1 mavzu: eksperimental psixologiyaning predmeti

O’QUV MOTIVATSIYASINING YO‘NALGANLIGINI TASHXIS QILISH METODIKASI
Metodika haqida ma’lumot. Test - so‘rovnoma shaklidagi mazkur metodika muayyan fanlarni o‘rganishga qaratilgan, o‘quv faoliyati motivatsiyasining yo’nalganligini va ta’lim oluvehi shaxs iehki motivatsiyasining darajasini oMchash uchun xizmat qiladi. Ushbu metodika ta’lim oluvchilaming barcha guruhlari bilan (12 yoshdan boshlab) - o‘z- o‘zini tahlil qilishga va o‘zi haqida xulosa chiqarishga qodir boMgan har qaysi ta’lim oluvehi inson bilan o'tkazilishi mumkin.
Metodika T.D. Dubovitskaya tomonidan tuzilgan bo‘lib, uning stimul materiali 20 ta ta’kiddan iborat. Mazkur ta’kidlar bo’yicha tekshiriluvchilar ma’lum fanlarga nisbatan o‘z munosabatini bildirib, maxsus javob varaqasi (1 - jadval) ning muayyan ustun va satrlarida tegishli belgilarni qo‘yadilar: «to‘g‘ri» - (+ +); «to‘g‘ri, shekilli» - (+); «noto‘g‘ri, shekilli» - (+); «noto’g’ri, shekilli» - (-); «noto‘g‘ri» -(--).

	O’rganilayotgan fanlar
	Matematika	Psixologiya	• • •	• • •
1
2
,..
19
20
Qanc	ay fanlarni tanlashi eksperimentator ixtiyorida

1. Ushbu fanni o‘rganish orqali o‘zim uchun ko‘p kerakli narsalarni o‘rganib olayapman, o‘z qobiliyatlarimni namoyish etish imkoniyatiga ega boMib turibman.

2. Bu fan menga qiziq va men shu fan yuzasidan imkon qadar ko‘proq narsa' bilishni xohlayman.
3. Mazkur fanni o’rganishimizda menga darsda beriladigan bilimlarning o‘zi kifoyadir.
4. Ushbu fan bo’yicha beriladigan topshiriqlar menga qiziq emas, men ulami o’qituvchi talab qilgani uchungina bajaraman.
5. Bu fanni o‘rganishda oldimda paydo boMuvchi qiyinchiliklar fanga boMgan qiziqishimni yanada orttirib yuboradi.
6. Mazkur fanni o'rganishda darslik va tavsiya etilgan adabiyotlardan shqari mustaqil ravishda qo‘shimcha adabiyotlar bilan tanishib boraman.
7. Ushbu fanga tegishli murakkab nazariy masalalarni o‘rganmasa im boiadi, deb hisoblayman.
8. Bu fanni o'rganishda biror ishning uddasidan chiqolmasa, men uammoning tagiga etishga harakat qilaman.
9. Mazkur fandan dars oiilganda negadir umuman o'qishni istamay qilaman.
10. Ushbu fan yuzasidan beriladigan topshiriqlar ustida faqat qituvchi nazorat qilib turgandagina ishlayman.
11. Bu fanga taalluqli maiumotlami bo‘sh vaqtda (tanalTusda, uyda) nfdoshlarim (do'stlarim) bilan muhokama qilish menga qiziq tuyuladi.
12. Mazkur fandan topshirilgan vazifalami mustaqil bajarishga trakat qilaman, kimdiming maslahat va yordam berib turishini >qtirmayman.
13. Ushbu fanga tegishli topshiriqlami boshqalardan ko‘chirib olishga irakat qilaman yoki kimdandir vazifani o'mimga qilib berishni iltimos laman.
14. Bu fan bo'yicha beriladigan barcha bilimlar kerak deb soblayman, shuning uchun bu fandan imkoni boricha ko‘proq narsa lish kerak degan fikrdaman.
15. Mazkur fan bo'yicha qo'yiladigan baho menga bu fandan ;riladigan bilimdan muhimroq.
16. Ushbu fandan o'tkaziladigan darsga yaxshi tayyorgarlik >‘rmagan boisam, bundan unchalik qattiq xafa boimayman.
17. Bu fan bilan shug'ullanish uchun men bo‘sh vaqtimning ham katta smini unga sarflayman.
18. Mazkur fanni qiyinchilik bilan o'zlashtiraman, shu fan bo'yicha :riladigan topshiriqlami o‘z -o'zimni majburlab bajaraman.
19. Ushbu fan bo'yicha o‘tkaziladigan darsda kasallik yoki boshqa bab bilan qatnasha olmasam, xafa boiishim mumkin.
20. Agar imkoniyatim bo'lganda, men bu fanni dars jadvali (o‘quv jasi) dan olib tashlagan boiardim.
Natijalarni qayta ishlash va baholash.
Natijalar quyidagi kalit yordamida qayta ishlanadi:
«to‘g‘ri», «to‘g‘ri, shekilli» - 1, 2, 5, 6, 8, 11, 12, 14, 17, 19.
«noto‘g‘ri», «noto‘g‘ri shekilli» - 3, 4, 7, 9, 10, 13,15, 16, 18, 20.
Kalitga mos kelgan har bir holat uchun 1 balldan qo‘yiladi.Barcha ballar yig'indisi qanchalik katta boMsa, tegishli fanni o'rganishda ichki motivatsiya shunchalik baland boMadi.Ballar yig‘indisi qanchalik kichik boMsa, ichki motivatsiya darajasi shunchalik sust boMadi. Umumiy natijalarni baholashda quyida keltirilgan me'yoriy ko'rsatkichlardan foydalanish mumkin:
0-10 ball - tashqi motivatsiya ustun;
11 - 20 ball - ichki motivatsiya ustun.
Ichki motivatsiya darajasini baholash uchun quyidagi me'yoriy ko‘rsatkichlarga tayanish mumkin:
0- 5 ball - ichki motivatsiya past darajada;
6- 14 ball - ichki motivatsiya o‘rta darajada;
15 - 20 ball - ichki motivatsiya yuqori darajada.
Eslatma: ilmiy tadqiqot oMkazish maqsadida birlamchi («xomaki») natijalardan foydalanish tavsiya etiladi.
“Ehtiyojlar ierarxiyasini o‘rganish metodikasi"
Mazkur metodika sinaluvchining o‘z fikriga ko‘ra moddiy ta’minlanganlik, xavfsizlik, muloqot va munosabat, hurmat qozonish hamda shaxsiy salohiyatni ro‘yobga chiqarishga boMgan ehtiyoji qanchalik qondirilayotganini tekshirish uchun xizmat qiladi. Metodika toMiq standartlashtirilgan bog’lib, uning qaysi shkalasi bo'yicha sinaluvchi eng yuqori ko‘rsatkichga ega boMsa, u o‘zining shu yo‘nalishdagi ehtiyoji etarlicha qondirilmayotgan, deb hisoblayotgani ma’lum boMadi.
Ko‘rsatma: “Sizga 15 ta tasdiq ma’nosidagi hukmlar beriladi. Ushbu hukmlarning har birini juft-juft qilib bir-biri bilan solishtiring. Bunda, masalan, 1-hukmni 2-hukm bilan solishtirib qaysi biriga ko‘proq qo‘shilsangiz uning raqamini javob varaqasidagi jadvalning 1- katakchasiga yozing. Keyin 1-hukmni 3- hukm bilan solishtirib, bu juftlikdan qaysi birida sizga ma’qul fikr ifodalangan boMsa, o‘shaning raqamini keyingi (gorizontal bo‘ylab) kattakchaga qo'ying. So‘ngra 1- hukmni 4-hukm bilan va shu tariqa barcha 15 ta hukm bilan solishtirib chiqish zarur. SHundan keyin 2-hukmni 3-hukm, 4-hukm ... 15-hukm bilan, keyin 3-hukmni 4-hukm, 5-hukm ... 15-hukm bilan solishtirib chiqish va javob varaqasini to’ldirish kerak.
So‘rovnoma:
1. Men hurmat va e'tibor qozonishni xohlayman.
2. Men odamlar bilan iliq munosabatlarga ega boMishni xohlayman.
3. Men o‘z kelajagimni ta’minlashni xohlayman.
4. Men hayot uchun pul ishlashni xohlayman.
5. Men yaxshi suhbatdoshlarga ega boMishni xohlayman.
6. Men o‘z mavqeimni mustahkamlashni xohlayman.
7. Men o‘z kuchim va iqtidorimni rivojlantirishni xohlayman.
8. Men o‘zimga moddiy qulaylik yaratishni xohlayman.
9. Men mahorat va bilimim darajasini oshirishni xohlayman.
10. Men noxushliklardan qochishni xohlayman.
11. Men yangi va nomaMum boMgan narsalarga intilishni xohlayman.
12. Men kimgadir ta’sir ko‘rsatish imkoniyatini beruvchi mavqeni egallashni xohlayman.
13. Men yaxshi narsalami sotib olishni xohlayman.
14. Men toMiqligicha o'zimni bag‘ishlashim mumkin boigan ish in shug'ullanishni xohlayman.
15. Men boshqalar tomonidan tushunilishni xohlayman

1-shhkala	moddiy ta’minlanganlik	4,8, 13
2-shkala	xavfsizlik,	3, 6,10
3-shkala	muloqot va munosabat	2, 5,15
4-shkala	hurmat qozonish	1,9,12
5-shkala	shaxsiy salohiyatni ro‘yobga ehiqarishga	7,11,14

Umumiy bahoiar shkalasi
To'liq qoniqish 0-13 balfl Qisman qoniqish 13-26 ball To 'liq qoniqmaslik 26-39 ball
Shunday qilib, ushbu mavzuda qobiliyat, hissiy irodaviy sohalar, motivatsiya, ijodiy tafakkumi aniqlash metodikalari bilan tanishdik.
Laboratoriya mashg'uloti uchun topshiriqlar:
“Qobiliyatni o‘rganish metodikasi” va “ijodiy qobiliyatni aniqlash testi”ni 5 nafar sinaluvchida o‘tkazib, psixologik tavsif yozish
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:
1. Qobiliyatlarni aniqlovchi qanday metodikalami bilasiz?
2. Hissiy-irodaviy sohani aniqlovchi qanday metodikalami bilasiz?
3. Motivatsion sohani aniqlovchi qanday metodikalami bilasiz?
4. Ehtiyojlami aniqlovchi metodikalar?