1 О‗zbekiston respublkasi oliy va о‗rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

Tajriba utkazish uchun kerakli buyumlar, jixozlar va reaktivlar.
1.
Laboartoriya qurilmasi. 
2.
Temir kolchedani. 
3.
Sopol qayiqcha. 
4.
Natriy ishqori eritmasi,0,5N. 
5.
Erlenmeyir kolbasi. 
6.
Metil qizil indikatori. 
7.
Yod eritmasi, 0,1N. 
8.
Vodorod pereoksidi,2 %. 
Ishni bajarish tartibi: 
Kolchedanni kuydirish uchun elektr toki bilan qizdiriladigan pech` (2) ga gorizontal holda 
o`rnatiladi. Pech` elektr tarmog`iga LATR tipli laboratoriya avtotransformatori (10) va ampermetr (9) 
orqali ulanadi. Pechga berilayotgan elektr toki laboratoriya avtotransformatori (10) orqali boshqariladi. 
Harorat termopara (4) yordamida o`lchanadi va ko`rsatuvchi millivol`tmetr (5) orqali nazorat 
qilinadi. Kolchedan yoki sul`fid rudalarini kuydirish uchun zarur bo`lgan havo (ya`ni kislorod) pech` 
va butun qurilma orqali suv nasosi (8) yordamida so`rib o`tkaziladi. Havoning hajmiy tezligini, xona 
sharoitida oldindan graduirovka qilingan reometr (1) bilan o`lchanadi va roslanadi. Sul`fid rudalari 

---

142 
 
yoki kolchedanni yonish reaktsiyasi elektropech` ichiga o`rnatilgan kvarts quvur ichida amalga 
oshiriladi. 
1-Rasm. Sulfid rudalaridan sul`fat kislotasi olish qurilmasi 
Kvarts quvur ikki tomonidan ham rezina tiqinlar bilan zichlab yopilgan. Bir tiqinga termopara (4) 
o`rnatilgan, ikkinchi tiqinga esa ikki xil diametrli kvarts naychalar (6) bir-birini ichiga o`rnatilgan. 
Harorat kerakli daraja (600
0
C) ga etgach, ma`lum miqdorda (1-2 gr) tortib olingan sul`fid rudasi yoki 
kolchedan sopol qayiqcha (3) da reaktor (11) ichiga joylashtiriladi. 
Havo reaktor ichiga katta diametrli kvarts naycha (6) bilan kichik diametrli naycha (12) 
oralig`idan o`tib, reaktsiya hududiga etib boradi. 
Reaktsiya natijasida hosil bo`lgan gazlar, asosan SO
2
, kichik diametrli naycha (12) orqali past 
kontsentratsiyali vodorod pereoksidi to`ldirilgan absorberga boradi va quyidagi reaktsiyalar sodir 
bo`ladi. 
SO
2
+ [O] = SO
3
SO
3
+ N
2
O = N
2
SO
4
Hosil bo`lgan sul`fat kislotasining miqdorini 0,5 N NaOH eritmasi bilan titrlab aniqlansa bo`ladi. 
Gr.ekv. N
2
SO
4
= Gr.ekv. NaOH = P·0,0005·f
Kolchedan tarkibidagi oltingugurt miqdorini esa 1gr kolchedanni 500-600
0
C 30 minut davomida 
kuydirib, olingan natijalarni quyidagi formulaga qo`yib topiladi: 
а
f
П
S
100
16
005
,
0




