1-Mavzu: Fanga kirish. Ijtimoiy ish va ijtimoiy ta'minot mohiyati. Reja

O‘zbekistonda ijtimoiy ish. Ijtimoiy ishning mamlakatimizda professional faoliyat ko`rinishi sifatida shakllanishi va rivojlanishi ijtimoiy hayotni barcha sohalarini qamrab olgan intensiv sifatiy o`zgarishlar davriga to`g`ri keladi. Ijtimoiy muammolarning qo`zg`olishi aholining katta qismi davlatning ijtimoiy himoyasi va ko`magiga muhtojligni his qilishiga olib keldi.
Ijtimoiy ishning dunyoviy amaliyotiga bo`lgan qiziqish O`zbekiston sharoitida chet el ijtimoiy texnologiyasi asosida ishlab chiqilgan ijtimoiy sohadagi muammolarning tub mohiyatini tushunib yetish uchun boy manba olishning asosi hisoblanadi.
Mamalakat ijtimoiy siyosatining muhim yo‘nalishi ijtimoiy xizmat ko‘rsatish tizimining rivojlanishi, aholi bilan ishlashda fuqarolarni samarali ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash imkonini beruvchi zamonaviy usul va texnologiyalarning qo‘llanilishi.
Aholiga ijtimoiy xizmat ko‘rsatish imkoniyati mahalliy boshqaruv organlari – hokimiyatlar va ijtimoiy ish, ijtimoiy pedagogika va amaliy ruhshunoslik sohasida hududiy ijtimoiy xizmatlarni tashkil etish va rivojlantirish jihatidan reallashmoqda.
Hozirgi O‘zbekiston sharoitida aholiga ijtimoiy xizmat ko‘rsatish tizimi alohida shaxslar, oila yoki guruhlarning ijtimoiy reabilitatsiyasi, moslashuviga yo‘naltirilgan ijtimoiy-insonparvarlik faoliyatining alohida usullari tizimi sifatida namoyon bo‘ladi.
O‘tish davridagi murakkab ijtimoiy-iqtisodiy sharoitda O‘zbekistonda yangi ijtimoiy muassasalar tarmog‘i yaratildi, bu yerda muhtoj fuqarolar zarur yordam olishlari va qo‘llab-quvvatlanishlari mumkin. Qariyalar, bolalar, nogironlarga g‘amxo‘rlik Mehnat va ijtimoiy himoya vazirligi tizimi, o‘z-o‘zini boshqarish jamoatchilik tashkilotlari (mahallalar), I I V muassasalari orqali amalga oshiriladi.
Bunday muassasalar qatoriga turli toifadagi fuqarolarga ijtimoiy xizmat ko‘rsatish markazlari, aholiga ruhiy-pedagogik yordam markazlari, balog‘atga yetmaganlar uchun ijtimoiy-reabilitatsiya markazlari, oila va bolalarga ijtimoiy yordam hududiy markazlarini kiritish mumkin.
Xizmatlar ro‘yxatini kengaytirish va parvarishga o‘ta muhtoj fuqarolarga uyda ijtimoiy xizmat ko‘rsatishni to‘liq qamrab olishni ta'minlash maqsadida hukumat qaroriga ko‘ra, o‘z-o‘zini boshqarish organlariga yolg‘iz pensionerlar, qariyalar va nogironlarga uyda ijtimoiy xizmat ko‘rsatish bo‘yicha ishlarni bajarish uchun vaqtincha haq to‘lanadigan jamoatchilik ishlariga ishsiz fuqarolarni jalb etish huquqi berildi.
2003 yilda 5 ming 630 mahalla hududida 155 yangi ish o‘rinlari tashkil etildi, 110 ming kam ta'minlangan fuqarolar ishga joylashtirildi.
Qariyalarga yordam ko‘rsatish bo‘yicha ikki yil avval boshlangan keng miqyosli faoliyat 25 mingdan ortiq yolg‘iz pensioner va nogironga moddiy yordam, dori-darmon uchun qo‘shimcha mablag‘lar olish imkonini berdi. 28 mingdan ortiq yolg‘iz qariya respublika ortopediya korxonasi va uning hududiy bo‘linmalarida tibbiy tekshiruvdan o‘tkazildi, 78 foiziga protezlar tayyorlandi.
Aholini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash va mamlakat fuqarolarini ijtimoiy himoyalashni amalga oshirishda nodavlat tarmog‘i salmoqli o‘ringa ega bo‘lmoqda. U kishilarning ijtimoiy ehtiyojlariga qayishqoqlik va tezkorlikda e'tibor beradi. So‘nggi yillarda mahalliy va xorijiy nodavlat tashkilotlari doimiy ravishda ortmoqda.
Mamlakat aholisini himoya qilish va qo‘llab-quvvatlash kospleks dasturini tashkil etish zarurligi shubhasiz. Mamlakatimizning ijtimoiy siyosati shunga qaratirilgan. Ijtimoiy siyosat va ijtimoiy ish o‘zaro uzviy bog‘liq. Ijtimoiy ish – ijtimoiy siyosatni amalga oshirishning o‘ziga xos shakli, ijtimoiy siyosat esa ijtimoiy ishning bo‘g‘ini, mo‘ljali. Huquqiy, fuqarolik jamiyatini shakllantirishning murakkab yo‘lida mamlakatimiz uchun yangi faoliyat turini shakllantirish va rivojlantirish, malakali ijtimoiy xodimlarni tayyorlash lozim.
Hozirgi paytda respublikada ijtimoiy himoya va qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha faoliyat turli soha mutaxassislari – sotsiologlar, psixologlar, pedagoglar, huquqshunoslar va hokazolar tomonidan amalga oshiriladi. Shubhasiz, turli soha mutuxassislarini birlashtirish zarur. Biroq hozir mamlakat yangi marra: Ijtimoiy ish institutini yaratishga yaqinlashdi.
Bunday institutni yaratish uchun hamma shart-sharoitlar mavjud: davlatning kuchli ijtimoiy siyosati, mahalliy hokimiyat idoralari ishi, turli jamoatchilik tashkilotlari faoliyati.

Ijtimoiy ish agentlarining sanab o‘tilgan turlari orasida bir eng muhim bo‘g‘in: ijtimoiy ishning nazariy asoslovi yo‘q. Ijtimoiy ishning nazariy asoslovini yangi yo‘nalishdagi malakali mutaxassislar – ijtimoiy xodimlarni tayyorlashni kengaytirgan holda yaratish lozim.

1 Charles Zastrow. Introduction to Social work and social welfare. Empowering People. George Williams College of Aurora University. Printed in Canada: Brooks/Cole, Cengage Learning, 2010. – Р. XIX.

2O’sha joyda. Chapter 1– Р.1.

3 Ambrosino R., Ambrosino R., Heffernan J., Shuttles worth G. Social Work and Social Welfare: An Introduction. Sixth Edition. – Thomson Brooks/Cole, 2008. – Р.5

4 O’sh yerda.

5 Charles Zastrow. Introduction to Social work and social welfare. Empowering People. George Williams College of Aurora University

6 Charles Zastrow. Introduction to Social work and social welfare. Empowering People. George Williams College of Aurora University. Printed in Canada: Brooks/Cole, Cengage Learning, 2010. – Р.1.

7 Charles Zastrow. Introduction to Social work and social welfare. Empowering People. George Williams College of Aurora University. Printed in Canada: Brooks/Cole, Cengage Learning, 2010.

8⁵⁵ Кузбмин К.В., Сутырин Б.А. История социальной работы за рубежом и в Росии (с древности до начала XX века). – М.: Академический проект; Екатеринбург: Деловая книга, 2002, 11-б.

9⁶⁶ Русин Т. Профессия социального работника в США. В кн.: Гендерный колейдоскоп. – М.: Академия, 2002, 504-505-б.

10⁷⁷ Социальная работа: теория и практика. – М.: ИНФРА, 2002, 385-б.

11⁸⁸ Социальная работа. – Ростов-на-Дону: Феникс, 2003, 40-б.

12⁹⁹ Теория социальной работы. – М.: Юрист, 1998, 17-б.

13¹¹⁰ Агапов Е.П. Социальная работа как феномен культуры. – Ростов-на-Дону: Изд-во, ростовского государственного педагогического университета, 1999, 57-б.

14¹¹² Цит. По ст. «Социальная работа как профессия» // Ж. Социологические исследования. – М., 1993. №3, 91-б.

15¹¹³ Русин Т. Профессия социального работника в США. В кн. Гендерный калейдоскоп. – М.: Академия, 510-511-б.

16¹¹⁴ Ruth Elizabeth Smaliey. Theory for social work practice. ColumbiaUniversity press. – New York and London, 1967. Preface, viii.

17¹¹⁵ Социальная работа. – Ростов-на-Дону: Феникс, 2003, 37-38-б.

18¹¹⁶ Теория социальной работы. – М.: Юристъ, 1998, 203-б.

19¹¹⁷Ўша жойда, 206 -б.

http://hozir.org