11-Mavzu: Pedagogik tadqiqotning eksperimental natijalarini qayta ishlash. Miqdoriy usullarni qo‘llashning o‘ziga xosligi. Reja

Tadqiqot mavzusi: Umumta’lim maktabi o’quvchilarida tarixiy tafakkurni modernizatsiyalashgan ta’minot vositasida rivojlantirish.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida tarixiy tafakkurni rivojlantirish samaradorligini baholashda quyidagi mezonlarga asoslanildi:
I. Motivatsion-kognitiv: tarixiy voqealarni bilishga qiziqish va ehtiyoj; tarixiy tushuncha va atamalarni o‘zlashtirish; tarixiy voqealar mazmunini anglash; tarixiy voqelikni idrok etish;
II. Ijodiy: tarixiy voqelikka ijodiy yondashish; mantiqiy-analitik fikrlash; voqealarning sabablarini mustaqil tahlil etish, voqealarga o‘zining shaxsiy munosabatini bildirish;
III. Faoliyatli: tarixiy voqealarni og‘zaki, yozma va amaliy tarzda ko‘rsatib berish; mustaqil qaror qabul qilish, boshqa nuqtai nazarlarni qabul qilish va o‘z fikrini asoslash va o‘zgartirish kiritish.
Modernizatsiyalashgan didaktik ta’minot vositasida «O‘qish», «Odobnoma» fanlari hamda «Tarix alifbosi» va «Tarix olamiga sayohat» qo‘shimcha kurslari o‘qitilib bo‘linganidan so‘ng, boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining bilim va ko‘nikmalarini tashxis etish maqsadida fasilitatsion ta’lim strategiyalari qo‘llanildi.
Nazorat va tajriba sinflari o‘quvchilariga sinovni o‘tkazishdan avval qo‘llaniladigan fasilitatsion ta’lim strategiyalari haqida ma’lumot berilib, bajarish tartiblari ko‘rsatildi.
Fasilitatsion ta’lim strategiyalari asosida bajarilgan topshiriqlar quyidagi mezonlar asosida tekshirildi:
I. Tarixiy voqea sodir bo‘lgan davrga doir: tarixiy voqea sodir bo‘lgan vaqt, vaqt o‘lchov birliklari (asr, yil, oy); voqelikni sodir bo‘lish vaqti bilan bog‘liqlikda uni ketma-ketligi va davomiyligi haqida tushunchaga ega bo‘lish; Vatanimiz va jahonda yuz bergan voqealarni vaqt nuqtai nazaridan taqqoslash; tarixiy davr nuqtai nazaridan voqelikni baholash.
II. Tarixiy voqea sodir bo‘lgan makonga doir: tarixiy voqea sodir bo‘lgan joyning nomini, uning hozirda qanday atalishini bilish; voqeani mazkur hududda sodir bo‘lish sabablarini anglash; voqeaning Vatanimiz tarixi bilan aloqadorligini baholash.
III. Tarixiy voqea bilan bog‘liq dalillarga doir: voqeaning sodir bo‘lishi sabablarini izohlash; voqeada ishtirok etgan shaxslar haqida ma’lumotga ega bo‘lish; voqeaning ahamiyatini baholash. 
Mazkur mezonlar asosida o‘quvchilarda tarixiy tafakkurning rivojlanganlik holatini aniqlash quyidagi darajalar asosida tahlil etildi:
yuqori – o‘quvchi tarixiy voqea sodir bo‘lgan vaqt, voqelikni sodir bo‘lish vaqti bilan bog‘liqlikda uni ketma-ketligi va davomiyligi haqida aniq tushunchaga ega;
Vatanimiz va jahonda yuz bergan voqealarni vaqt nuqtai nazaridan taqqoslay oladi;
tarixiy voqea sodir bo‘lgan joyning nomi, voqeani mazkur hududda sodir bo‘lishi sabablarini tushuntirib bera oladi;
voqeaning Vatanimiz tarixi bilan aloqadorligini baholay oladi;
voqeaning sodir bo‘lish sabablari, voqeada ishtirok etgan shaxslar haqida to‘liq ma’lumotga ega;
voqeaning ahamiyatini to‘liq baholay oladi;
o‘rta – o‘quvchi tarixiy voqea sodir bo‘lgan vaqt, voqelikni sodir bo‘lish vaqti bilan bog‘liqlikda uning ketma-ketligi va davomiyligi haqida tushunchaga ega; 
Vatanimiz va jahonda yuz bergan voqealarni vaqt nuqtai nazaridan taqqoslay oladi; tarixiy voqea sodir bo‘lgan joyning nomi, voqeani mazkur hududda sodir bo‘lishi sabablarini izohlaydi;
voqeaning sodir bo‘lish sabablari, voqeada ishtirok etgan shaxslar haqida ma’lumotga ega;
voqeaning ahamiyatini baholay oladi;
quyi – o‘quvchi tarixiy voqea sodir bo‘lgan vaqt haqida tushunchaga ega;
tarixiy voqea sodir bo‘lgan joyning nomini biladi;
voqeada ishtirok etgan shaxslar haqida ma’lumotga ega, biroq voqelikning yuzaga kelish sabablari va uning ahamiyatini tushuntirib berishda qiynaladi.
Miqdoriy tadqiqot usullari
Ushbu usullar guruhi hodisa va jarayonlarni miqdoriy ko'rsatkichlar asosida tahlil qilishga yordam beradi.
• Statistik usullar miqdoriy ma'lumotlarni dastlabki yig'ish va yirik hodisalarni o'rganish uchun ularni keyingi o'lchashga qaratilgan. Olingan miqdoriy xarakteristikalar umumiy naqshlarni aniqlashga va tasodifiy kichik og'ishlarni bartaraf etishga yordam beradi.
• Bibliometrik usullar hujjatlashtirish va axborot sohasidagi hodisalarning tuzilishi, o'zaro bog'liqligi va rivojlanish dinamikasini o'rganish imkonini beradi. Bunga nashr etilgan nashrlar sonini hisoblash va kontent tahlili va iqtibos indeksi kiradi, ya'ni. turli manbalardan iqtiboslar hajmini aniqlash. Ular asosida o'rganilayotgan hujjatlarning muomalaga layoqatliligini, bilimning turli sohalarida ulardan foydalanish darajasini kuzatish mumkin.
Kontent tahlili alohida e'tiborga loyiq, chunki u o'ynaydi muhim rolkatta hajmdagi turli hujjatlarni o'rganishda. Uning mohiyati ma'lum mualliflar, asarlar, kitoblarning nashr etilgan sanalari bo'lishi mumkin bo'lgan semantik birliklarni hisoblashdan iborat. Ushbu usuldan foydalangan holda o'rganish natijasi aholining axborotga qiziqishi va ularning axborot madaniyatining umumiy darajasi to'g'risidagi ma'lumotlardir.