5- Ma’ruza. Ko‘p oraliqli balkalarni qo‘zg‘almas yuklar ta’siriga hisoblash.
Reja: .
1. Umumiy tushunchalar. 2. Ko‘p oraliqli statik aniq balkalar uchun kavatlararo sxemalarini chizish. 3. Ko‘p oraliqli balkalar uchun eguvchi moment va ko‘ndalang kuchlar epyuralarini chizish.
Bir necha oddiy balkalarni o’zaro sharnirlar yordamida biriktirishdan hosil qilingan geometrik o’zgarmas statik aniq sistemalarga ko’p oraliqli statik aniq balkalar deyiladi.
Ko’p oraliqli statik aniq balkalarni hisoblash nazariyasi 1871 yilda rossiyalik muhandis G.Semikolenov tomonidan tavsiya qilingan. Ko’p oraliqli sharnirli balka statik aniq sistema deb hisoblanadi, Chunki muvozanat tenglamalaridan tashqari unda qancha oraliq sharnirlar bo’lsa, Shuncha qo’shimcha tenglamalar tuzish mumkin. Shu sababli ko’p oraliqli statik aniq balkalarga ko’p oraliqli sharnirli balkalar yoki ko’p oraliqli balkalar xam deyiladi.
Qurilishda ko’p oraliqli balkalar yaxlit balkalarga o’xshab ko’priksozlikda, inshootlarni yopishda ishlatiladi. YAxlit balkalar statik aniqmas bo’lib, unda bir oraliqli balkaga nisbatan eguvchi moment miqdori ancha kam bo’ladi. Ammo, ko’p oraliqli sharnirli balkalar yaxlit balkalarga nisbatan quyidagi afzalliklarga ega:
1. Alohida oddiy balkalardan yasalganligi. 2. Zavodlarda ommaviy tayyorlash va mexanizmlar orqali montaj qilish mumkinligi. 3.Zo’riqishlarni statika muvozanat tenglamalari orqali aniqlash mumkinligi va tayanchlarning cho’kishiga bog’liq emasligi. Shu bilan bir qatorda ko’p oraliqli sharnirli balkalar yaxlit balkalarga nisbatan quyidagicha kamchiliklarga ega:
