11-Mavzu: Jamoa tushunchasi va uning o’ziga xosliklari

II-bosqich. 
Asosiy 
bo`lim (50 minut)
 
2.1. O`quv mashg`ulotining birinchi 
savoli bo`yicha ma‘ruza qiladi. 
Ta‘lim metodining ta‘lim maqsadi 
va vazifalariga bog‘liqligi haqida 
ma‘lumot beradi.
Tinglaydi, savollar 
bilan 
murojaat 
qiladi. 
Topshiriqni 
bajaradi 
2.2. Muammoni uzatish va qabul 
qilish xarakteriga ko‘ra ta‘lim 
metodlari haqida ma‘lumot beradi. 
Tinglaydi, 
yozib 
oladi. 
Savollarga 
javob beradi 
2.3. O‘quvchilarning bilim saviyasi, 
qobiliyati, ta‘lim manbaiga ko‘ra 
ta‘lim metodlari haqida ma‘lumotlar 
beradi.
Tinglaydi, 
yozib 
oladi. 
Savollarga 
javob beradi 
III-bosqich. 
Yakuniy 
qism (10 minut) 
 
3.1. Ma‘ruzada qilingan har bir 
savol yuzasidan umumiy yakuniy 
xulosa chiqaradi 
Tinglaydi
3.2. 
Talabalarning 
bilim 
va 
ko`nikmalarini baholaydi 
O`zini nazorat qiladi 
3.3. Ilovadagi jadvalni to`ldirishni 
uyga vazifa qilib beradi 
 

---

O‘QUV-VIZUAL MATERIALLAR 
 
 
 
Ayni vaqtda pedagogik manbalarda «ta‘lim metodi» tushunchasiga 
quyidagi ta‘riflar berilgan: 
 
«Метод»
сўзининг юнонча таржимаси «тадқиқот, усул, 
мақсадга эришиш йўли» каби маъноларни англатади. Филофосия 
луғатида ушбу тушунча умумий тарзда «мақсадга эришиш усуллари» 
дея шарҳланган. 
Таълим методи – 
замонавий 
даражада ўқув-
тарбиявий 
мақсадларга 
эришишга 
йўналтирилган 
педагог ва 
ўқувчиларнинг 
ўзаро боғлиқ 
фаолият 
усулларидир 
В.И.Загвязинс
кий 
Таълим методлари 
–ўқув жараѐнининг 
мураккаб таркибий 
унсури 
(компоненти) 
бўлиб, ўқитувчи ва 
ўқувчи 
фаолиятининг 
барча 
йыналишларини 
ѐритишга хизмат 
қилади, улар 
ўртасида кўп 
сонли алоқа ва 
боғланишларни 
юзага келтиради
Г.И.Щукина
Таълим методлари 
деганда 
ўқитувчининг 
ўргатувчанлиги ва 
ўқувчиларнинг 
ўқув материалини 
эгаллашга 
йўналтирилган 
турли дидактик 
масалалар ечимини 
топишга оид ўқув-
билиш 
фаолиятларини 
ташкил этиш 
усуллари 
тушунилади 
И.Ф.Харламов
Таълим
методи – 
белгиланган 
мақсадга 
эришишни 
таъминловчи 
алгоритм 
лаштирилган, 
муайян
мазмунга
эга
ҳаракатлар 
тизимидир
П.И.Подласый
 
«Таълим методи» тушунчасининг моҳиятини ѐритувчи 
қарашлар 
ўқув фаолияти 
ўқувчи фаолияти 
Таълим 
мақсади 
Таълим 
методи 
Мақсад сари 
ҳаракатланиш 
механизми 
Эришилган 
мақсад
 
ўқитувчи 
фаолияти 
ўқувчининг 
воситали 
фаолияти 
Таълим методи тузилмаси 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
ТАЪЛИМ МЕТОДЛАРИ 
Мотивацияли 
Ривожлантирувчи 
Ташкилий 
Тарбиявий 
Таълимий 
Таълим методларининг асосий функциялари 
ОҒЗАКИ БАЁН ҚИЛИШ МЕТОДЛАРИ 
Ҳикоя 
Суҳбат 
Тушунтириш 
Маъруза 
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг 
1997 йил 29-август IX сессиясида қабул қилинган 
Ўзбекистон Республикасининг «Таълим тўғрисида»ги 
қонунида узлуксиз таълим тизимининг моҳияти, 
йўналишлари, таълим мазмуни, таълимнинг ҳуқуқий 
асослари батафсил очиб берилган. Мазкур меъѐрий 
ҳужжат мазмунида қуйидагилар ифодасини топган: 
КЎРГАЗМАЛИ МЕТОДЛАР 
NAMOYISH
Тасвир 
Аслича 
кўрсатилиши 
мумкин бўлган нарса ва 
буюмлар, ўсимликлар, 
уларнинг 
қисмлари, 
ҳайвонлар, 
маъданлар, 
коллекциялар, асбоблар, 
машиналар ва ҳ.к.
 
Буюм, 
нарса 
ҳодиса 
воқеаларнинг 
тасвирини 
ифодаловчи материаллар: расм, 
сурат (фото-сурат), презентация, 
диафильм ва бошқалар 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
TA‘LIMNING RAG‘BATLANTIRISh METODLARI: 
 
o
Talimga qiziqishni rag’batlantirish metodi. 
o
Ta’limga burch va mas’uliyatini rag’batlantirish 
metodi
. 
 
 

o’qitishning ma’ruza ( suhbat) metodi; 

o’qitishning amaliy ishlar metodi. 

Laboratoriya ishlar metodi. 

Mustaqil ishlar metodi. 

Muammoli evristik modellashtirish metodi. 

Ilmiy tadtiqot metodlari. 

O’qitishning muammoli-izlanish va reproduktiv metodi. 

O’qitishning induktiv va diduktiv metodi. 

O’qitishning nazorat va o’z-o’zini nazorat qilish metodi. 

 Metodlar quyidagi guruhchalarni o’z ichiga oladi: 
Таълим мазмунини ўзлаштиришда 
ўқувчиларнинг билим савияси, ўзлаштириш 
қобилияти, таълим манбаи, дидактик 
вазифаларга қараб, муносиб равишда қуйидаги 
методлар қўлланилади 
АМАЛИЙ МЕТОДЛАР 
Машқ 
Амалий ишлар 
Лаборатория 

---

 
 
 
 
 
 
 
1.1. Mashg‟ulotning o‟qitish texnologiyasi 
O`quv vaqti 
- 2soat 
Talabalar soni:
Mashg‘ulot 
shakli: 
Informatsion ma’ruza 
 
Ma`ruza 
rejasi:
 
1. Ta‘lim turlari.
2. Ta‘limni tashkil etish tizimi.
3. Darsning turlari va tuzilishi.
4. Ta‘limni tashkil etishning yordamchi shakllari.
Mashg’ulotning maqsadi:
Ta‘limni tashkil etish turlari va shakllari haqida ma‘lumot 
berish.
Pеdagogik vazifalar: 
Talabalarda ta‘limni tashkil etish 
shakllari va turlari haqida bilim hosil 
qilishl. Darsning turlari va tuzulishi 
haqida ma‘lumotlar berish.
Ma’ruza mazmuni:
Ta‘lim tarixida ta‘limni tashkil etishda turli 
shakllardan 
foydalanilgan. 
Markaziy 
Osiyo 
hududida qadimdan shakllangan machitlar 
huzuridagi maktablarda o‘quv mashg‘ulotlari 
asosan ruhoniylar tomonidan tashkil etilib, ta‘lim 
guruhli yoki yakka tartibda amalga oshirilgan. 
XVI asr oxiri va XVII asrning boshlarida buyuk 
chex pedagogi Yan Amos Komenskiy (1592-
1670) ta‘lim tarixida birinchi bo‘lib sinf-dars 
tizimini ishlab chiqdi.