus	0-15-30
Dolotaga о‘q bо‘yicha ta’sir etuvchi kuchi, kN	235
Burg‘ilash instrumenti aylanish chastotasi, min^-1	120
Burg‘ilash instrumentini kavjoyga tushirish tezligi, m/min	0.075
Harakatlanish tezligi, km/soat	0.18
Elektr yuritkichi belgilangan quvvati, kVt.	320-380
Skvajinani tozalashga sarflanadigan siqilgan havo, m^3/min.	25
Massasi, t.	5

1.2.2.SBSH-160 stanogining knematik sxemasi
3-rasm Bu yerda 1-sikuvchi kurilma 2-sikuvchi patron 3-shtanga 4-uzatish gidro silendiri shtok 5-gidro patronning bushatish shpindili 6-aylantiruvchi (reduktor) 7-uzgarmas tok dvigateli DRV-52 8-travirsiya (kutargich) 9-lebyodka burgulash stavini kutarib turuvchi.

3.