1-mavzu. Mikrobiologiya fani, o’rganish obe’ektlari, vazifasi hamda bo’limlariga tavsif
Yüklə 294,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1-mavzu. Mikrobiologiya fani, o’rganish obe’ektlari, vazifasi hamda bo’limlariga tavsif. Fanning predmeti, o’rganish ob’ektlari, mikroorganizmlarni o’rganishning ahamiyati, fanning boshqa fanlar bilan aloqadorligi, bo’limlari hamda vazifalariga tavsif. Javob: Fanning predmeti, o’rganish ob’ektlari, mikroorganizmlarni o’rganishning ahamiyati, fanning boshqa fanlar bilan aloqadorligi, bo’limlari hamda vazifalariga tavsif. Mikrobiologiya sohasida shunday katta kashfiyotlarning ochilishi mikroskopik texnikaning rivoj topishi bilan chambarchas bog’liqdir. 1873 yilda Ernest Abbe mikroskoplar uchun linzalar sistemasini takomillashtirgan, 1903 yilda Zidentopf va Jigmondi ulьtramikroskopni, 1908 yilda A. Kyoller va Zidentopf birinchi lyuminestsent mikroskopni kashf etgan bo’lsalar, nihoyat 1928- 1931 yillarga kelib birinchi elektron mikroskop yaratildi. 1934 yili F. TSernike fazo-konstrast printsipini takomillashtirdi. Elektron mikroskopda 0,02 nm dan to 7 A gacha va undan ham mayda buyumlarni ko’rish mumkin bo’ldi. Bu kashfiyotlar mikrobiologiyaning yana bir qirrasini, mikroorganizmlarning ulьtrastrukturalarini o’rganishga turtki bo’ldi. Oddiy yorug’lik mikroskoplarida faqatgina tayoqcha bo’lib ko’ringan bakteriyalarni nanometrlar bilan o’lchanadigan xivchinlari, fimbriylari, piliylari, hujayra devori va uni birnecha qavatdan iboratligi, tsitoplazmatik membrana va uning nozik strukturalari, tsitoplazma uning tarkibidagi yadro moddalari, ribosomalar va zaxira moddalarini borligi aniqlandi. 2-mavzu. Mikrobiologiyaning paydo bo’lishi va rivojlanishi Antoni van Levenguk tomonidan mikroorganizmlarni kashf qilinishi. Mikrobiologiyaning shakllanishida L.Paster, R.Kox, M.Beyerink, S.N.Vinogradskiy, V.L.Omelyanskiy, N.A. Krasilnikov, A.Flemming va boshqalar ishlarining ahamiyati. Javob: Mikroorganizmlarni o’rganishning ikkinchi davri - «fiziologiya davri» - buyuk frantsuz olimi Lui Paster (1822-1895) ishlaridan boshlandi. U ko’pgina bijg’ish jarayonlarining, ya’ni spirtli, sut kislotali, sirka kislotali bijg’ish hamda boshqa tur bijg’ishlarning biologik mohiyatini aniqladi Har bir bijg’ish jarayonining o’z mikroorganizmlari borligini tajribalar bilan isbotladi. Parijda 1888 - yili Paster instituti ochildi. Unda, keyinchalik ko’zga ko’ringan mikrobiologlar ta’lim oldi. Mechnikov, Vinogradskiy, Gamaleya, Xavkin, Sklifasovskiy va boshqalar shular jumlasidandir. Tuproqda uchraydigan azot to’plovchi mikroorganizmlarni o’rganish atmosfera azotidan foydalanish masalasini hal etishda muhim ahamiyatga ega. Akademik V. L. Omelyanskiy bir necha yillar muqaddam mikroblarga shunday ta’rif bergan: «Ular (mikroblar) hamma joyda bor. Ko’zga ko’rinmasdan ular odamning hayot yo’lida hamroh bo’ladilar». Lekin ba’zi bir mikroorganizmlar oziq- ovqat mahsulotlarni (go’sht, baliq, don, kartoshka va rezavor mevalarni) buzilishiga yoki turli - tuman yuqumli kasalliklarni kelib chiqishiga sabab bo’ladi. Bu to’g’rida V.L. Omelyanskiy shunday degan: «Mana shu mikroskopik, lekin shafqatsiz dushman tufayli birqancha viloyatlar xalqlarini qirib bitiradigan va qisqa muddat ichida yuzlab, minglab odamlarning yostig’ini quritadigan xavfli epidemiyalar paydo bo’lgan». Masalan, vabo, sil, gonoreya, difteriya, kuydirgi, qoqshol va boshqa kasalliklar shular jumlasiga kiradi . V.L. Omelyanskiy o’zining 1909 yilda yozgan «Mikrobiologiya asoslari» kitobida shunday yozadi: «Mana shu mikroskopik, lekin shafqatsiz dushman ta’sirida butun oblastlar qirilib, yuzminglab kishilarning yostig’ini quritdi. Shuning uchun ham bularga qarshi kurash va ularning kelib chiqish o’chog’i aniqlanib mikrobiologiyada yangi davr ochildi». R.Kox (1843-1910), mikroblarni tekshirish usulini rivojlantirdi. Dastlabki vaqtlarda mikroblarni bo’yamasdan o’z holicha mikroskopda tekshirdi.. Bu usul mikroblarning tuzilishini to’liq aniqlash imkoniyatini bermas edi. Kox mikroblarni anilin buyoqlari bilan bo’yab tekshirish usulini ishlab chiqib mikroorganizmlarni to’liqroq aniqlash usulini topdi. Hozirgi zamon mikrobiologiyasi rivojlanishining ustivor yo’nalishlari. Mikrobiologiyaning O’zbekiston Respublikasida rivojlanishi. Yüklə 294,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|