15-lekcíYA. ǴAwashaniń qatar aralarina íslew beríw hám suwǵariw. ǴAwashani tóGÍNLEw hám chekankalaw. Paxtani jiynap teríp aliw reje

Ǵawashanı tóginlew hám chekankalaw.

Ǵawasha basqa ıssılıqtı súyiwshi eginlerge qaraǵanda uzaq waqıt ósedi, buǵan ósimlik túbindegi miywelerdiń izbe-iz payda bolıwı, azıq zatlar, suw hám basqa faktorlar menen támiyinleniw dárejesiniń bir túrde bolmawı sebep boladı. Ǵawashalardıń kúshli ósiwi hám júdá kóplep miywelewi tiykarınan iyul` ayınıń ekinshi yarmınan avgustiń birinshi yarımına shekem bolǵan múddetke tuwrı keledi.Adette, ǵawasha joqarı agrotexnika tiykarında tarbiyalanǵandada ortasha talshıqlı ǵawasha túplerinde payda bolǵan miyweleriniń yarımınan kóbi, jińishke talshıqlı ǵawasha sortlarında bolsa 35-40 % i- tógilip ketedi. Chekanka ǵawashalardıń rawajlanıwına hám gektarlardaǵIı túp sanına qarap túrli múddetlerde ótkeriledi, bunda ósimliktiń tiykarǵI paqal hám ósiw shaqalarınıń ushları julıp taslanadı. Sonday etilgende ǵawasha boyına artıqsha ósip ketpeydi, azıq zatlar hám suw miywe shaqalarına teńdey bólinedi.

Chekankalaw múddeti ǵawashanıń jaǵdayına, nál qalıńlıǵına, egilgen sorttıń biologiyalıq qásiyetlerine, klimat sharayatlarına baylanıslı boladı. Paxtashılıq rayonlarda topıraq-klimat sharayatı hár qıylı bolıwına qaramastan chekankanı iyul` ayınıń ortalarında baslap 5-10 avgustga shekem tamamlaw usınıs etiledi.Chekankalawda tiykarǵı paqaldıń ushı–ósiw tochkası menen bir waqıtta barlıq qaptal, yaǵnıy ósiw shaqalarınıń ushıda julıp taslanadı. Adette, ǵawasha sortına qarap 1-3 ósiw shaqasın shıǵaradı. Chekanka waqtında qaptal ósiw-shaqalar ushın julıwda shala qaldırmaw kerek, keri halda onıń paydası bolmaydı, Ushı shırpıp alınbaǵan ósiw shaqa kóbinese kúshli ósedi, nátiyjede hasıldıń jetiliwi keshigedi, terim mashinalarınıń is ónimi páseyedi hám paxtalardı shala terip, onıń sapasın páseytip jiberedi. Chekankalawda ChVX-4, ChVX-3,6, ChXT-5,4 maslamalardan paydalanıladı. ChVX-4 maslaması 60 smli, ChVX-3,6 hám ChXT-4Blar 90 smli qatar aralarındaǵı ǵawashalardı chekanka qılıwda isletiledi.Chekanka qol menen mexanizmler járdeminde hám ximiyalıq usılda ótkeriledi.