1-mavzu: sug’urta ishi fanining predmeti, ob’ekti, maqsadi, vazifalari reja

 
 
TALABALARNING MAVZU BO‘YICHA BILIM VA KO‘NIKMALARINI 
MUSTAHKAMLASH UCHUN AMALIY MATERIALLAR 
 
EI DAVLATLARIDA QISHLOQ XO‘JALIGINI SUG‘URTA QILISH 
AMALIYOTINING QIYOSIY JADVALI 
 
Asosiy 
ko‘rsatkichlar 
Avstriya 
Germaniya 
Fransiya 
Ispaniya 
Asosiy 
qonunchiliklar
 
- 
Davlat yordam 
dasturi (Er-
Federal 
xukumat-EI) 
“Qishloq 
xo‘jaligini 
sug‘urtalash 
to‘g‘risida”gi 
milliy qonun 
“Qishloq 
xo‘jaligini 
sug‘urtalash 
to‘g‘risida”gi 
qonun 
Davlat 
byudjetidan 
subsidiyalar 
 
Sug‘urta mukofoti 
uchun mavjud 
Sug‘urta 
mukofoti 
uchun mavjud 
Sug‘urta mukofoti 
uchun mavjud 
Sug‘urta 
mukofoti 
uchun mavjud 
Taqsimlovchi
 
“Die 
Osterreichische 
Hagalversicherung” 
jamg‘armasi 
Xususiy 
sug‘urta 
kompaniyalari 
Qishloq 
xo‘jaligida 
tavakkalchilikni 
himoya qilish 
milliy kafillik
jamg‘armasi 
Xukumat 
rejasi orqali 
Ispaniya 
Qishloq 
xo‘jaligi 
vazirligi 
Umumiy sug‘urta 
mukofotidagi
subsidiya qismi
 
50 foiz 
0 foiz 
50 foiz 
25-50 foiz 
Sug‘urtani 
qoplash darajasi
 
60 foiz hosil 
qiymatidan 
80-90 foiz 
zarar 
miqdoridan 
70-75 foiz zarar 
miqdoridan 
80 foiz zarar 
miqdoridan 

---

“Sug`urta ishi” fanidan o`quv uslubiy majmua 
228 
Xisoblangan 
hosildorlik davri
 
4 yil 
5 yil 
5 yil 
5 yil 
Qoplanadigan 
qishloq xo‘jalik 
mahsulotlari
 
1.Dala o‘simlikdari 
2. Uzumzorlar 
3. Sabzavotlar 
4. Bog‘lar 
5. YAylov 
o‘simliklari 
6. Yirik shoxli 
qoramol 
1. Urug‘liklar 
2. Proso 
3.Dukkaklilar 
4.Kartoshka 
1.Urug‘liklar 
2. Uzumzorlar 
3. Sabzavot va 
mevalar 
4.Texnikalar 
5.Hayvonlar 
1. Mevalar 
(50 foiz 
davlat 
himoyasida) 
2.Uzumlar 
(50 foiz) 
3. Tabak (40 
foiz) 
4. Kukuruz 
(40 foiz) 
5.Kungaboqar 
(40 foiz) 
6. Qolganlar 
(25 foiz) 
Hammasi 
bo‘lib 45 turi 
mavjud
 
EVRAZES DAVLATLARIDA QISHLOQ XO‘JALIGINI SUG‘URTA 
QILISH AMALIYOTINING QIYOSIY JADVALI 
Asosiy 
ko‘rsatkichlar 
Rossiya 
Belorusiya 
Qozog‘iston 
O‘zbekiston 
Asosiy 
qonunchiliklar 
“Agrosanoat 
ishlab chiqarishda 
davlat tomonidan 
tartibga solish 
to‘g‘risida”gi 
Federal qonun 
Belorusiya 
Respublikasinin
g “Sug‘urta 
faoliyati 
to‘g‘risida”gi 
Nizom 
Qozog‘iston 
Respublikasining 
10.03.2004 y.dagi 
“O‘simlikshunoslikd
a majburiy 
sug‘urtalash 
to‘g‘risida”gi qonun 
31.01.2002 
yildagi PF-1713 
sonli Prezident 
farmoyishi, 
1997 yildagi 
125-sonli 
Vazirlar 
Mahkamasining 
qarori 
Davlat 
byudjetidan 
subsidiyalar 
(sug‘urta 
mukofoti/qopla
sh) 
Sug‘urta mukofoti 
uchun mavjud 
Sug‘urta 
mukofoti uchun 
mavjud 
Sug‘urta mukofoti 
uchun mavjud 
_____ 

---

“Sug`urta ishi” fanidan o`quv uslubiy majmua 
229 
Taqsimlovchi 
Qishloqxo‘jaligi 
vazirligidagi 
agrosanoat ishlab 
chiqarish sohasida 
sug‘urtalashni 
davlat tomonidan 
qo‘llab-
quvvatlash 
bo‘yicha federal 
agentlik
Moliya 
Vazirligi 
nomidan 
Belgostrax 
“Qishloq xo‘jaligini 
moliyaviy qo‘llab 
quvvatlash 
jamg‘armasi ” AJ 
Davlat byudjeti 
tomonidan 
kompaniyalarni
ng sug‘urta 
fondini 
to‘ldirish 
nazarda tutilgan
Umumiy 
sug‘urta 
mukofotidagi
subsidiya qismi 
50 foiz 
95 foiz 
Mavjud emas 
_____ 
Sug‘urtani 
qoplash 
darajasi 
70 foiz sug‘urta 
qiymatidan 
100 foiz 
rejadagi hosil 
qiymatidan 
YOqilg‘i, urug‘ va 
ishchilarning ish 
haqidan kam 
bo‘lmagan qiymatda 
50 va 80 foiz 
sug‘urta 
qiymatidan 
Xisoblangan 
hosildorlik 
davri
5 yil 
4 yil 
4 yil 
3 yil 
Qoplanadigan 
qishloq 
xo‘jalik 
mahsulotlari 
1.
1
Kuzgi donli 
2.
2
La’lmi donli va 
dukkakli 
urug‘liklar 
3.
3
.YOg‘ o‘simliklar 
(kungaboqar, len-
kudryash, 
raps,rыjik, 
konoplya,kenaf) 
4.
1. Kuzgi 
bug‘doy 
2. Kuzgi 
tritikale 
3. La’lmi 
bug‘doy 
4. Arpa 
5. Zotli yirik 
shoxli qoramol 
1.Urug‘liklar 
2. Paxta 
3. YOg‘ o‘simliklar 
(kungaboqar, len-
kudryash, raps,rыjik, 
konoplya,kenaf) 
4. Guruch 
1. Paxta 
2.Urug‘liklar 
3. CHigitni 
qayta ekish 
4. Boshqa 
turdagi hosillar 
 
 
 
Bilimlarni jonlantirish uchun savollar (blits-so’rov) 
 
1. Sug’urta munosabatlarini tartibga solishda huquqning ahamiyati nima? 
2. Sug’urta huquqi va uning mazmunini so’zlab bering? 
3. Sug’urta qonunchiligi va uning tarkibiga kiruvchi asosiy qonunchilik 
hujjatlarini aytib bering? 
4. Sug’urta qonunchiligida Fuqarolik kodeksining tutgan o’rni va 
ahamiyatini aytib bering? 
5. Fuqarolik kodeksi 52-bobidagi ayrim moddalarning talqini va 
amaliyotda qo’llanilishi haqida gapirib bering? 
Ma’ruzaning mazmuni bo’yicha ko’rgazmali slaydlari 

---

“Sug`urta ishi” fanidan o`quv uslubiy majmua 
230 
11-MAVZU: SUG’URTA MUKOFOTLARI VA ULARNI HISOBLASH 
TAMOYILLARI
 
Quyidagi atamalarga izoh bering
: Raqobat sharoitida sug‘urta 
xizmatlariga narx-navoning shakllanish xususiyatlari va sug‘urta tarifi tushunchasi. 
Sug‘urta mukofoti. Sug‘urta tarif stavkasining tuzilishi va tarkibi. Brutto va netto 
stavkani hisoblashning tamoyillari. 
 
NAZORAT SAVOLLARI 
 
1. Qayta sug’urtalashni tashkil etishning zarurligi va mohiyati.
2. Sug’urta portfelini muvozonatlashtirishda va risklarni taqsimlashda qayta 
sug’urtalashning roli.
O’qituvchi savollar tizimini ketma-ket berib tinglovchilarning
fikrlarini o’rganadi 
Diagnostika natijalariga ko’ra ma’ruzani olib borish jarayonida tinglovchilarning qarama-
qarshilikka (tushunchalardagi, bilimlardagi) kelishlarini ta’minlaydi. Bunday vaziyat asosan 
tinglovchining tushunchalaridagi adashishlar va xatoliklar bilan bog’liq. Demak, bu muammoviy 
vaziyat tinglovchilarning oldingi fikr, tushunchalari va xulosalariga qarama-qarshi, paradoksal 
bo’lgan vaziyatdir. 
Тinglovchilar muammoviy vaziyatni yuzaga keltirgan amallardagi xatolikni 
izlaydilar (lekin amallarda xotolik yo’q) 
Ijodiy fikrlay oladigan tinglovchi amallarning bajarilishi jarayoni emas, balki 
mazkur amalning o’zi xato ekanligini aniqlay oladi (bunday tinglovchi topilmasa 
o’qituvchining o’zi buni oshkor qilishiga to’g’ri keladi). 
P A R A D O K S L A R U S U L I
Amalli (protseduraviy) xatolik
– noto’g’ri amalni to’g’ri bajarilishdir. 

---

“Sug`urta ishi” fanidan o`quv uslubiy majmua 
231 
3. Qayta sug’urtalash shartnomasining tuzilishi va asosiy shartlari. Tomonlarning 
huquq va majburiyatlari. 
4. Qayta sug’urtalash sohasida qo’llaniladigan asosiy ibora va atamalar. 
5. Qayta sug’urtalash shakllari: kvotali qayta sug’urtalash, nisbiy va nonisbiy qayta 
sug’urtalash.
6. Fakultativ va obligatorli qayta sug’urtalash. 
7. Chet mamlakatlarda qayta sug’urtalashning tashkil etilishi. 
 
MUSTAQIL ISH MAVZULARI 
 
1.
O‘zbekiston sug‘urta bozorida qayta sug‘urtalashni tashkil etish va 
rivojlantirish masalalari. 
2.
O‘zbekistonda fuqaro aviatsiyasi risklari,uni sug‘urtalash mexanizmi va 
rivojlantirish masalalari.
3.
Sug‘urta kompaniyasi daromadlari va uni oshirish yo‘llari.
4.
Jismoniy shaxslarga tegishli mol-mulklarni sug‘urtalash mexanizmi va uni 
takomillashtirish masalalari.
5.
Sug‘urta kompaniyasi to‘lov qobiliyatini mustahkamlash yo‘llari. 
6.
Hosil sug‘urtasi: xalqaro amaliyot, hozirgi vaziyat va muammolar. 
7.
Sug‘urta risklarini boshqarishning asosiy yo‘nalishlari (“O‘zbekinvest” 
eksport-import milliy sug‘urta kompaniyasi misolida). 
8.
Hayot sug‘urtasi bozorida zamonaviy sug‘urta mahsulotlari (Evropa Ittifoqi 
davlatlari misolida). 
9.
Auditorlarning kasbiy javobgarligini sug‘urta kilish va uni takomillashtirish. 
10.
Tashuvchilarning fuqarolik javobgarligini sug‘urtalash mexanizmi va uni 
takomillashtirish yo‘nalishlari.
11.
Sug‘urta da’volari va ularni tartibga solish amaliyotini takomillashtirish. 
12.
O‘zbekistonda hududiy sug‘urta xizmatlari bozorlarini rivojlantirish yo‘llari 
13.
Siyosiy risklar va investitsiyalarni sug‘urtalashda uning ahamiyati. 
14.
Avtotransport vositalari egalarining uchinchi shaxslar oldidagi fukarolik 
javobgarligini sug‘urtalash mexanizmi va uni takomillashtirish. 
15.
Sug‘urta kompaniyalari faoliyatida zamonaviy axborot texnologiyalaridan 
foydalanishning asosiy yo‘nalishlari va uni rivojlantirish masalalari. 
16.
Sug‘urta tashkilotlarida buxgalteriya balansi va hisobt shakllarining o‘ziga xos 
xususiyatlari. 
17.
Mustaqillik yillari O‘zbekistonda sug‘urta tizimining rivojlanish bosqichlari va 
uning istiqbolada rivojlanishi.
18.
Mol-mulk sug‘urtasida tarif va sug‘urta xizmatlari tannarxini hisbolash
uslubiyoti va uni takomillashtirish yo‘nalishlari. 
19.
Sug‘urta shartnomalarini tuzish va ijro etish tartibotining zamonaviy 
muammolari. 
20.
Sug‘urta faoliyatini litsenziyalash mexanizmini takomillashtirish masalalari. 

---