№1 Mavzu: Pedagogika fanlarini o’qitish metodikasining predmeti
Maxmutov Mirza Ismagilovich (1927)
Yüklə 3,05 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Maxmutov Mirza Ismagilovich (1927).
M.I.Maxmutovning muammoli ta’lim to‘g‘risidagi qarashlari uning ikkita kitobi “Muammoli ta’lim nazariyasi va amaliyoti” (Qozon, 1972), “Maktabda muammoli ta’limni tashkil etish” (Moskva, 1977)da umumlashtirilgan. “Biz ta’limning tipini aniqlashga,-deb yozgan edi M.I.Maxmutov, - o‘qituvchi va o‘quvchining o‘zaro ta’siri prinsipi nuqtayi nazaridan yondashamiz”: o‘qituvchining bilimlarni tayyor holda bayon qilishi 52 yoki bolalarning mustaqil faoliyatini tashkil etish yo‘li bilan bilimlarni o‘zlashtirishga qarab ta’limning-dogmatik, ko‘rgazmali bayon, muammoli tiplari ajratiladi. Muammoli ta’lim zaminida bolalarning ijodiy faoliyati yotadi. Ijodiy faoliyat turlari asosida muammoli ta’limning uch ko‘rinishi ajratiladi: nazariy ijodkorlik-o‘quvchilarning o‘zlari uchun yangi qoida, qonuniyat, teoremani izlashi, topishi va asoslashi. Muammoli ta’limning bu ko‘rinishi nazariy xarakterdagi ijodiy topshiriqlarni yechish yo‘li bilan amal qiladi; amaliy ijodkorlik-o‘rganilgan bilimlarni yangi sharoitlarga tatbiq etish usulini egallash. Muammoli ta’limning bu ko‘rinishi amaliy xarakterdagi ijodiy topshiriqlarni echish yo‘li bilan amal qiladi; badiiy ijodkorlik-borliqni badiiy obrazlar vositasida aks ettirishdir. Muammoli ta’limning bu ko‘rinishi insho yozish, ma’lum mavzularda erkin ijod etish, rasm chizish, musiqa asari yaratish shaklida amal qiladi. M.I.Maxmutovning fikricha, muammoli ta’limni dars jarayoniga moslashtirish uchun bolalarda mustaqil ishlash malakalarini rivojlantirmoq kerak. U mustaqil ishlash malakalari qatoriga quyidagilarni kiritadi: muammoni anglash; muammoni o‘z so‘zlari bilan aytib bera olish, uni qayta tuzish: muammoni hal qila olishga oid farazni qo‘ya bilish; farazni isbotlash usulni amaliyotga tatbiq eta olish. M.I.Maxmutov ta’limda o‘qituvchi va o‘quvchining o‘zaro ta’siri xususiyatlaridan kelib chiqib, muammoli ta’limning to‘rt xil darajasini belgilaydi; bolalarning odatdagi faolligi darajasidagi muammolilik o‘qituvchining tushuntirishi, tavsiyalari asosida qo‘yilgan muammoni hal etish; chegaralangan faollik darajasidagi muammolilik nazariy bilimlarni o‘qituvchi bayon etadi, o‘rganilgan bilimni yangi sharoitga tatbiq etishga oid topshiriqni bolalar mustaqil bajarishadi; mustaqil faollik darajasidagi muammolilik bola darslik ustida mustaqil ishlab bilimlarni o‘zlashtiradi; ijodiy faollik darajasidagi muammolilik-bu darajada muammoni bolalarning o‘zlari mustaqil tanlashadi va bajarishadi. M.I.Maxmutov, ta’limda bolalarning mustaqillik darajasi, muammoli holat xususiyatlari asosida ta’limning quyidagicha modelini kashf etadi: muammoli holatning paydo bo‘lishi: bilishga oid qiyinchilikni sezish va muammoni qo‘yish; muammoni bajarish usulini tanlashga oid faraz; qo‘yilgan farazni isbotlash; muammoning bajarilishini tekshirish. M.I.Maxmutovning didaktik tizimida |