1. Sanoat pechlari haqida umumiy tushuncha

33.Shaxtali pechlar tuzilishi va ishlash prinsipi.

Shaxtali pechning ishchi bo‘shlig‘i to‘g‘ri burchakli, dumaloq, chuziq doira shaklidagi kesimga ega bo‘lgan shaxtadan iborat. Temir rudasidan cho‘yan erituvchi vagrankalar va boshqalar shaxtali pechlar turkumiga kiradi. Isitish (issiqlikni hosil qilish) bo‘yicha shaxtali pechlar quyidagi turlarga bo'linadi: 1).ag‘darma pechlar; 2) tashqi o‘txonali pechlar.

Domna pechi ag‘darma pechlarga yorqin misoli bo‘la oladi. Ag‘darma pechlarda yoqilg‘i sifatida koks (domna pechlari) yoki antratsit-boshqa shaxtali pechlarda ishlatiladi. Xom-ashyo va yoqilg‘i qatlam ko‘rinishida navbatma-navbat yuklanadi. Pechning kesimi bo‘yicha yoqilg‘i va xom-ashyoning bir tekisda taqsimlangan bo‘lishi juda muhimdir. Material va yoqilg‘ini pechga yuklash uchun yagona mexanizmdan foydalaniladi.Ag‘darma turdagi pechlarning ishchi bo‘shlig‘ida materialni isitish bilan birga yoqilg‘ini gazlashtirish jarayoni ham yuz beradi. Oksidlardan birlamchi
moddalarni tiklash ishlari amalga oshiriladigan pechlarda (masalan, rudadan temir tiklanadigan domna pechlarida) bu jarayon zarurdir.Domna gazi changlardan tozalangandan so‘ng, qozon va pechlar uchun yoqilg‘i sifatida foydalaniladi. Cho‘yan eritish vagrankalari va boshqa ag‘darma pechlarining gazlari juda past yonish issiqligiga ega bulib, ulardan foydalanish ancha murakkabdir.
Odatda bog‘lovchi va o‘tga chidamli materiallarni toblash (pishirish) uchun qo‘llaniladigan pechlar tashqi o‘txonalar bilan jihozlanadi; bunday o‘txonalarda uchuvchan moddalarni ko‘p miqdorda hosil qiluvchi yoqilg‘ilar (torf, qo‘ng‘ir ko‘mir va boshqalar) yoqiladi.2.2-rasmda dolomitni toblash (pishirish) uchunishlatiladigan shaxtali pech ko‘rsatilgan. U ag‘darma turdagi pech bo‘lib, unda koks
bilan antratsitning aralashmasi yoqiladi. Shaxta qalin temir qobig‘iga ega, u ichki tomondan o‘tga chidamli shamot va magnezit g‘ishtlari bilan futerovka qilingan.Material bilan yoqilg‘i maxsus yuk ko‘tarish mexanizmi yordamida yuklash apparatiga va undan keyin pechning ishchi bo‘shlig‘iga uzatiladi.

34. Dolomitni toblash pechining tuzilishi va ishlash prinsipi.

Domna pechlarida mahsulot yuqoridan pastga qarab, gaz bo‘lsa shuncha qarama-qarshi boradi. Shunday qilib gaz bilan mahsulot o‘rtasida qarama-qarshi yo‘nalish hosil buladi. Gaz bilan mahsulot bulaklari orasidagi issiqlik almashinuvi suvning

ekvivalentlik nisbatiga bog‘liq. Gazdagi suv ekvivalenti WG = SG×GG GG - gazning sarflanishi SG - gazning issiqlik sig‘imi Mahsulotdagi suv ekvivalenti WSH = SSH×GSH GSH - mahsulotning sarflanish CSH - mahsulotning issiqlik sig‘imi (TSH - 273) / (TG’ - 273) = 1 - exp [-m (V/ CSH(1-f)) ( 1-WSH / WG) ] . m = 1 / 1+ (1 / S) Bi - koeffitsent bo‘lib asosan Bi kriterisiga bog‘liq. V - hajmiy issiqlik berish koeffitsenti. f – siraklik.  - mahsulotning pechga tushganidan to chiqib ketganigacha vaqti.
Agarda WSH>WG bo‘lsa, gaz o‘zining issiqligini mahsulotga to‘lik beradi va o‘zi mahsulotning kirish haroratigacha soviydi. Ammo lekin bu issiqlik mahsulotni gazning boshlang‘ich haroratigacha isitish kobiliyatiga ega emas. Mahsulot issiqlik almashiluvidan keyin keraklicha kizimagan bo‘ladi va mahsulotning harorati gazning haroratidan past bo‘ladi. TSHDemak, pechning turli balandlik nuqtasidagi gazning harorati bu issiqlik almashuv sxemasida quyidagi formula bilan aniqlanadi. TG’ -TG/ TG-TSH = 1- exp [-m (V/ CSH(1-f)) ( WSHWG -1) ] : A mahsulotning harorati issiqlik balansi orqali aniqlanadi.