1. Sonning buyni suyak ustki pardasi bilan koplanmagan; tunga karamasdan buyinni kust soxasida suyak usti pardasirivojlangan

YoN BOYLAMLARNING ShIKASTLANIShI

Shikastlanish mexanizmi bevosita bulmay, balki boldirning buralishi, yon tomonga siljishi va tizza bugimida buqilish bilan bogliqdir. Yon boylamlarni qisman uzilishi. Ichki yon boylamning qisman uzilishi asosan ichki meniskka birikkan soxasida yuzaga keladi. Ayrim tolalarning uzilishi boylamning uzunlashishiga olib kelmaydi.

T a sh x i s. Shikastlanishdan sung bugim faoliyati cheklanadi, ba'zida gemartroz kuzatilishi mumkin. Shikastlangan soxada paypas-laganda ogriq. kuzatiladi. Shikastlangan boylamni karama-karshi tomonga xdrakat qilinganda ogriq. kuchayadi. Lekin yonga ortikcha xarakat kuzatilmaydi.

D a v o l a sh. Bu turdagi shikastlanishda muolajalar gemartrozni davolashga xaratiladi. Sonning yuq origi 1/3 qismidan oshik tovon bugimi soxasigacha gipsli boklam kuyiladi, fizioterapevtik muolajalar va izometrik mashklar buyuriladi. Immobilizasiya muddati 2 xafta. Yon boylamlarning tulik uzilishi. Yon boylamning tulik uzilishi tizza burimini yon (frontal) tekislikdagi bekarorligiga olib keladi. Tizza bugimining tashqi yon boylami ichkiga nisbatan kuprokshikastlanadi. Chunki shikastlanish uchun boldir ichkariga ogishi kerak buning uchun esa katta kuch kerak buladi. Katta ta'sirot ostida tizza bugimining boshqa elementlari (xochsimon boylamlar, menisk va boshqalar) va kichik boldir nervining zararlanishi kuzatiladi. Ichki yon boylamning shikastlanishi, yuqorida aytilganidek ichki meniskning zararlanishi bilan, kupincha, birga kechadi.

T a sh x i s. Utkir davrida yon boylamning tuliq uzilishi qisman uzilishidan farqni ravishda shikastlangan boylam karama-karshi tomonga xarakatlanishi paytida boldirni ortikcha yonga deviasiyasi bilan kechadi. Bu simptom kechikkan davrida aniqrok kuzatiladi. Rentgenologik tekshirish yon boylamlarning uzilganligi xakida ma'lumot beradi. Agar yonga ogish 10° dan oshmasa, bu xolda yon boylamlarning qisman uzilganligi xakida uylash mumkin. Agar yonga ogishi 10-20° va undan kuprok bulsa, u xolda yon boylamlar tuliq uzilganligidan (Mironova simptomi) dalolat beradi.

D a v o l a sh. Yangi shikastlanishlarda uzilgan boylamni tikish kerak Agar boylam tolalari titilib ketgan bulsa, atrofidagi fassiya yoki mushak tolalari bilan mustaxkamlanadi. Operasiyadan sung sonning 1/3 qismidan boldir-oshik tovon bukimigacha 6 xaftaga gipsli boglam kuyiladi. Agar yangi shikastlangan vaktda ichki yon boylam tikilmagan bulsa, u >qolda qonservativ davo utkaziladi. 6 xaftaga sonning yuqorigi 1/3 kqismidan boldir-oshik bugimigacha uzilgan boylam tomonga ogdirilgan )<;olatda gipsli boglam kuyiladi. Bu xolatda kapsulaga uygunlashib ketgan uzilgan bulaklari bir-biriga yaqinlashadi. 3 Xaftadan sung uzilgan boylam tolalari bir-biriga birikmaydi, shuning uchun 3 xafgadan sung qonservativ dayu odatda natija bermaydi. Tashkoy yon boylam kapsula-dan utmaganligi tufayli qonservativ yul bilan. Tizza yon boylami shikastlanganda Kempbell operasiya usuli. yaqinlashtirib bulmaydi. Bu dollar fakrt operativ davo uchun kursatma bulib xisoblanadi. Shikastlanishdan uzoq.muddatdan sung uzilgan boylam bulaklarini bir-biriga tikish kiyin buladi, shuning uchun fassiya yoki uzining payidan alloplastika qilish yoki endoprotezlash amalga oshi-riladi. Endoprotez sifatida lavsan tasma ishlatildi. Ogterasiyadan sung immobilizasiya boylamlarning kaysi usulda tiqilganligiga krrab belgilanadi. Gipsli boglamda va u yechilgandan sung xam LFK fizioterapiya muolajalari, mushaklar elektr stimulyasiyasi, keyinrok esa massaj qilish mumkin. Pellegrini-Shtid kasalligi. Bu kasallikda ichki yon boylamningson suyagaga birikkan qismidan suyak usti pardasining kuporilishi natijasida hosil bulgan gematomaning suyaklanishidir. Rentgenogrammada sonning ichki dungi soxasida suyak pixi yoki aloxida yotgan suyak parchasini kurish mumkin.