1. Matritsa haqida tushuncha. Matritsalar va ular ustida amallar

2.Tarif: Uchinchi tartibli 
(
) matritsa elementlari asosida
+
+
-
qoida bilan hisoblangan son uchinchi tartibli determinant deyiladi va 
|
| kabi belgilanadi. 
Hisoblashni soddalashtirish maqsadida dastlabki uchta qo’shiluvchi va keyingi 
uchta ayriluvchilar mos ravishda quydagi sxema bo’ycha hisoblanadi 
(
) (
) (
) 
(
) (
) (
) 
Bayon etilgan bu qoida uchinchi tartibli determinantni hisoblashning 
uchburchak qoidasi deyiladi. 
Misol. Berilgan uchinchi tartibli determinantning hisoblanishiga e’tibor 
bering. 
) |
|=2 ( ) ( ) ( )
( )

---

 ) |
|=1 ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
3.Ta’rif: Ixtiyoriy kvadrat matritsa elementlari asosida ma’lum bir qoida 
asosida aniqlangan son bu matritsaning determinanti (aniqlovchisi)deb ataladi. 
Biroq bu qoidalar uchinchidan yuqjri tartibli determinantlar uchun 
ishlamaydi.Shu sababli quyida determnantni hisoblashning universal usulini 
keltiramiz. 
Birinchi tartibli kvadrat A=(
) matritsaning aniqlovchisi sifatida shu 
sonning o’zi olinadi, yani |
|= 
. 
Ikkinchi tartibli kvadrat A=
(
) matritsaning aniqlovchisi sifatida 
quydagi qoida asosida hisoblangan sonni qabul qilamiz, ya’ni: 
| |=|
|= 
-
. 
Bunda 
-berilgan A matritsada i-satr va j-ustunni o’chirishdan hosil bo’lgan 
birinchi tartibli kvadrat matritsalarning determinantlari. 
Masalan, 
determinant A matritsada 1-satr va 1-ustunni o’chirishdan hosil
bo’lgan .
determinant A matritsada 1-satir va 2-ustunni o’chirishdan hosil 
bo’lgan. 
Masalan, A=
(
) matritsaning determinanti quydagiga teng: 
| |=|
|=1 ( ) ( ) ( ) ( )