10-mavzu. Marketingning nazariy asoslari

10.4. Marketingning funksiyalari va tamoyillari 
Marketing mohiyatini anglashda uning eng harakterli tomonlarini tushunib olish kerak: 
uning asosiy sub’yektlari, marketing munosabatlarining ishtirokchilari kim, marketing 
nimalar bilan ishlaydi, uning ob’yektlari qanday, u qanday vazifalarni hal qiladi va uning 
funksiyalari va tamoyillari nimalardan iborat? 
 
 
 
 
Marketing ob’yektlariga moddiy tovar, xizmatlar, g‘oyalar, tashkilotlar, hududlar 
va shaxslar kiradi. Marketing ob’yektlarini, odatda, "tovarlar" tushunchasiga 
birlashtiradilar. 
Xizmatlar (uy-ro‘zg‘or, ishlab chiqarish, moliyaviy, transport va aloqa, ijtimoiy, 
intellektual) - marketing faoliyatining eng yaxshi rivojlanayotgan sektori. Ularning sifati 
o‘zgaruvchan, chunki aniq bajaruvchiga bog‘liq va ularni standartlash qiyin. 
Pirovard istе'molchi 
(individuum) 
Markеtingning asosiy 
sub'еktlari 
Ishlab chiqaruvchi 
Istе'molchi tashkilotlar 
Markеting b
o’yicha 
mutaxssislar 
Chakana savdo 
Ulgurji savdo 

---

Gʻoyalar rivojlanish va prognoz ssenariylari, loyihalar, texnologiyalar, patentlar, nou-
xaular, ijtimoiy me’yorlar va an’analar, ehtiyojlar va ularning iyerarxiyasini o‘z ichiga 
oladi. g‘oyalar marketingi mualliflik birinchiliklarini huquqiy ta’minotining rivojlanishiga 
uzviy bog‘liqdir. 
Tashkilot marketingning ob’yekti sifatida tashkiliy struktura va modellar jihatidan ham, 
huquqlar, imtiyozlar va hokazo jihatidan ham qaralishi mumkin. Biznes muhitida va 
umuman jamiyat nazarida tashkilotning obro‘izzati haqida alohida aytish kerak. 
Tashkilotning imiji, odatda, firmaning, tovarning belgisi yoki firmaning xizmat ko‘rsatish 
belgisi bilan tavsiflanadi. 
Hududlarga marketing ob’yektlari sifatida uyjoy, dam olish joylari, xo‘jalik qurilishlari, 
investisiya ob’yekti sifatida yer ham kiradi. Ancha kengroq ma’noda hududlar marketingi 
haqida gapirganda ko‘chmanchilar, turistlar, biznesmenlar kategoriyasini umumiy holda 
belgilash, moliyaviy va boshqa resurslarni jalb etishni tushunish mumkin. 
Shaxs haqida gapirganda, avvalo, mehnat resurslari va ish joylari bozorini, shuningdek, 
madaniyat, san’at, siyosat, fan, ta’lim, tibbiyot, sport va boshqa sohalardagi buyuk shaxslar 
bozorini nazarda tutadilar.