1. San’at tushunchasini izohlang

58. Qadimgi Sharq quldorlik davlatlari haqida so`zlang.
Qadimgi Sharq tarixning turli davrlarida bir qancha quldorlik davlatlarining vatani bo‘lgan. Bu davlatlar quldorlikning inson mehnatini ekspluatatsiya qilish vositasi sifatida keng qo'llanilishi bilan ajralib turardi. Shu nuqtai nazardan, qullik faqat biron bir irq yoki etnik kelib chiqishi bilan chegaralanmagan va har qanday millatga mansub odamlar qullikka aylanishi mumkin edi.
Qadimgi Sharqning eng ko'zga ko'ringan quldorlik davlatlaridan biri Misr edi. Qullik Misr iqtisodiyotining muhim qismi bo'lib, piramidalar kabi monumental inshootlarni qurishda foydalanilgan. Misrdagi qullarning aksariyati urush asirlari edi, lekin qarzdorlar va soliqlarini to'lay olmaganlar ham qul bo'lishi mumkin edi.
Qadimgi Sharqning yana bir mashhur quldorlik davlati Bobil edi. Qullik Bobil iqtisodiyotining ajralmas qismi bo'lib, qadimgi dunyoning yetti mo'jizasidan biri bo'lgan osilgan bog'lar qurilishiga yordam berish uchun ishlatilgan. Bobildagi qullar ko'pincha harbiy asirga olingan yoki qullikda tug'ilgan.
Forsda quldorlik ham odatiy hol edi. Forslar qullardan turli maqsadlarda, jumladan, mehnat, maishiy xizmat va harbiy xizmat uchun foydalanganlar. Forsdagi qullar ko'pincha harbiy istilolar yoki sotib olish yo'li bilan qo'lga kiritilgan.
Qadimgi Yunoniston va Rim ham quldorlik davlatlari bo'lgan, garchi ularning qullardan foydalanishi qadimgi Sharqdagidan biroz farq qilgan. Yunonistonda qullar ko'pincha uy xizmatkori sifatida foydalanilgan bo'lsa, Rimda qullar turli maqsadlarda, jumladan, dehqonchilik, konchilik va harbiy xizmat uchun ishlatilgan.
Qadimgi Sharqda quldorlik keng tarqalganligiga qaramay, unga qarshi harakatlar ham bo'lgan. Misol uchun, Bobilning Hammurapi kodeksida o'z xo'jayinlariga ma'lum vaqt xizmat qilgan qullarni ozod qilish qoidalari kiritilgan. Qadimgi misrliklarda ham qullar huquqlarini himoya qiluvchi qonunlar bo'lgan, ammo amalda bu qonunlar ko'pincha e'tiborga olinmagan.
Xulosa qilib aytish mumkinki, qadimgi Sharqning quldorlik davlatlari uchun quldorlikning inson mehnatini ekspluatatsiya qilish vositasi sifatida keng tarqalganligi xarakterlidir. Quldorlik bu jamiyatlarning ajralmas qismi bo'lsa-da, unga qarshi harakatlar ham bo'lgan. Qadimgi Sharqda quldorlik oxir-oqibat bekor qilindi, ammo uning merosi mintaqa tarixining muhim qismi bo'lib qolmoqda.