12-Laboratoriyaliq shınıǵıw Tema: nitrifikatsiya protsessín kozdíRÍwshí bakteriyalardí aníqlaw ásbap hám reaktivlar

12-Laboratoriyaliq shınıǵıw


Tema: NITRIFIKATSIYA PROTSESSÍN KOZDÍRÍWSHÍ BAKTERIYALARDÍ ANÍQLAW
Ásbap hám reaktivlar: Vipogradskiy kolbalari, tekstda kórsetilgen duzlar. Nessler reaktivi, rux-yad-kraxmal eritpesi, difenilamin kristallari, N2SO4 dıń kontsentrlangan eritpesi, NN4S1 dıń 10% li eritpesi, aq shını tarelkalar, mikroskop, buyım áynekleri, TÓkpe keseli fuksini.
Bul shınıǵıwnn ótkeriw ushın tómendegi shártlerge ámel etiw kerek.
1) anorganik duzlardan oziq statiya tayarlanadı ;
2) oziq statiya quramında organik statiyalar bolmaytuǵını támiyinlenedi;
3) ol hawa menen etarli dárejede támiyinlenedi;
4) oziq statiya quramında sıltıiy sharayat jaratıw ushın oǵan aq por qosıladı ;
5) bakteriyalardıń rawajlanıwı ushın zárúr temperatura jaratıladı.
Nitrifikatsiya protsessining birinshi fazasida qatnasadıǵan bakteriyalardı toplaw ushın 100 ml suvga tómendegi duzlar kristali qosıp eritiladi:
(NH4) 2SO₄—0, 2 g NaCl—0, 2 g
K₂NRO₄—0, 1 g FeSO47H2O—0, 4 g
MgSO47H2O—0, 05 g
Nitrifikatsiya protsessining ekinshi fazasini qozdırıwshı bakteriyalardı kóbeytiw ushın tómendegi duzlar eritpesi isletiledi:
NaNO2—0, 1 g K2NR04—0, 05 g
Na2CO3—0, 1 g MgSO4—0, 03 g
NaCl—0, 05 g FeSO47H2O—0, 04 g
Tayarlanǵan eritpeler Vinogradskiy kolbalariga 5—10 ml den quyıladı hám hár birine bir chimdimdan topraq qosıp aralastırıladı. Keyininen kolbalarning og'zi paxta tıǵın menen berkitilib, 30° ıssı termostatǵa jaylanadı. Oradan 15—20 kún ótkennen, birinshi fazada nitrit, ekinshi fazada nitrat kislota payda bolganligi gúzetiledi jáne bul protsesslarni qozdırıwshı bakteriyalar menen tanıwıladi.
Onıń ushın aq shını tarelkaǵa birinshi kolbadagi suyıqlıqtan bir neshe tamshı quyilib, ústine Nessler reaktivi tomiziladi. Eger ammiak oksidlanmasdan qalsa, suyıqlıq qizg'ish-gúren yamasa sarǵalaq kóriniske kiredi. Bul reaktsiya tómendegishe baradı :
NH3 + 2 (HgI2 + 2KI) + 3KON  NH2HgIO + 7KI + 2N2O
qizg'ish-gúren
yamasa sarǵalaq
YUkoridagi usılda tayarlanǵan eritpede nitrit kislota bar-joq ekenligi rux-yad-kraxmal reaktivi járdeminde anıqlanadı. Onıń ushın aq shını ústine 3 tamshı rux-yad-kraxmal eritpesi hám bir tamshı suyultirilgan sulfat kislota tomizib aralastırıladı. Keyininen birinshi kolbadagi eritpeden bir neshe tamshı alıp oǵan qosıladı. Nitrit kislota tásirinde suyıqlıq ko'karib qaladı. Bul reaktsiya tómendegishe baradı :
ZnCI2 + ZnI2 + 2H3SO4 = 2ZnSO4 + 2HC1 + 2HI;
2HNO2 + 2HI = 2H2O + 2NO + I2;
I2 + (C6H10O5) n = ko'karadi.
kraxmal
Ekinshi kolbada nitrat kislota bar ekenini anıqlaw ushın tómendegi reaktsiyalar ótkeriledi:
1. Tarelkaǵa 2—3 tamshı koptsentrlangan sulfat kislota tomizilib, ol jaǵdayda difenilamin kristallari eritiladi. Keyininen tayarlanǵan eritpege tekseriletuǵın suyıqlıqtan azǵantay qosıladı. Eger tekseriletuǵın eritpe quramında nitrat kislota bolsa, ol halda eritpe dáslep kógildir-biynápshe gúli hám keyin kógildir-gúńgirt reńde tovlanib turadıǵan bult payda etadı. Biraq nitrit kislota menen da sonday reaktsiya baradı. SHu sebepli dáslep eritpedegi nitrit kislotanı joytıw kerek. Onıń ushın tekseriletuǵın eritpege 10% li NH4Cl den bir az qosıp, qospa kizdiriladi.
2. Qichik probirkaga FeSO4 tuzining to'yingan eritpesinen quyıp, oǵan tekseriletuǵın suyıqlıq aralastırıladı. Keyininen bul qospaǵa júdá ıqtıyatlıq menen kúshli sulfat kislota qosıladı (sulfat kislotanı probirka diywali boylap quyılıw kerek). Eger reakdiya nátiyjesinde qospada gúńgirt reńli halqa payda bolsa, bul hádiyse nitrat kislota bar ekenini kórsetedi. Bul reaktsiya tek nitrat kislotaǵa tán bolıp, tómendagicha baradı :
6FeSO4+2NaNO3+4N2SO4=3Fe2 (SO4) 3+Na2SO4+4N2O+2NO; 2NO+2FeSO4=2[Fe (NO) SO4]
Nitrifikatsiya protsessiii qozdırıwshı bakteriyalar menen tanısıw ushın birinshi hám ekinshi kolbadagi eritpeden ekew buyım aynasıǵa bir tamshıdan tomizib mazok tayarlanadı. Mazok TÓkpe keseli fuksini menen bo'yaladi hám immersion sistemada gúzetiledi. Birinshi kolbadagi nitrozomonas (Nitrosomonas) bakteriyaları sharsimon, ekinshi kolbadagi nntrobakter (Nitrobacter) jińishke hám uzın tayaqshalar formasında kórinedi (90 - hám 91-súwretlerge qarang).