Uzluksiz zanjir reaksiyasi. Yuqorida qayd etilganidek, har bir uran yadrosi bo‘linganda yadro bo‘laklaridan tashqari 2–3 ta neytron ham uchib chiqadi. O‘z navbatida, bu neytronlar ham boshqa uran yadrosiga tushishi va ularning ham parchalanishiga olib kelishi mumkin.
Natijada 4–9 ta neytron hosil bo‘ladi va shuncha yadroni parchalab, 8 tadan 27 tagacha neytronlar hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Shunday qilib, o‘z-o‘zining parchalanishini kuchaytiruvchi jarayon vujudga keladi (7.12-rasm). Bu jarayon uzluksiz zanjir reaksiyasi deyiladi.
Zanjir reaksiyasi ekzotermik reaksiyadir, ya’ni reaksiya katta miqdordagi energiya ajralishi bilan ro‘y beradi. Biz yuqorida bitta uran yadrosi bo‘linganda 200 MeV energiya ajralishi haqida yozgan edik. Endi 1 kg uran parchalanganda qancha energiya ajralishini hisoblaylik (1 kg uranda 2,5· 1024 ta yadro mavjud):
Bunday energiya 1800 t benzin yoki 2500 t toshko‘mir yonganda ajralishi mumkin. Aynan shu qadar katta energiyaning ajralishi olimlarni zanjir reaksiyasidan amalda (ham tinchlik, ham harbiy maqsadlarda) foydalanish yo‘llarini izlashga undadi. Zanjir reaksiyasini amalga oshirish unchalik ham oson emas. Bunga sabab tabiatda mavjud uranning ikkita izotop: 99,3 %–
Shuning uchun uran rudasidan oldin zanjir reaksiyasi ro‘y beradigan Uran – 235 izotopini ajratib olish, so‘ngra reaksiya o‘tadigan sharoitni vujudga keltirish kerak. Bugungi kunda bu murakkab masala muvaffaqiyatli yechilgan
Neytronlarning ko‘payish koeffitsiyenti.Zanjir reaksiyasi ro‘y berishi uchun ikkilamchi neytronlarning keyingi yadro bo‘linishlaridagi ishtiroki muhim ahamiyatga ega.
Shuning uchun neytronlarning ko‘payish koeffitsiyenti tushunchasi kiritiladi:
bu yerda: Ni kattalik – i-etapda yadrolar bo‘linishini vujudga keltiradigan neytronlar soni bo‘lsa, Ni–1 – undan oldingi etapda yadrolar bo‘linishini vujudga keltiradigan neytronlar soni.
Ko‘payish koeffitsiyenti nafaqat neytronlar sonini, balki bo‘linadigan yadrolar sonini ham ko‘rsatadi. Agar k
Agar k > 1 bo‘lsa, zanjir reaksiyasi ko‘chkisimon o‘sib boradi va yadro portlashiga olib keladi.
