Tilak - maqsad va uni hosil qiluvchi motiv aniq anglangan holatida maqsadga
intilish. Mustaqillik – bevosita tashabbuskorlik bilan bog’liq bo’lgan iroda xususiyati. Hissiyot - tuyg’ularimizni o’ziga xos aks ettirish jarayoni bo’lib, bunda narsa va
hodisalarni aks ettirish jarayonida bizda tug’iladigan ichki kechinmalar va
munosabatlar ifodalanadi. Emotsiya – shaxsning voqelikka o’z munosabatini his qilishidan kelib chiqadigan,
uning ehtiyoj va qiziqishlari bilan bog’liq bo’lgan yoqimli yoki yoqimsiz
kechinmalaridir.
Affekt – sub’ekt uchun dolzarb bo‘lgan hayotiy sharoitlarining keskin va
kutilmaganda o‘zgarishi bilan bog‘liq ravishda paydo bo‘ladigan va aniq ifodalangan
harakatli visseral (ichki organik) namoyon bo‘lish birga kuzatiladigan kuchli va
nisbatan qisqa muddatli emotsional holat.
Kayfiyat – bu u yoki bu emotsiyalarning barqaror kechinmasi. Uzoq davom etuvchi,
hulq-atvorni bezovchi emotsional holat.
Stress – inson organizmini haddan tashqari zo‘riqish natijasida paydo bo‘ladigan
tanglik jarayonidir. Odam tashqi muhitdagi turli-tuman narsa
va hodisalarni idrok qilar ekan, hech vaqt
bu narsalarga batamom befarq bo‘lmaydi.
Odamning aks ettirish jarayoni doimo faol
xarakterga egadir. Aks ettirish jarayoni quyidagilarni qamrab oladi:
a) shaxsning ehtiyojni qondirish imkoniyatiga egaligini;
b) qondirishga yordam beradigan yoki qarshilik ko‘rsatadigan ob’ektlarga sub’ekt
sifatida qatnashishi;
v) uni harakat qildiruvchi bilimga intiltiruvchi munosabatlar va hokazo.
Chunki odam atrofidagi har turli narsalarni idrok qilib aks ettirar ekan, bu
narsalarga nisbatan ma’lum munosabatda bo‘ladi. Masalan, bizga ayrim narsalar
yoqsa, ya’ni kayfiyatimizni ko‘tarib yuborsa, boshqa bir narsalar yoqmaydi va
kayfiyatimizni buzib, dilimizni xira qiladi. Ba’zi bir ovqatni odam juda ham
yoqtiradi, boshqa bir ovqatni esa mutlaqo ko‘rgisi kelmaydi yoki ayrim odamlar
bizga xush keladi yoki boshqa bir odamlar esa noxush keladi. Umuman odam
atrofidagi hamma narsalarga nisbatan munosabatda bo‘ladi va uning munosabatlari
ham aks ettiriladi.
Kishilar idrok qilayotgan, ko‘rayotgan, eshitayotgan, bajarayotgan,
o‘ylayotgan, orzu qiladigan narsalarga befarq bo‘lmaydilar. Bir xil predmetlar,
shaxslar, xarakterlar, voqealar bizni quvontiradi, boshqalari xafa qiladi yana