14 ma'ruza. Quyma olishning maxsus usullari

§1.2. Metall qoliplar yordamida quyma olish. 
Metall qoliplar seriyalab va ko’plab 
ishlab chiqarishda keng qo’llaniladi.

Mеtall qoliplar kul rang chōyanlardan, 

lеgirlangan pōlatlardan tayorlanadi. 
Metall qolipni issiq metallni qoyish uchn tayorlash: 
1) Qoliplar 
mеtall quyishdan oldin 100...300
0
C 
tеmpеraturagacha 
qizdiriladi, bu qolipni issik 
mеtall quyilganda darz kеtishidan saqlaydi.
2) Quyma sirti sillik b
ōlish uchun qolip ichki yuzalariga ōtga 
chidamli 
bōyoq yoki bōr, grafit, suyuq shisha suv aralashmasi 
surkaladi. 
3) 
Mеtall qoliplarning ish muddatlarini oshirish uchun ular 
devorlardagi kanallar orqali suv bilan sovitiladi. 

---

6 
1.3. Metallarni bosim ostida quyish.

Presslash kamera 1 qizib turgan 

idishda 
joylashgan 
va 
atrofidagi 
erigan metall porhshen 3 tepaga 
qo’tarilanganda 
2 
teshiklardan 
presslash kameraga 
o’tadi.
Porsyen pastga yurganda metall 
bosim bilan press-forma 4 ga qarab 
harakatlanadi. 
Bu usulning asosiy afzalliklari: 
1) qolip aralashmasi kerak emas, ish sharoitlari yazshilanadi; 
2) quymalarning mexanik xossalari, aniqligi va yuza tozaligi oshadi; 
3) ish unumi oshadi; 
4) bitta qolip 
ko’p marta ishlatiladi; 

---

7 
Metall qoliplarga suyuq metall bosim ostida beriladi. Bu usul 
bilan yirik seriyalab va 
ko’plab ishlab chiqarishda misdan 
tayyorlangan quymalarni 30 kg gacha, alyuminiydan - 12 kg 
gacha olish mumkin. 
Bosim qolip yaxshi 
to’lishini, quyma yaxshi zichlanishini 
ta’minlaydi. 

---

8 
Bosim ostida quyishning asosiy texnologik operatsiyalar
1) Pressformani tozalash. 
2) Pressforma 
120…220°С gacha qizdiriladi va sirtiga o’tga chidamli 
bo’yaq suriladi. 
3) Pressformani 
yig’ish. 
4) Suyuq metallni presslash kamerasiga quyiladi va bosim bilan 
pressforma ga beriladi. 
5) Quymani bosim ostida sovitish va qotirish. 
6) Quyma qotgandan keyin bosim pasytiriladi va quyma pressformadan 
olinadi. 
Bosim ostida quyishning afzalliklari. 
- murakkab yupqa devorli quymalar olinadi 
- quyma sirti toza 
bo’lgani uchun mexanik ishlov berish 90-95% 
kamayadi 
-
o’lchamlarning yuqori aniqligiga erishiladi 
- mayda donali struktura olinadi 
- sanitariya sharoitlarini yaxshilanadi 

---

9 
9