1. O’zgarmas kuchlanishni o’lchash usullari. Etalon turlari haqida ma’lumot bering

2.savolga javob hech qayerda yuq.
3.Statik xatoliklar - vaqt mobaynida kattalikning o’zgarishiga bog’liq bo’lmagan xatoliklar. O’lchash vositalarining statik xatoligi shu vosita bilan o’zgarmas kattalikni o’lchashda hosil bo’ladi. Agar o’lchash vositasining pasportida statik sharoitlardagi o’lchashning chegaraviy xatoliklari ko’rsatilgan bo’lsa, u holda bu ma’lumotlar dinamik sharoitlardagi aniqlikni tavsiflashga nisbatan tadbiq etila olmaydi.

Dinamik xatoliklar - o’lchanayotgan kattalikning vaqt mobaynida o’zgarishiga bog’liq bo’lgan xatoliklar sanaladi. Dinamik xatoliklarning vujudga kelishi o’lchash vositalarining o’lchash zanjiridagi tarkibiy elementlarning inersiyasi tufayli deb izohlanadi. Bunda o’lchash zanjiridagi o’zgarishlar oniy tarzda emas, balki muayyan vaqt davomida amalga oshirilishi asosiy sabab bo’ladi.
Variant 28
1.Rezonansli chastotomerlar, ularning turlari.
2 Yuk porshenli manometrlarni ishlash prinsipini tushuntiring.
3.Xosilaviy birliklarni keltirib chiqaring (kuch, bosim, tezlanish, tezlik).
1 .Ossillograf signal vaqt oraliqlarini, jumladan signalning davrini ham, o‘lchash imkonini beradi. Signal chastotasi uning davriga teskari proportsionaldir. Signalning davrini osillogrammaning turli qismlarida o‘lchash mumkin, lekin vaqt o‘qi grafiginikesuvchi nuqtasida uni o‘lchash eng qulay va aniqdir. Shuning uchun, o‘lchashdan oldin, yoyish chizig‘ini ekran to‘rining(panjaraning) markaziy gorizontal chizig‘iga o‘rnatishi kerak dastakdan(tugmachadan) foydalanib, davr boshi to‘rning vertikal chizig‘i bilan muvofiqlashtiriladi. 4.22-rasm (davrning boshlanishini ekranning chap vertikal chizig‘i bilan muvofiqlashtirish kerak, bunda aniqlik maksimal bo‘ladi). 4.22-rasmda ko‘rsatilgan signal davri 6.8 ta bo‘linmaga teng. Yoyish tezligi 100 mks/bo‘linma(chunki, "mikro" degan yunoncha harf µ, har doim ekran uchun mavjud emas, ko‘pincha u lotincha u harfi bilan almashtiriladi). U holda signal davri: T = 6,8Ч 0,5Ч10− 6 = 680 mksek.keladi(chastotaning aniq qiymati 1,459 kGts). Shuning uchun, tasvirni gorizontal o‘q bo‘yicha maksimal cho‘zila, eng aniq o‘lchash olinadi. Va yana. Rasm. 25.
da signal davr vaqtining davomiyligi 6.8 bo‘linmadan bir oz ko‘proqdir. Signal davrining vaqti katta ekan, chastota aslida bizlar olganimizga qaraganda bir oz kichik bo‘ladi: chindan ham, amalda 1.459 kGts, va bizlar olgan natija 1,47 kGts. Aslida, o‘lchash xatoligi bir foizdan kam - bu yuqori aniqlik. Bunday aniqlikni yoyishi chiziqli bo‘lgan raqamli ostsillograf beradi. Analogli ostsillografda chastotani o‘lchashning xatoligi ehtimol yuqori bo‘ladi.Elektr signallarining faza siljishida amplituda va chastota parametrlari muhim rol o‘ynaydi. Faza siljishi parametlari signalning garmonik tebranma harakatini fikrlashga olib keladi. Faza har doim tebranma harakatning holatini aniqlab beradi. Faza garmonik singalning funksiya argumenti hisoblanadi.Amalda fazalar farqining modulini bilish etarli hisoblanadi va fazalar farqi faza siljishi deb nomlanadi. Faza siljishini amalda faza o‘lchash deb qaraladi, fazalar farqini fazometr hisoblab beradi. Faza siljishi garmonik signallarning davriy holatini aniqlab berishda muhim hisoblanadi deb qaraladi.
2.Yuk-porshenli asboblar etalon va namuna asbob sifatida asosan laboratoriya sharoitida, turli (prujinali) manometrlarni tekshirish va darajalash uchun ishlatiladi. Yuk-porshenli manometrlarning ishlash prinsipi o‘lchanayotgan bosimning porshenga ta’sir ko‘rsatadigan tashqi yuk bilan muvozanatlanishiga asoslanadi. Yuk-porshenli asboblar yuqori aniqligi (0,02—0,2) va o‘lchash diapazonining kengligi (0,1 dan 1000 MPa gacha) bilan ajralib turadi. 3.9-rasmda yuk-porshenli manometr sxemasi ko‘rsatilgan. O‘lchanayotgan R bosim yog‘ bilan to‘ldirilgan silindr 3 ga beriladi. Bu bosim porshenning likopcha 2 va yuk 1 bilan birgalikdagi massasi bilan muvozanatlashadi.
O‘lchanayotgan bosim miqdori haqida massasini hisobga olib ma’lum og‘irlik kuchini hosil qiladigan yuklar qo‘yiladi. Porshen bilan yuklarning massalari yig‘indisini hisobga olsak, suyuqlikda hosil bo‘ladigan bosim ushbu formula bilan topiladi:
(3.24)
bunda M — yuklar va porshenning massasi, kg; S — porshenning foydali yuzi, m2 (bu yuza porshen kesimi yuzi bilan porshen va kolonkaning silindrik kanali orasidagi halqasimon tirqish yuzining yarmi yig‘indisidan iborat); g — erkin tushish tezlanishi, m/s2.
(3.24) dan ko‘rinadiki, yuklar massasi qancha ko‘p bo‘lsa va porshen yuzi qancha kam bo‘lsa, R bosim shuncha ko‘p bo‘ladi. Odatda, porshen yuzi uning egilishini (0,5 va 1 sm2) hisobga olgan holda uning bikirligi shartidan topiladi. Porshen va silindr orasidagi tirqish 0,01 mm dan oshmaydi.