Etil spirti
Simob
Glitserin
Kerosin
0,78
0,039
0,25
0,77
Siqiluvchanlikni xarakterlaydigan keyingi parametr hajmiy elastik moduli
hisoblanadi.
Hajmiy elastik moduli – bu suyuqlikning hajmiy siqilish koeffitsientiga
teskari bo‘lgan kattalikka aytiladi:
v
Е
1
(1.9)
E
ning o‘lchov birliklari: SI – N/m
2
, SGS – din/sm
2
, MKGSS – kgk/m
2
.
v
va
E
qiymatlari bosim va haroratga bog‘liq, ya’ni
)
,
(
t
p
f
v
,
)
,
(
t
p
f
E
. Odatda,
E
qiymati bosim o‘sishi bilan kattalashadi, haroratning o‘sishi bilan esa
E
qiymati kamayadi.
Haroratdan kengayish koeffitsienti
Haroratdan kengayish koeffitsienti harorat o‘zgarishi birligiga to‘g‘ri
keladigan suyuqlik hajmining nisbiy o‘zgarishini ko‘rsatadi:
t
V
V
t
1
0
(1.10)
bu erda
0
V
V
V
t
–
0
t
t
t
kattaligi harorat o‘zgarishiga sabab bo‘ladigan
suyuqlik hajmining o‘zgarishi.
t
haroratgacha isitgandagi suyuqlik hajmini quyidagi formula bo‘yicha
hisolanadi
))
(
1
(
)
1
(
0
0
0
t
t
V
t
V
V
t
t
t
(1.11)
Bu hajmlarning hisoblariga amal qilayotganda hisobga olinadi.
Suyuqliklar uchun haroratdan kengayish koeffitsienti ularning hajmiy
siqilish koeffitsientlaridan ancha katta, shunga qaramay ularning qiymatlari ham
juda kichik. SHuning uchun amaliyotda ularni ko‘pchilik muhandislik hisoblarda
hisobga olinmaydi.
Siqilish va kengayish koeffitsientlari amaliyotda gazlar va bug‘larni qayta
ishlash texnologiyalari masalalari bilan bog‘liq termodinamik jarayonlarni
hisoblashda etarli keng qo‘llaniladi.
1.3-jadval
Dostları ilə paylaş: 
