1-mavzu. Mikrobiologiya fani, o’rganish obe’ektlari, vazifasi hamda bo’limlariga tavsif

Aerob nafas olish. Bijg’ish va uning turlari.Organik birikmalarni oksidlanishi va qaytarilishi.
Hayvonlar havodan kislorodni o’zlashtirib CO
2
ni ajratishini A.L.Lavuaz’e 1780 yilda 
aniqlagan edi. Keyinchalik bu jarayon nafas olish deb nom oladi. Bu xususiyat o’simliklarga 
ham xosdir. O’sha vaqtdan boshlab moddalarni kislorod bilan birikishiga oksidlanish,
moddadan kislorodni ajralishiga esa qaytarilish jarayoni deb ataldi. 
Bijg’ish jarayonlari 
Insoniyat kundalik turmushida spirtli, sut kislotali bijg’ishdan keng foydalangan. Lekin 
bu protsessda mikroorganizmlar ishtirok etishini Lui Paster 1860 yillarda aniqlagan. Bijg’ish 
protsesslari turli-tuman bo’lib, ular hosil bo’lgan mahsulot yoki bijg’ish protsessida 
sarflanadigan -moddaning nomi bilan ataladi. 
Spirtli bijg’ish. Spirtli bijg’ish protsessini achitqi zamburug’lari vujudga keltiradi. 
Bunda shakarlar anaerob sharoitda etil spirt, karbonat angidridga aylanadi va energiya ajraladi:
C
6
H
12
O
6
→ 2C
2
H
5
OH + 2CO
2
+ 235 10
4
J 
Spirtli bijg’ish protsessida ishtirok etadigan achitqilar fakulьtativ anaeroblardir. Azot 
manbai sifatida ular aminokislotalar, peptonlar va ammoniyli tuzlardan foydalanadi. Achitqilar 
bir qator vitaminlar sintezlashi mumkin, fiziologik aktiv moddalar berilsa, ular yaxshi 
rivojlanadi. Rivojlanishi uchun temperatura 4-35°S oralig’ida, pH esa bir oz kislotali bo’lgani 
ma’qul hisoblanadi. 
Achitqilar ostki va ustkilarga ajraladi. Ostki achitqilar 4-10° C da yaxshi bijg’itsa, 
ustki achitqilar 18-30°S da yaxshi rivojlanadi. 
Anaerob nafas olish. Gekzosaning mikroorganizmlar tomonidan parchalanishi. 
Moy kislotali, pektinli moddalar va sellulozaning bijg’ish jarayonlari 
Moy kislotali bijg’ish. Moy kislotali bijrish protsessi tabdatda keng tarqalgan. Bu biologik 
protsess ekanligini 1861 yilda Lui Paster isbotlab bergan. Protsesdni moy kislotalp Sijg’ituvchi 
bakteriyalar olib boradi. Tipik anaeroblar spora hosil hiladigan, vegetativ hujayralari duksimon, 
baraban tayoqchasiga o’xshash, 1—5 nm uzushshkda bo’ladi. Bular tabiatda ksng tarqalgan 
bo’lib, sut, sir (pishloq), konservalarni buzadi, sabzavotlarni chiritadi va xalq xo’jaligiga katta 
zarar yetkazadi. Lekin ba’zi vakillari molekular azotni o’zlashtirib, tuproqni azotga boyitadi. 
Tuproqda uchraydigan bakteriyalarnnng 90% moy kislotaln bijg’ish protsessida ishtirok 
etuvchilardir. Ular turli uglevodlar, spirtlar, kislotalar, kraxmal, glikogen dekstrinlarni ham 
bijg’ita oladi. Hosil bo’lgan moy kislota boshqa organizmlar uchun oziq manbai hisoblanadi. 
Moy kislota moylar parchalanganda va oksillar parchalanganda ham hosilbo’lishi mumkin, hatto 
oz miqdorda moy kislota xosil bo’lsa ham oziq mahsulotlarining sifati buziladi. Moy kislotali 
bijgish protsessi quyidagi reaktsiyaga muvofiq boradi.