1-mavzu: O’zbekiston yagona vatan

19-MAVZU KASHFIYOTLAR OLAMIDA
Alisher Navoiy va kitobat san'ati taraqqiyoti
Alisher Navoiyning «Xamsa» tarkibidagi dostonlari, «Xazoinul maoniy» devoni, «Maxbubul kulub» va boshqa asarlari Kitobat san'atida olimlar tomonidan taxlil etiladi. XV asr ikkinchi yarmidagi Kitobat san'ati taraqqiyot xususiy rasm san'ati xattotlik ko`pgina tadqiqotchilar tomonidan Xamid Sulaymon, A.Murodov, N, Norqulov, tomonidan o`rganib chiqiladi. «Majolisun nafois» tazkirasi tadqiqotchisi olima Suyima Ganiyevaning aniqlashicha bu asarda to`rt yuz ellik to`qqiz shoir, adib va tarixchi, olim va davlat arboblari xaqida ma'lumotlar keltirilgan tadqiqotchilarning kuzatishlariga qaraganda ijodkorlarning elliktasi Kitobat san'atiga daxldor ekanligini ko`rsatadi. Kitobat san'atini rivojlanishi.
Bu narsani aloxida qayd qilish zarurki, tazkirada nomlari zikr etilgan barcha ijodkorlar savodli, o`qish va yozishdan ya'ni, Kitobatdan ma'lum darxada xabardor kishilar bo`lgan. Ammo Alisher Navoiy tomonidan ijodkorlarning Kitobat san'atiga maxsus daxli bor, ta'kidlangan o`rinlardagina ularning shaxsga e'tibor berdik. Tazkiradagi Kitobat san'atiga daxildor shaxslarni shartli ravishda quyidagi uch guruxga bo`lish mumkin.
Kitobat san'ati aqli - qattotlar, naqqoshlar, "rassomlar va boshqalar"
Kitobat san'atida xam o`z iqtidorini namoyish etgan ijodkorlar.
Kitobat san'ati xomiylari:
1. Mavlono Yusuf Shoq "kitobat fanida" mutain kishi edi.
2. Mavlono Mir qarshiy «Saxxoflik do`koni bor erdi».
3. Mavlono Jamshid «Obodon kotib xam bor».
4. Mavlono Majnun mashxadlik «Xushnafas yigitdir».
5. Mavlono Majnuniy - «Kitobatgina qila olur».
6. MavlonoFiqoniySayd - «Guyanda:» Mujalladligixambilurvanaqshbarlikdaxunarmanddur».
7. XojaMansurJurjoniylik «Bitikchiqavmidandur» vaboshqalar.
Xammasi bo`lib Alisher Navoiy tazkirasida Mir Karshiy ikkita kitobdor Mavlona Xoji Muxammad va Mavlono Solixiy xattot va naqqoshlik ijodi o`rganilgan.
Kitobat san'atiga daxildor 24 ijodkor nomi Alisher Navoiy tomonidan ttazqirada qayd etilib, ularning Mashqulot turi va iqtidor darajasi xam yoritiladi. Shoir tomonidan xar bir shaxsning Kitobatga qay darajada taalluqdor ekanligini bildiruvchi iboralarni xam keltirildi Mavlono Yusuf Shox «Kitobat fanida mutayin kishi erdi».
Alisher Navoiy Mavlona Yoriy ijodi to`qrisida qiziqarli ma'lumotlar beradi. Uning fikricha Mavlono Yoriyning xati tasxibidan yuksakroq ekan. Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, Alisher Navoiy faqat Kitobat sanyoati axlining mashxur va be'nazir xomiysi bo`lish bilan birga bu soxaning yirik bilimdoni bo`lganligidan dalolat beradi.
Alisher Navoiy tarbiyasidan baxramand bo`lgan atoqli naqqosh va muxaxxib mavlono Yoriyning («Xamsa» asariga ishlangan) Navoiyning «Xamsa» asarini ziynatlangan.