Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy (783-850) shaxsni uzluksiz kamol topishi nazariyasini rivojlantirish borasida muhim xizmat qildi, induktiv va deduktiv tafakkurdagi alohidalik hamda umumiylikning birligi prinsipini muayyanlashtirdi. Muhammad al-Xorazmiy (IX asr) bilish nazariyasi rivojlanishiga katta hissasini qo‘shgan. U birinchi bo‘lib koinot obyektlarining harakatlari hamda yerdagi nuqtalarining joylashishini jadval ko‘rinishida aks ettirib, tajriba-kuzatish va tadqiqotlar metodlarini ilmiy jihatdan asoslab berdi, yagonalikning birligi tamoyili, alohida va umumiy, induksiya va deduksiyalarning mohiyatini aniqlashtirdi; matematik masalalarni yechishning algoritmik metodini ishlab chiqdi. Bu metoddan bugungi kunda ham foydalanib kelinmoqda. Muhammad Ibn Muso al-Xorazmiy(783-850) o‘zining bilish nazariyasida moddiy olamdagi narsa va hodisalar o‘rtasidagi obyektiv munosabatlarni, tabiiy jarayonlarni “...sezgi orqali bilish, bu qisman bilim bo‘lsa, mantiqiy bayon, aqliy bilish esa haqiqiy bilishning muhim tomonini namoyon etadi”, deb hisoblaydi. Olimning fikricha “insonning xulq-atvori, xatti-harakati mantiqiy fikrlashga asoslangandagina mukammal shakllanishi mumkin”.
Didaktikaning asosiy kategoriyalari quyidagilardan iborat:
Таълим тизими ёш авлодга таълим-тарбия бериш йўлида давлат тамойиллари асосида фаолият юритаётган барча турдаги ўқув-тарбия муассасалари мажмуи
Таълим мақсади (ўқиш, билим олиш мақсади) таълимнинг аниқ йўналишини белгилаб берувчи етакчи ғоя
Таълим жараёнини ташкил этиш ўқитувчи ва ўқувчилар ўртасида ташкил этилувчи ҳамда илмий билимларни ўзлаштиришга йўналтирилган педагогик жараённинг ташкилий-методик жиҳатдан тўғри уюштирилиши
Таълим турларимазмуни, ташкил этилиш ўрни, босқичи, қўлланиладиган асосий воситалари ва жалб этиладиган таълим олувчиларнинг ёшига кўра фарқланувчи таълим кўринишлари
Таълим тамойилларитаълим назариясининг асосий етакчи қоидалари
Таълим шакли таълим жараёнининг ташкилий қурилиши
