1. Umumiy tushunchalar. Ko‘p oraliqli statik aniq balkalar uchun kavatlararo sxemalarini chizish

5.2. Ko’p oraliqli statik aniq balkalar uchun qavatlarora sxemalarini qurish.

Ko’p oraliqli sharnirli statik aniq balkalarni hisoblash uchun ularning elementlarining o’zaro bog’lanishi yoki qavatli tarhlari tuziladi. Buning uchun u asosiy va yordamchi balkalarga ajratiladi (7.3-rasm, a, b).

Asosiy balka o’ziga va yordamchi balkalarga ta’sir qilayotgan yuklarni qabul qilib, hammasini bevosita erga uzatadi. YOrdamchi balkalar esa, o’zlariga ta’sir qilayotgan yuklarni qisman erga yoki to’lig’icha asosiy balkaga yoki o’zidan pastdagi yordamchi balkaga uzatadi (7.3-rasm, b). Agarda yordamchi balka bevosita er bilan bog’langan bo’lmasa, unga osma balka deyiladi (7.3-rasm, a).
Ko’p oraliqli sharnirli statik aniq balkalarni hisoblash doimo osma yoki yordamchi balkadan, yordamchi balkalarning ham eng Yuqoridagisidan boshlanadi.
Ko’p oraliqli sharnirli statik aniq balkalardagi ichki zo’riqishlarning o’zgarishi oddiy balkalar kabi bo’lib, bu bizga materiallar qarshiligi fanidan ma’lum.

5.3. Ko‘p oraliqli balkalar uchun eguvchi moment va ko‘ndalang kuchlar epyuralarini chizish.

Ko’p oraliqli statik aniq sharnirli balkalarni qo’zg’almas tashqi yuklar ta’siriga quyidagi tartibda hisoblanadi:
Ko’p oraliqli statik aniq balkadagi sharnirlar soni (6.1) formula yordamida tekshiriladi va ularning joylashishi kinematik tahlil qilinadi.
Balka qismlarining o’zaro bog’lanishi, qavatlar tarhi tuzilib, asosiy, yordamchi, osma balkalar belgilab olinadi.
Hisoblash, ya’ni tayanch reaktsiyalarni aniqlash, eguvchi moment va ko’ndalang kuch epyuralarini qurish osma balkadan boshlanadi.
Asosiy va yordamchi balkalar uchun eguvchi moment va ko’ndalang kuch epyuralarini chizishda unga qo’yilgan tashqi yuklar qatorida, uning uchlariga tayangan osma balkalarning tayanch reaktsiyalari teskari yo’naltirib hisobga olinadi.
Asosiy, yordamchi va osma balkalarning eguvchi moment va ko’ndalang kuch epyuralari chizilgandan so’ng ular bir koordinatalar sistemasiga keltirilib, ko’p oraliqli balka uchun umumiy eguvchi moment va ko’ndalang kuch epyuralari quriladi va tekshiriladi.