1. Musobaqalarning ahamiyati. Musobaqaga tayyorgarlik ko'rish va uni o‘tkazish

Musobaqalar dasturi 
Musobaqalarning vazifasi, qatnashuvchilar tarkibi va оЧка- zilish 
shartiga qarab, dasturlar bir-biridan jiddiy farq qilishi mumkin. 
Masalan, sportchining texnik tayyorgarligini aniqlash va unga biror 
sport toifasini berish uchun davlat (tasnif) dasturlari mavjud. Turli xil 
sport musobaqalari uchun dasturlarni musobaqa o4kaza- digan 
tashkilotning o‘zi (bolalar, o‘smirlar maxsus sport maktablari, kasb-
hunar kolleji va boshq.) tuzishi mumkin. Bunday musobaqalar 
osonlashtirilgan dastur va soddalashtirilgan qoida bo‘yicha, XGF 
qoidasiga tayangan holda ohkaziladi. 
Musobaqalar nizomi 
Musobaqa o4kazish to‘g‘risidagi nizom uni o4kazadigan tash- kilot 
tomonidan tasdiqlangan bo‘lib, unda ishtirokchilarni va musobaqa 
o4kazadigan mas’ul shaxslarni tayinlash bilan bog‘liq barcha tashkiliy 
ishlar rejalashtiriladi. Nizom musobaqani o4kazadigan tashkilot 
tomonidan sport tadbirlari taqvimi asosida ishiab chiqiladi va 
musobaqa boshlanishidan kamida 3 oy oldin ishtirok etadigan jamoalar 
(bolalar va o‘smirlar sport maktablarijga tarqatiladi. 
Musobaqa nizomida quyidagilar ko‘rsatiladi: 
1)
maqsad va vazifalar; 
2)
o4kazish joyi va vaqti; 
3)
musobaqani boshqarish; 
4)
dastur; ishtirokchiiarga musobaqaga qatnashishga ruxsat berish 
va g‘oliblarni aniqlash shartlari; 

---

5)
g‘oliblarni mukofotlash. 
Odatda, har bir jamoada eng yaxshi natijalar, masalan, 6 tadan 4—
2 tasi hisobga olinadi. Bunda ayrim ishtirokchilar, jamoalar o‘rta- 
sidagi sport bellashuvining borishi aniq ifodalanadi, bu esa muso- 
baqalardagi kurashni keskinlashtirib yuboradi. 
2. Musobaqaga tayyorgarlik ko'rish va uni o‘tkazish 
Bo‘lajak musobaqaga tayyorgarlik ko'rish ishlari, musobaqaning 
ko‘lamidan qat’i nazar, uning boshlanishidan ancha iigari olib borilishi 
kerak. Bunda barcha tadbirlarni uch bosqichga bo'lish maqsadga 
muvofiqdir. 
Birinchi bosqichda
musobaqaning muddati, miqyosi, o'tkazish joyi 
belgilanadj va uning nizomi tasdiqlanadi, shuningdek, vaziriik, sport 
bo'limlarda hakamlar hay’ati (yoki bosh hakam) tayinlanadi va 
tasdiqlanadi, musobaqani tayyorlash hamda o'tkazish rejasi ishlab 
chiqiladi. Rejada quyidagilar nazarda tutiladi: 
a)
ta’minot masalalan Ooy va jihozlarni tayyorlash, musobaqa 
ishtirokchilarini qabul qilish, xizmat ko'rsatadigan shaxslarni tayinlash 
va h.k.); 
b)
bosh hakam tomonidan tuziladigan musobaqa dasturi. 
Musobaqalarning har kungi jadvalini (ishtirok etadigan jamoa va 
ularning tarkibi to‘g‘risidagi dastlabki ma’lumotlarga asosan) 
tuzadi.Musobaqajadvalini ishtirok etadigan jamoalarga vaqtliroq berib 
qo'yish maqsadga muvofiqdir. 
Ikkinchi bosqichda
musobaqa jadvali aniqlanib, hakamlar hay’ati 
tanlanadi va tasdiqlanadi, qaydnomalar tayyorlanadi va h.k. 

---

Tayyorgarlik ishlarini musobaqani tashkil etadigan tashkilotlar va bosh 
hakamlar hay’ati birgalikda olib boradi. 
Eng murakkab ish — musobaqalar uchun joy tayyorlash va joyni 
sifatli jihozlar bilan ta’minlash. Musobaqalar uchun bino yoki ochiq 
maydoncha tanlanganda gimnastika jihozlari va tomosha- binlami 
qulay joylashtirishni nazarda tutish lozim. Hakamlar va kotibiyat uchun 
xonalar, dushxonalar, shifokorlar uchun joy ajratilgan bo‘lishi kerak. 
Hakamlar hay’ati va katta hakamlar uchun stollar, texnik ko'rsatkichlari 
va boshqalar bo'lishi zarur. 
Shifokor va xizmatchi xodimlami, axborotchi hakamlarni o‘z 
vaqtida taklif qilish, ularga yo‘l-yo‘riq ko'rsatish, musobaqani yanada 
yuqori saviyada o’tkazishga yordam beradi. Boshqa tayyorgarliklami 
hakamlar hay’ati, sport boshqarma yoki bo'limining mas’ul shaxsi olib 
boradi. Bunday tayyorgarlik ishlariga quyidagilar kiradi: 
•
jihozlarni joylashtirish chizmasini tuzish va mas’ul shaxslar 
(musobaqa sohibi)ni tasdiqlash; 
•
jamoalar tarkibini (dastlabki talabnomalar asosida), musobaqa 
o‘tkazish jadvalini tasdiqlash. Bir bo'iimdagi jamoalar soni, musobaqa 
dasturining turlari teng bo'lishiga, har bir jamoaning tarkibida bir xil 
dastur bo'yicha ishtirokchilar bo‘lishiga erishish maqsadga muvofiqdir; 
•
ish va qo‘shma bayonnomalarni, axborot jadvallarini tayyorlash.