1-mavzu. Shaxsiy kompyuterning ta’minoti va uning turlari, dasturlar va apparat ta’minoti, dasturiy taminot. Kompyuter avlodlari va ularning klassifikasiyasi, kompyuterning arxitekturasi va ishlash prinsiplari

Klaster metodi 

Birinchi avlod mashinalari 50 yillarda
ishlab chiqarilgan bo’lib, asosiy komponent-lari
elektron lampalardan iborat bo’lgan. Bu
EHMlardagi
minglab
lampalar
elektr
energiyasini ko’p miqdorda talab qilgan, katta
miqdorda issiqlik ajratib chiqargan va ko’p joyni
egallagan. Bu mashinalarning amallarning
bajarish tezligi past, xotira sig’imi kichik va tez-
tez ishdan chiqib turgan. Dasturlar mashina
kodida yozilgan. Dastur tuzuvchi o’zi xotira yachekasini dastur orqali
taqsimlangan. Sobiq ittifoqda birinchi elektron hisoblash mashinasi akademik
S.A.Lebedev rahbarligida 1951 – yili Ukraina Fanlar Akademiyasi elektron
EHMlarnin
g avlodlari 
To’rti
nchi 
avlod 
Uchinc
hi 
avlod 
Birinchi 
avlod 
Ikkinchi 
avlod 
Beshin avlod 

---

---

institutida yaratildi va “MESM”(Malaya elektronno-schetnaya mashina) kichik

elektron mashinasi deb nom oldi. 1954-yili aniq mexanika va hisoblash texnikasi
institutida S.A.Lebedev rahbarligida “BESM”(Bolshaya eletronno-schetnaya
mashina) katta elektron mashinasi yaratildi, u 2048 ta xotira yacheykasiga ega bo’lib
sekundiga 9 ming amalni bajarar edi. O’sha vaqtda u jahondagi eng tezkor mashina
edi. Birinchi avlod mashinalariga BESM -2 strеlа M-3 , Minsk Urаl-1, Urаl -2, M-
20 vа boshqаlаr kirаdi.
60-yillarning boshlarida elektron lampa
o’rniga yarim o’tkazgichli bazasida yaratilgan
tranzistorlar
ishlatila
boshlandi,
bu
esa
mashinaning massasi, o’lchamlari va iste’mol
qiladigan energiyani, issiqlik ajratishini
keskin kamaytirish imkonini berdi. Yarim
o’tkazgichli mashinalar EHMning ikkinchi 
avlodi bo’ldi va ularning ishlash ishonchliligi
va tezligi ancha oshdi. Bu avlodga mansub mashinalarning o’ziga xos
xususiyatlaridan biri ularning qo’llanish sohasi bo’yicha ixtisoslshtirilishidir. Bu
mashinalarda qo’yilgan masalalarni yechish uchun dasturlash tillaridan foydalanila
boshlandi.
Apparatlar bloklari – mujassamlangan
integral
sxemalarning
sanoatda
ishlab
chiqarilishi 60 –yillarning oxirida uchunchi 
avlod EHM larning yaratilishiga olib keldi.
Sobiq ittifoqda yaratilgan katta va o’rtacha
EHMlar (Ural-11,Ural-12, Ural-15 va yagona
tizimli ES EHM lari ) va SM seryali EHMlar
shular jumlasiga kiradi. Bu mashinalardan eng
quvvatlisi hisoblangan ES-1060 sekundiga 1.5 mln. amalni bajarar edi. ES-ning
joriy xotirasi yuzlab kilobayt va megabayt bilan o’lchanadi. Uchinchi avlod
EHMlarini joylashtirish uchun maxsus jihozlangan mashina zallari talab qilinar edi.
Katta integral sxemalarning paydo bo’lishi sonli axborotlarni qayta ishlab
chiqadigan dastur asosida boshqariladigan qurilmalar – mikroprotsessorlarning
yaratilishiga olib keldi.
Sanoatda 70-yillarda mikroprotsessorlar asosida to’rtinchi avlod mashinalari
–mikro EHM ishlab chiqarila boshlandi. To’rtinchi avlod mashinalari tarkibiga
“ELBRUS-2”, ”M-10”, ”Korvet”, ”AGAT-9”,
”PRAVES-8A”, IBM PC kompyuterlari ham
mansub.