№1 Mavzu: Pedagogika fanlarini o’qitish metodikasining predmeti

Metodika – 
muayyan voqea, hodisa va faoliyatga tegishli, 
qat’iy ketma-ketlikka (algoritmik xarakterga), ilgaridan 
o‘rnatilgan reja (qoida), tizimga aniq rioya qilish. Metodika biror 
vazifani maqsadga muvofiq ravishda bajarish, o‘tkazish usullari, 
yo‘llari majmuasidir. 

---

6 
O‘qitish metodikasiga qo‘yiladigan zaruriy talablarga quyidagilar 
kiradi: 
1)
aniqlik; 
2)
asoslanganlik; 
3)
rejalashtirilgan harakatning maqsad va vazifalarga mosligi; 
4)
qayta ishlab chiqishga yo‘nalganlik; 
5)
hayot bilan uyg‘unlik; 
6) natijaviylik. 
Yuqoridagi fikrlarni umumlashtirib aytganda, o‘qitish metodikasi 
o‘zida quyidagilarni aks ettiradi: 
- ta’limning maqsad va vazifalarini – ta’limiy, tarbiyaviy, 
rivojlantiruvchi, tashkiliy; 
- ta’limning qonuniyat va tamoyillarini; 
- ta’lim mazmunini; 
- ta’limni tashkil etishning asosiy va yordamchi shakllarini; 
- ta’limning umumiy va xususiy metodlarini; 
- o‘quv vositalari; 
- o‘qitish natijasini. 
Metodologiya (yunoncha. methodos — nazariya, ta'limot, bilish 
yoki tadqiqot yo‘li va logos — so‘z, tushuncha): 1) amaliy va nazariy 
faoliyatni qurish va tashkil etish yo‘llari va prinsiplar tizimi; 2) 
bilishning ilmiy metodi to‘g‘risidagi ta'limot; 3) u yoki bu fanda 
qo‘llaniladigan metodlar yig‘indisi ma'nolarini anglatadi. 
Pedagogika fanining metodologiyasi — bu pedagogik borliqni 
o‘zgartirish va bilish jarayonlarini shakllari, metodlari va prinsiplari 
to‘g‘risidagi ta'limot. 
Fan metodologiyasi tadqiqot komponentlarini tavsiflab, tadqiqot 
vazifalarini hal etish jarayonida harakatlar ketma-ketligi va bosqichlari 
to‘g‘risidagi tasavvurlarni shakllantirib, tadqiqotning metod hamda 
vositalari yig‘indisini, vazifalarini, tadqiqot obyekti va predmetini 
tavsiflaydi. 
Demak, pedagogika fanini o’qitish metodikasi metodologiyasi fan 
metodologiyasining falsafiy va maxsus-ilmiy darajalariga asoslanadi. 
Shuni ta'kidlash kerakki, metodologiyaning barcha darajalari o'zaro 
bog'liq va bir-biriga bo'ysunadi, shuning uchun ular yaxlit tizimni 
tashkil qiladi.

---

7 
Ana shu asosdan kelib chiqqan holda, quyida o‘qitish metodikasi 
mohiyatini yoritib beruvchi asosiy tushunchalarga izoh berib o‘tamiz: 
1) o‘rgatish – o‘qitish maqsadini amalga oshirish bo‘yicha 
pedagogning tartiblangan faoliyati; 
2) o‘rganish – anglash, mashq qilish, va egallangan tajribalar 
asosida xulq-atvor va faoliyatning yangi shakllarini egallash jarayoni, 
oldin egallanganlari o‘zgaradi; 
3) o‘qitish – qo‘yilgan maqsadga erishishga yo‘naltirilgan pedagog 
bilan talabalarning tartiblangan o‘zaro harakati; 
4) ta’lim – o‘qitish jarayonida egallanadigan bilim, ko‘nikma, 
malakalar, fikrlash usullari tizimi; 
5) bilim – ma’lum bir fanni nazariy o‘zlashtirishni aks ettiradigan 
inson g‘oyalari yig‘indisi; 
6) ko‘nikma – egallangan bilimlarning aniq xatti-harakatdagi 
ifodasi, o‘zlashtirilgan bilimlarni amaliyotga qo‘llash usullarini 
egallash; 
7) malaka – avtomatlashgan, biror bir uchul bilan bexato bajarish, 
ko‘nikmaning takomillashgan darajasi; 
8) maqsad – o‘qitishning nimaga qaratilganligi, uning kuchlari 
kelgusida qay yo‘sinda safarbar etilishi; 
9) mazmun –o‘qitish jarayonida egallanishi lozim bo‘lgan ilmiy 
bilim, amaliy ko‘nikma va malakalar, faoliyat, fikrlash usullari tizimi; 
10) tashkil etish - qo‘yilgan maqsadni yaxshi amalga oshirish 
uchun unga zaruriy shaklni taqdim etadigan, aniq mezonlar bo‘yicha 
tartiblangan didaktik jarayon; 
11) shakl - o‘quv jarayonining tashqi ifodasi, uning ichki mohiyati, 
mantig‘i, mazmuni uchun qobiq; 
12) metod - o‘qitishning maqsad va vazifalariga erishish (amalga 
oshirish) yo‘li; 
13) vosita - o‘quv jarayonining predmetli qo‘llab-quvvatlanishi, 
yangi materialni o‘zlashtirish jarayonida o‘qituvchi va talabalar 
tomonidan foydalaniladigan obyekt; 
14) natija - o‘quv jarayonining so‘nggi mahsuli, belgilangan 
maqsadlarning amalga oshganlik darajasi. 
15) metodik (uslubiy) ko‘rsatma – muayyan fanning o‘quv dasturi 
bo‘yicha kurs ishlari, loyihalar, laboratoriya mashg‘ulotlari va amaliy 
ishlarni bajarish tartibi aniq ko‘rsatilgan va batafsil ifodalangan, hamda 
ushbu fan bo‘yicha talabalarda zarur amaliy ko‘nikma va malakalar 

---

8 
hosil qilishga mo‘ljallangan ta’lim muassasasining ilmiy kengashi 
tavsiyasi asosida nashr etiladigan kichik hajmli qo‘llanma.