1 varyant Radioaktiv elementlar

4. Qaytarilish-oksidlanish
reaksiyalarining qisqartmasi boʻlgan oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari elektronlarning ikki tur oʻrtasida 
oʻtkazilishini oʻz ichiga oladi. Oksidlanish-qaytarilish reaktsiyasida bir tur oksidlanishga (elektronlarini yo'qotadi), boshqa tur esa qaytarilishga 
(elektron oladi) duchor bo'ladi.Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarini tushunish uchun oksidlanish va qaytarilish jarayonini boshdan kechiradigan 
turlarni aniqlash kerak. Bu reaktivlar va mahsulotlardagi har bir atomga oksidlanish raqamlari yoki oksidlanish darajalarini belgilash orqali amalga 
oshiriladi.Qayta-qaytarilish reaksiyasining asosiy elementlari quyidagilardir:1. Oksidlanish: Oksidlanish elektronlarning yo'qolishini o'z ichiga oladi. 
Oksidlanadigan tur qaytaruvchi yoki qaytaruvchi deb ataladi, chunki u elektronlar berish orqali boshqa turning oksidlanishini osonlashtiradi. 
Reaksiya jarayonida oksidlangan turlarning oksidlanish darajasi ortadi.2. Kamaytirish: Qaytarilish elektronlarning kuchayishini o'z ichiga oladi. 
Qaytarilayotgan tur oksidlovchi yoki oksidlovchi deb ataladi, chunki u elektronlarni qabul qilish orqali boshqa turning qisqarishini osonlashtiradi. 
Reaksiya jarayonida qaytarilgan turlarning oksidlanish darajasi pasayadi.3. Qizil-qaytarilish juftligi: Oksidlanish-qaytarilish juftligi oksidlangan va 
qaytarilgan shakldagi turlardan iborat. Masalan, Fe2+/Fe3+ oksidlanish-qaytarilish juftligi bo‘lib, bu yerda Fe2+ oksidlangan shakl (elektronni 
yo‘qotish), Fe3+ esa qaytarilgan shakl (elektron olish).4. Qizil-qaytarilish yarim reaksiyalari: Oksidlanish-qaytarilish reaksiyasida reaksiyada 
ishtirok etuvchi har bir tur alohida yarim reaksiya bilan ifodalanishi mumkin, biri oksidlanish va ikkinchisi qaytarilish uchun. Bu yarim reaksiyalar 
elektronlarning turlar oʻrtasida oʻtishini koʻrsatadi.5. Reaksiyalarni muvozanatlash: Oksidlanish-qaytarilish reaktsiyasini muvozanatlash uchun 
tenglamaning har bir tomonidagi atomlar soni va umumiy zaryad teng bo'lishi kerak. Bunga turlarning koeffitsientlarini moslashtirish va zaryadni 
muvozanatlash uchun tegishli elektronlarni qo'shish orqali erishiladi.Kimyoviy va biologik jarayonlarning keng doirasidagi oksidlanish-qaytarilish 
reaksiyalari keng tarqalgan. Ular batareyalarda, korroziya reaktsiyalarida, yonishda va tirik organizmlardagi metabolik jarayonlarda qo'llaniladi.. 
Oksidlanish raqamlari tushunchasi elektron taqsimotidagi o'zgarishlarni aniqlashga yordam beradi. 
Oksidlanish-qaytarilish reaktsiyalarini muvozanatlash koeffitsientlar va elektronlarni sozlash orqali massa va zaryadning saqlanishini 
ta'minlashni talab qiladi.

---