1-Mavzu : Tarbiyaviy ishlar metodikasi fanining maqsad va vazifalari Reja

Aqliy tarbiya. Inson hamisha odamlar qurshovida yashaydi, ijtimoiy muhit sharoitida uning aqliy rivojlanishi, fikrlash qobiliyati amalga osha boradi. Bunda insonning normal jismoniy rivojlanishi uchun sharoitlar bo’lishi kerak.

Insonning aqliy rivojlanishi sotsial muloqot va tarbiya ta’sirida intensiv rivojlanib boradi. Agar tarbiyachi o’z vaqti va o’rnida rejali ravishda uning bilish faoliyatiga ta’sir ko’rsata borsagina aqliy rivojlanish muvaffaqiyatli ko’chadi. Demak, aqliy tarbiya deganda tarbiyachining o’quvchilar aqliy kuchini va tafakkurini rivojlan-tirish, unda aqliy mehnat madaniyatini tarkib toptirishga qaratilgan maqsad yo’lidagi faoliyati tushuniladi.

Aqliy tarbiya ijtimoiy tarbiya tizimining bir qismi bo’lib, uning mazmuni barcha fanlar bo’yicha bilimlar sistemasini bilib olishni va shu asosda yoshlarda ilmiy dunyoqarashni tarkib toptirish, tafakkur va nutq qobiliyatini o’stirishdan iboratdir.

Aqliy tarbiya barcha fanlardan umumiy ma’lumot berish orqali amalga oshiriladi. Bu jarayonda o’quvchilarga maktab dasturlari asosida bilim berilib, ularga xotira, diqqat, fikrlash, tasavvur qilish kabi xislatlar taraqqiy ettiriladi.

Abu Nasr Forobiy inson aql-zakovati xususida fikr yuritib, bunday deydi:

„ Barcha masalani: muhokama va mulohazani tezda tushuna oladigan, uning ma’nosini anglaydigan, so’zlovchining maqsadi, aytilgan fikrining chinligini tezda payqay oladigan bo’lsin.

1. Xotirasi juda baquvvat bo’lsin, ko’rgan-eshitgan, sezgan narsalarining birontasini ham esidan chiqarmay, yodda saqlab qoladigan bo’lsin.

1. Zehni shu daraja tez va o’tkir bo’lsinki, biror narsaning alomatini sezishi bilan bu alomat nimani bildirishini tezda bilib olsin.

   
   

2. So’zlari aniq bo’lsin, fikrini va aytmoqchi bo’lgan mulohaza-larini ravon va ravshan bayon eta olsin.

   
   

3. Bilim va o’qishga muhabbati bo’lsin, o’rganmoqchi bo’lgan bilimini charchashni sezmasdan osonlik bilan o’zlashtira olsin“¹.

   
   

Aqliy tarbiya shaxsni har tomonlama kamol topishining asosini tashkil etadi. U mehnat unumdorligini oshiradi va mehnatga ijodiy munosabatni tarkib toptiradi.