11-variant 1-topshiriq. Fan bo’yicha berilgan mavzu va rejasini mazmunini yoritib berish. Mavzu

Jarima to’pi tashlash — to'pni savatga tashlash paytida uni to'xtatib qolish maqsadida raqib tomonidan yoi qo'yilgan xato uchun belgilanadi va u jarima tashlash chizigMdan bajariladi.

O'yinga kiritish – to’p maydon tashqarisiga chiqqanda uni yana o'yinga kiritish bo'lib, yon chiziqdan uzatish bilan yoki to'p savatga tushgandan so'ng, himoyachi tomonidan yuza chizig'idan bajariladi.

O'yinga kiritish – to’p maydon tashqarisiga chiqqanda uni yana o'yinga kiritish bo'lib, yon chiziqdan uzatish bilan yoki to'p savatga tushgandan so'ng, himoyachi tomonidan yuza chizig'idan bajariladi.

To'pni olib yurish — o'yinchining to'p bilan harakatlanishi, uni polga ikki qo'lda navbat bilan urib yurishi. Shuningdek, to'pni olib yuruvchi driblingchi o'yinchi deb ham ataladi. Basketbolda to'pni biryo'la ikki qo'llab olib yurish xato hisoblanadi. Taktik sxemada olib yurish to'lqinsimon chiziqcha bilan belgilanadi.

To'siq (zaslon) — raqibga, uning eng qulay pozitsiya yoki to'pni olish uchun chiqishigh imkoniyat yaratishga qarshi faoliyat. Qo'shaloq to'siq — bu o'z sherigi uchun ikki o'yinchi tomonidan qo'yilgan zaslondir.

Himoya — raqibning shiddatli hujumiga qarshi tashkil qilingan faoliyat, ya'ni o'z savatiga to'p tashlashga yo'l qo'ymaslikka in-tilish. Himoyaning quyidagi variantlari mavjud: zonalar -— mudo-faadagi o'yinchilar, jarima tashlash doirasida belgilangan qismni qo'riqlaydilar, raqib o'yinchiga bu zonada to'pni qabul qilish yoki halqaga to'p tashlashni bajarishga yoi qo'ymaydilar; shaxsiy mudofaadagi jamoa o'yinchisi raqibning belgilangan o'yinchisini qo'riqlashi; aralash — bu o'yinchilarning zona va shaxsiy qo'riqlash belgilarining kombinatsiyalashtirilishi.

1. 
   Himoyachiga qarshi o‘ynashda ikkita to‘p olib yurish.
   

Mashqning maqsadi: Tananing to‘g‘ri holati va to‘pni his etish ustida ishlash hamda to‘pni qoidan qo‘lga o‘tkazish bilan himoyachini aldab o‘tish.
Mashqning bayoni: Bu mashq o‘yinchilaming yon chizig‘ida ikkita qatop boiib joylashadilar. 0‘yinchilar butun maydon uzunasi bo‘ylab ikkita to‘p bilan to‘p olib yurishni boshlaydilar. Biroq buni himoyachiga qarshi bajaradilar. Himoyachining vazifasi hujumchini to‘pni o‘tkazishni foydalangan holda yo‘nalishni o‘zgartirishga majbur qihshdan iborat. Murabbiyning ko‘rsatmalari: Himoyachilarga qo‘llarini ishlatishiga ruxsat bermaslik, 0 ‘yinchilaming bo‘yi, vazni, bajaradigan vazifasi (ampulasi)ga qarab juftliklar hosil qilish (ya’ni juflliklar katta-kichik bo‘lmasligi lozim). Bu mashqni har kuni 70-60 soniya davomida bajarishi kerak. Xulosa. Bitta to‘pdan foydalangan holda to‘p olib yurish qo‘llaniladigan mashq ikkita to‘p bilan bajariladigan mashqqa aylantirilishi mumkin. O‘yinchilarga to‘p olib yurishda tegishli asoslarini bajarishini ma’lum qilish yodingizdan chiqmasin. To‘p olib yurish uchun o‘yinlar Mavsum davomida asosiy tamoillarga asoslangan, lekin xilmaxillik hamda amaliyotda o‘zgarishlami ta’minlaydigan mashqlami ishlab chiqish zarur. Mashqlaming xilma-xilligi o‘yinchilardagi qiziqishi va g‘ayratni saqlab qolishga imkon yaratadi hamda mashg‘ulotni yanada unumli o‘tishiga xizmat qiladi. Bu bo‘limda ikkita to‘p olib yurish o‘yin ko‘rib chiqiladi. Ular mashg‘ulotlaming qiziqarli o‘tishini saqlab qolish uchun mavsum davomida qaysidir paytlarda qo‘llanilishi mumkin.

2. 
   Butun maydonda to‘p olib yurish texnikasi.
   

Mashqning maqsadi: Har xil harakatlarini bajarishida to‘p olib yurish tezligi ustida ishlash. Mashqning bayoni: O‘yinchilar ikkita teng jamoalarga bo’linadi. O‘yinchilar bitta yoki ikkita to‘pni butun maydon uzunasi bo‘ylab olib yurishni boshlaydilar. Bir vaqtda yoki navbatma-navbat to‘p olib yurish qo‘llashni aniqlab oling. Jamoaning barcha o‘yinlari to‘p olib yurishni u tomonga va orqaga bajara olsalar, shu jamoa g‘olib bo'ladi. Murabbiyning ko'rsatmálari: O‘yinchilar estafetada turli xil o‘tkazishlarini (masalan; to‘pni o‘tkazish, oyoqlari ostidan o'tkazish va h.k.) qo‘llashlari lozim. Bu hamma o‘tkazishlar ikkita to‘p bilan bajarilishi mumkin. G‘olib bo'lgan jamoa qandaydir taqdirlanishi zarur (masalan; ular birinchi bo‘lib suv ichishlari). O‘yinchilar to‘pni oldinga otib yuborib, keyin unga yetib olmayotganini hosil qiling. Ko‘risli nazorati bilan to‘pni boshqarish o‘z jamoadoshlarini o‘zaro joylashishi yoki harakatlanishi, raqiblaming qarshi harakati, ular va shchit o‘rtasidagi oraliqni aniqlash, shu asosda to‘g‘ri qaror qabul qilish imkoniyatini beradi. Bunday o‘yin usuliga o‘rgatish asosan dastlabki o‘rgatish bosqichlarida muhim rol o'ynaydi. Lekin mazkur usul bora-bora to‘p bilan harakatlanish elementlarini ko‘z bilan kuzatib ijro etishdan ko‘rish nazoratísiz to‘pni boshqarishga almashtirilishi lozim. Chunki o‘yin davomida o‘z harakatiga qarab (ko‘z bilan harakat qilib) to‘p boshqarish maydondagi vaziyatni nazorat qilish imkoniyatidan mahrum qiladi. To^ni ko‘rish nazoratisiz boshqarish usuli maydonda ro‘y berayotgan barcha vaziyatlami payqash, farqlash, tahlil qiüsh, shu vaziyatga asosan foydali qaror qabul qilish va uni amalga oshirish qiymatini belgilaydi. Bunday qobiliyat o'yinchida “to‘pni his qilish” to‘pni boshqarish texnikasi yuksak “avftomatik” tarzda shakllangan bo‘lsagina sayqal topadi. Shuning uchun ham mutaxassislar ushbu usulga erta yoshlikdan boshlab o‘rgatish zarurligini ta’kidlaydi. To‘pni boshqarishda raqibni “aldab”, uni chalg‘itib o‘tishda bir qator “fíntlar” qo‘laniladi:

3. 
   Savatga to‘pni tashlash.
   

Savatga to‘pni tashlash basketbol o‘yinida qo‘llaniladigan barcha hujum usullarinig foydali natija bilan yakunlanishini ta’minlovchi asosiy ko‘nikma bo‘lib hisoblanadi. Aynan shu ko‘nikmaning samarali natija bilan ijro etilishi soni o‘yin taqdirini hal qiladi. Savatga to‘p tashlash turlari o‘yinchini maydonda turgan yoki harakatlanayotgan joyi shchitga nisbattan turgan oraliq, raqib va raqiblaming qarshiligi, to‘pni qaysi joyda turgan sherigidan va qanday yo‘nalishda qabul qilganligiga qarab o‘ziga xos xususiyatlar bilan farqlanadi. Jumladan:
- to‘pni pastdan ikki qo‘llab tashlash;
- to‘pni pastdan bir qo‘llab tashlash;
- to‘pni ko‘krak oldidan ikki qo'llab tashlash;
- to‘pni bosh oldidan yoki ortidan ikki qo‘llab tashlash;
- to‘pni boshni o‘ng (chap) tomonidan o*ng yoki chap qo‘llab tashlash;
- shchitga nisbattan yonlama turib, o‘ng yoki chap qo‘lni yarim ay 1 ana bo ‘ y lab harakatlantirib tashlash;
- joydan yoki faol harakatdan so‘ng sakrab to‘pni bosh ortidan yoki ustidan tashlash;
- joydan yoki faol harakatdan so‘ng sakrab to‘pni o‘ng yoki chap qo‘l bilan bosh ortidan tashlash;
- joydan yoki faol harakatdan so‘ng sakrab havoda o‘ng yoki chap tomonga 90, 180 va 360 gradusga burilib-aylanib bosh ortidan yoki ustidan ikki qo‘llab va bir qo‘llab o‘ng yoki chap qo‘lda tashlash;
- faol harakat davom ÿa balandga-uzunlikka sakrab (yoysimondiagonal) o‘ng yoki chap qo‘l bilan tashlash. Uzoq oraliqdan to‘p tashlash asosan turgan joydan ijro etilib uyushtirilgan hujumni yakunlashga qaratiladi. Bu usul to‘pni bosh peshona oldidan ikki qoilab va bosh oldidan bir qo‘llab tashlash zamonaviy basketbolda deyarli qo‘llanilmaydi. Lekin bunday usullami o‘rgatish harakat zahirasini kengaytirish uchun foydali deb tan olingan.

Ko’krakdan ikki qo’llab to’p otish.

Xulosa