12 zamonaviy protsessorlar, turlari va xususiyatlari negmatova Nilufar Ergash qizi

 
22 
 
 
 
chastota chegarasi oshib ketgan bo‘lsa, protsessor haddan tashqari qizib ketishi, shuningdek, 
ishdan chiqishi mumkin va eng yoqimsiz, ular har doim ham va tartibsiz ravishda sodir 
bo‘lmaydi.
Har bir protsessorda mavjud bo‘lgan yana bir muhim signal dastlabki Reset signalidir. Quvvat 
yoqilganda, favqulodda vaziyatda yoki protsessorni osib qo‘yganingizda, ushbu signalni 
oziqlantirish protsessorni ishga tushirishga va , uni dastlabki holatda ishga tushirishga majbur 
qiladi.Natijada, protsessor dasturni nazorat qilishni yo‘qotishi va ba'zi manzillarda to‘xtashi 
mumkin. Ushbu holatdan chiqish uchun dastlabki Reset signali ishlatiladi.
Dastlabki resetlashning bir xil usuli protsessorga kuchlanishning belgilangan chegaradan past 
bo‘lganligi haqida xabar berish uchun ishlatilishi mumkin. Bunday holda, protsessor muhim 
ma'lumotlarni saqlash dasturini amalga oshirishga o‘tadi. Aslida, bu kirish radial uzilishning 
maxsus turi hisoblanadi. Ba'zan protsessor chipida maxsus vaziyatlarni boshqarish uchun 
(masalan, tashqi taymerdan uzilish uchun) yana bir yoki ikkita radial uzilish kirishlari mavjud. 
Zamonaviy protsessor elektr shinasi, odatda, bitta quvvat manbai kuchlanishga (+5V yoki +3.3 
v) va umumiy sim («er») ega.
Dastlabki protsessorlar tez-teza bir nechta ta'minot kuchlanishini talab qiladi. Ba'zi 
protsessorlarda kam quvvat rejimi mavjud.
Umuman olganda, zamonaviy protsessor , ayniqsa yuqori taktli chastotaga ega bo‘lganlar, juda 
ko‘p quvvat talab qiladi. Natijada, normal ish haroratini saqlab qolish uchun ular ko‘pincha 
ventilyatorlar, radiatorlar, yoki hatto maxsus mikro muzlatgichlar o‘rnatiladi. Protsessorni 
magistral shinaga ulash uchun bufer mikrosxemalari qo‘llaniladi, zarur bo‘lganda signalni 
demultiplekslash va magistral shina signallarini elektr buferlash uchun. Ba'zan tizim shinasi va 
protsessor shinalaridagi almashinuv protokollari mos kelmaydi, shunday hollarda buferlash 
mikrosxemalari protokollarni bir-biri bilan uyg‘unlashtiradi (muvofiqlashtiradi.)
Quvvat yoqilgandan so‘ng, protsessor dastlabki ishga tushirish dasturining birinchi manziliga 
o‘tadi va ushbu dasturni amalga oshiradi. Ushbu dastur oldindan doimiy (energiyaga bog‘liq
bo‘lmagan) xotirada saqlanadi. Dastlabki ishga tushirish dasturi tugagandan so‘ng, protsessor 
doimiy yoki tezkor xotirada joylashgan asosiy dasturni amalga oshirishni boshlaydi, bu uchun 
barcha buyruqlar o‘z navbatida tanlanadi. Ushbu dasturdan protsessor tashqi uzilishlar yoki 
THT so‘rovlarini chalg'itishi mumkin. Protsessor xotirasidagi buyruqlar magistral shinadan 
o‘qiladigan sikllari yordamida tanlanadi. Zarur bo‘lganda, protsessor yozish sikllari yordamida 
xotiraga yoki kiritish-chiqarish qurilmalariga ma'lumotlarni yozadi yoki o‘qish sikllari 
yordamida xotira yoki kiritish-chiqarish qurilmalaridan ma'lumotlarni o‘qiydi.
Har qanday protsessorning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
• 
bajariladigan buyruqlarni tanlash (o‘qish);
• 
xotira yoki K/CH qurilmasidan ma'lumotlarni kiritish (o‘qish) ;
• 
ma'lumotlarni xotiraga yoki K/CH qurilmalariga chiqarish (yozish) ;
• 
ma'lumotlarni qayta ishlash (operandlar), shu jumladan arifmetik operatsiyalar;
• 
xotirani adresslash, ya'ni almashinuv amalga oshiriladigan xotira adresini vazifalash;
• 
uzilish va to‘g'ridan-to‘g'ri kirish rejimini qayta ishlash.
CPU – (Central Processor Unit – Sentralnoye protsessornoye ustroystvo) Mikroprotsessor ya’ni
markaziy qayta ishlash bo‘limi. Bu yagona integral mikro sxemada tashkil etilgan, markaziy 

---

`