1-mavzu. Fanning maqsadi va vazifalari reja Foydalaniladigan adabiyotlar Biotexnologiya fanining vazifasi va ahamiyati

Birinchi azotli asos	Ikkinchi azotli asos
Uchinchi azotli asos
	U	S	A	G
U	Fen UUU Fen UUTS Ley UUA Ley UUG	Ser UTSU SerUTSS SerUTSA SerUTSG	Tir Tir X X	Sis Sis X tir	U S A G
S	Ley SUU LeySUTS Ley SUA Ley SUG	Pro Pro Pro pro	Gis Gis Gln gln	Arg Arg Arg arg	U S A G
A	Ile Ile Ile met	Tre Tre Tre tre	Asp Asp Liz liz	SerA Ser Arg arg	U S A G
G	Val Val Val val	Ala Ala Ala ala	Asp Asp Glu glu	Gli Gli Gli gli	U S A G

Genetik kodning moxiyati aniklangandan keyin navbat endi amalda kaysi triplet kaysi aminokislotani aniklashligini topish kerak edi. Bunday muxim masalani amerikalik bioximik olimlar M.Nirenberg va Dj.Marttey xal kildilar.
1961 yili bu olimlar fenilalanin aminokislotasi aniklovchi tripletni topdilar, bu triplet 3 ta uratsildan (UUU) iborat ekan. Shunday kilib birinchi bulib, fenilalaninni aniklovchi triplet-UUU topildi. Keyinchalik esa boshka aminokislotalarning xam tripletlari topila boshlandi. 1962 yili aminokislotalarning tripletlari topildi. Tripletlarning barchasi topilgach shu narsa anik buldiki bitta aminokislota bitta triplet bilan aniklanmasdan 2-3-4 va bundan xam kuprok tripletlar bilan aniklash mumkin ekan. Masalan: Metionin bitta triplet (AUG) bilan aniklansa, lizin 2ta (AAA va AAG) izoleytsin 3ta (AUU va AUA, AUTS), serin 4ta (UTSU, UTSU, UTSA, UTSG ) tripletlar bilan aniklanadi. Bitta aminokislotaning bir nechta triplet bilan aniklanishiga kodning aynamachiligi deyiladi. Tripletlar bir-birini tusib kuymaydi. YA’nibir triplet boshka triplet tarkibiga kirmaydi va xar biri mustakil xolda uziga tegishli aminokislotalarnigina aniklaydi. Tripletlar orasida ularni bir-biridan ajratadigan tusik yuk. Shuning uchun tripletlar DNK zanjirida bitta chizik buylab, fakat tomonga bir karab ukiladi..AVS, AVS, AVS, AVS. Agar DNK zanjirida bironta azotli asos tushib kolsa yeki boshkasi kushilib kolsa DNK zanjiridagi tripletning tuplami va ularning ketma-ket joylashishi zanjir buyicha uzgaradi. 64 tripletdan 3 tasi ma’nosiz triplet xisoblanadi. ( UAA,UGA va UAG ) genetik kod barcha organizmlarda bir xildir (universal), ya’ni bitta triplet AAA bakteriyada, usimlikda, xayvonda va odamda xam aminokislota lizinni aniklaydi.
SAVOLLAR:
DNKning strukturasini urgangan olim?
DNKning struktura tuzilishi xakidagi ma’lumot?
DNK tarkibidagi nukleotidlarning kimyoviy tuzilishi va bir-biridan farki?
DNK sintez xakidagi umumiy tushuncha?
RNK ning kimeviy tuzilishi tugrisidagi tushuncha?
Irsiy belgilarni utkazishda RNK ning roli?
RNK ning sintezi kayerda buladi?
RNK turlarining vazifalari?
Genetik kod deganda nimani tushunasiz va uning tavsifi