11-Ma’ruza: Qirqimlar va kesimlar O’zDSt 305: 97 Reja

 

11.7-shakl 

Maxalliy qirqim. 

Buyumning biror kichik qismini aniqlash maqsadida berilgan qirqim mahalliy 

qirqim  deb ataladi. Mahalliy qirqim to`lqinsimon tutash chiziq bilan chegaralanishi 

zarur. 

 

11.8-shakl 

 

KESIMLAR 

Buyumlarni bir yoki bir nechta tekislik bilan xayolan kesganda, uning yuzasida 

hosil bo’ladigan tasvir “kesim” deb ataladi.  

Kesimlar  11.9-chizmada richagning chizmasi berilgan. Bosh ko’rinish va 

ustidan ko’rinish richagni hamma elementlari haqidato’liq tushuncha bermaydi. Uning 

uchinchi ko’rinishi ham richagni shakli haqida kerakli ma’lumotni bermaydi, chunki 

unda ko’p ko’rinmaydigan, chizmani xiralashtiradigan  kontur chiziqlar hosil bo’ladi, 

bunday buyumlar shaklini bilish uchun kesim qo’llaniladi. 

---

 

11.9-shakl 

 

Kesim. O’DSt 2.305-97 ga muvofiq buyumning bitta yoki bir necha tekislik 

bilan fikran kesib hosil qilingan tasvir. Kesuvchi tekislikda qanday tasvir hosil bo’lgan 

bo’lsa, kesimda ham shu tasvir ko’rsatiladi. Kesim quyidagicha chiziladi: buyumning 

kerakli joyidan hayolan tekislik bilan kesiladi. (11.9-shakl, a). Kesuvchi tekislikda hosil 

bo’lgan tasivrni tasvir tekisligiga parallel joylashtiriladi, (11.9-shakl, 

б) formatning 

bo’sh joyiga qirqim chiziladi.(11.9-shakl, b). Kesimlar ko’rinishdan chetga chiqarib 

yoki k o’rinishning o’zida ko’rsatilgan bo’ladi.